Tín hiệu tích cực từ xuất khẩu thủy sản

Xuất khẩu cá tra có nhiều kết quả khả quan. Ảnh Chu Khôi.

Nhiều mặt hàng tăng trưởng cao

Theo Vasep, xuất khẩu thủy sản tháng 4/2024 đạt 770 triệu USD, tăng 4% so với cùng kỳ năm ngoái. Xuất khẩu cá ngừ, cá tra, cua ghẹ, nhuyễn thể có vỏ các loại đều ghi nhận tăng trưởng dương so với cùng kỳ. Đại diện Truyền thông Vasep thông tin, xuất khẩu cá tra tháng 4/2024 đã tăng 13%, đạt 168 triệu USD là tín hiệu tích cực sau khi sụt giảm liên tục ở tháng 2 và tháng 3. Lũy kế 4 tháng đầu năm, xuất khẩu cá tra đạt 579 triệu USD, tăng gần 2% so với cùng kỳ.

Đơn hàng cá tra tại thị trường Mỹ có chiều hướng khả quan hơn sau khi các doanh nghiệp (DN) cá tra tham gia Triển lãm thủy sản Bắc Mỹ hồi tháng 3, tiếp sau đó là Triển lãm thủy sản toàn cầu tại Tây Ban Nha cuối tháng 4.

Ngoài các mặt hàng chủ lực là cá tra phile đông lạnh, các DN Việt có khuynh hướng tăng cường các sản phẩm cá tra chế biến sâu, hàng giá trị gia tăng và thu hút được nhiều sự quan tâm của các nhà nhập khẩu cũng như khách tham quan. Xuất khẩu cá ngừ trong tháng 4 tăng 28% đạt trên 86 triệu USD, đưa tổng giá trị xuất khẩu 4 tháng đầu năm lên 301 triệu USD, tăng 22% so với cùng kỳ năm ngoái. So với các ngành hàng khác, cá ngừ có tăng trưởng ổn định hơn trong cả 4 tháng qua (trừ tháng 2 giảm 11% do có kỳ nghỉ Tết Nguyên đán). Tuy nhiên, theo các DN xuất khẩu cá ngừ, nhập khẩu của các thị trường tăng trở lại vì tồn kho giảm chứ không phải vì thị trường tốt hơn và giá xuất khẩu cao hơn.

Trong khi xuất khẩu mực, bạch tuộc giảm 14% trong tháng 4 thì xuất khẩu nhuyễn thể có vỏ lại tăng 14%. Lũy kế 4 tháng đầu năm nay, 2 ngành hàng này mang về doanh số lần lượt là 182 triệu USD, giảm 4% và 43 triệu USD, giảm 2% so với cùng kỳ năm 2023. Xuất khẩu cua ghẹ tới tháng 4 vẫn giữ được tăng trưởng ấn tượng 101%, với thị trường chủ lực là Trung Quốc và mặt hàng ưu thế là cua sống. Ngoài cua sống, có các mặt hàng khác như tôm hùm sống, hải sâm…của Việt Nam vẫn có dư địa lớn ở Trung Quốc vì thuận lợi vị trí địa lý, không bị áp lực cạnh tranh như hàng đông lạnh.

Với mặt hàng tôm, kim ngạch đạt được 285 triệu USD, không có tăng trưởng so với cùng kỳ, nhưng xuất khẩu tôm trong tháng 4/2024 vẫn đạt mức cao nhất kế từ đầu năm. Cụ thể theo Vasep, lũy kế 4 tháng đầu năm, ngành tôm mang về doanh số 971 triệu USD, cao hơn 6% so với cùng kỳ năm 2023.

Vẫn còn nhiều nút thắt

Nhiều DN xuất khẩu đưa ra nhận định, xuất khẩu tôm sang các thị trường có dấu hiệu phục hồi vì lượng tồn kho của các nhà nhập khẩu đã giảm nên nhu cầu nhập khẩu bắt đầu trở lại. Tuy nhiên, nhu cầu thực tế của người tiêu dùng chưa thể hiện rõ nét khả năng hồi phục. Giá trung bình xuất khẩu tôm sang các thị trường vẫn ở mức thấp so với năm 2022 và 2023. Ngành tôm Việt Nam đang trong giai đoạn “phấp phỏng” trước những thông tin liên quan đến thuế chống trợ cấp. Hiện nay Mỹ đang xem xét công nhận Việt Nam có nền kinh tế thị trường, hy vọng đạt kết quả tích cực sẽ giúp cho rào cản thuế được tháo gỡ, giải tỏa gánh nặng đối với các doanh nghiệp tôm xuất khẩu Việt Nam.

Theo bà Phùng Thị Kim Thu - chuyên gia thị trường ngành tôm của Vasep, trong khi chờ kết quả sau quá trình điều tra chống trợ cấp tôm nước ấm đông lạnh của Bộ Thương mại Mỹ (DOC) từ các nguồn cung tôm lớn cho Mỹ là Ấn Độ, Ecuador và Việt Nam, các DN có thể lựa chọn chiến lược tập trung vào sản phẩm chế biến sâu để xuất sang thị trường này, vì các mặt hàng có giá trị gia tăng sẽ ít bị ảnh hưởng từ thử thách cung - cầu. Có thể tập trung xuất sang Mỹ những mặt hàng không vướng thuế như tôm tẩm bột, tôm chiên hoặc những mặt hàng có thuế nhưng bán được giá tốt.

Cũng theo bà Thu, nếu được công nhận quy chế kinh tế thị trường, Việt Nam sẽ bình đẳng với các nước, các nền kinh tế; sẽ là đối tác lớn của Mỹ, cạnh tranh công bằng với quốc gia khác.

Với ngành chế biến xuất khẩu cá ngừ, mực bạch tuộc và cá biển khác, theo bà Lê Hằng, đều có chung nút thắt là thiếu nguyên liệu. Bởi thực tế sản lượng khai thác hải sản trong nước không đủ đáp ứng nhu cầu chế biến nên các DN phải nhập khẩu thêm nguyên liệu từ nước ngoài. Tuy nhiên, quy định của thị trường châu Âu (EU) và các quy định mới của Việt Nam liên quan đến khai thác IUU đang khiến cho nút thắt nguyên liệu thêm tắc nghẽn. Cụ thể, liên quan đến nguyên liệu hải sản khai thác nhập khẩu, Nghị định 37/2024 vừa ban hành tháng 4/2024 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 26/2019 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản, yêu cầu đơn vị nhập khẩu thông báo, khai báo hồ sơ trước khi tàu cập cảng 72 giờ đối với tàu nước ngoài và 48 giờ đối với tàu container là không khả thi.

Khanh Lê