Tình văn chương xuyên biên giới

Mối tình kỳ lạ

Giữa đô thị chộn rộn, nếu tình cờ thấy vợ chồng Elena Pucillo Trương và Trương Văn Dân tay nắm tay đi uống cà phê hoặc đi chợ, người thờ ơ nhất cũng nghe lòng mình thoảng một cơn gió ấm áp. Mái tóc vàng óng của Elena Pucillo Trương và ánh mắt tin cậy của Trương Văn Dân ít nhiều khẳng định cho những người xung quanh một điều giản dị: Tình yêu vẫn có thật trên đời, tình yêu của phụ nữ Việt với đàn ông Tây cũng có thật, mà tình yêu của đàn ông Việt với phụ nữ Tây cũng có thật.

Nhà văn Trương Văn Dân trông trẻ trung hơn nhiều so với độ tuổi 66 của ông. Cách đây 48 năm, chàng trai Trương Văn Dân ôm ấp giấc mơ được đi du học. Nhiều bạn bè thời ấy chọn nước Mỹ, nhưng ông không thích. Sau khi nộp đơn chờ xét tuyển du học ở Pháp và Nhật, trong một buổi chiều Sài Gòn ông ngẫu nhiên gặp mấy nhân viên sứ quán Italia đang chơi tennis ở Tao Đàn.

Qua câu chuyện xã giao, Trương Văn Dân thích thú với những người ngoại quốc này. Nghe thông tin Italia đang khuyến khích du học sinh Việt Nam, Trương Văn Dân liền thay đổi kế hoạch. Ông bàn bạc với gia đình và mua vé máy bay đến Milano. Thế nhưng, ở cái địa danh mà chính bản thân cũng mơ hồ kia, ông đã có được một phúc phận lớn nhất trong đời mình.

Nhà văn Trương Văn Dân cười khà khà kể lại phút giây hạnh ngộ người vợ Italia: “Những ngày chân ướt chân ráo nơi đất khách, tôi tập làm quen với môi trường sống mới bằng cách lui tới một hồ bơi gần nhà. Bình thường, hồ bơi chỉ có mấy du học sinh châu Á thôi, vậy mà hôm đó lại có nhóm nữ sinh bản địa. Tôi đã nhìn thấy Elena Pucillo trong số đó, và kết quả là cô ấy thêm họ Trương của tôi vào tên mình để thành nàng dâu Việt Elena Pucillo Trương”.

Vợ chồng TS. Elena Pucillo và Trương Văn Dân.

Còn TS. Elena Pucillo Trương cũng không ngần ngại nói về khoảnh khắc rung động trước người chồng Việt: “Lúc đó, tôi đang học năm cuối bậc trung học. Vì cái hồ bơi của trường tôi phải sửa chữa, nên tôi và mấy cô cùng lớp mới phải đi xe buýt đến hồ bơi công cộng. Không ngờ, có một gã trai không quen biết dám đến gần và nói rằng: Tôi là người Việt Nam. Tôi muốn làm quen với cô để học tiếng Italia. Mối tình đầu của tôi đã xuất hiện một cách kỳ lạ như vậy”.

TS. Elena Pucillo Trương có một tuổi thơ không ít sóng gió. Gia đình chuyển từ Napoli đến Milano, rồi bố mẹ cô chia tay. Bố có hạnh phúc khác, Elena Pucillo sống với mẹ và 2 người em. Bà thổ lộ: “Trước khi quen anh Trương Văn Dân, tôi chỉ biết đến Việt Nam qua những thước phim do người Mỹ thực hiện. Từ ngày yêu anh, tôi hiểu Việt Nam hơn qua những câu chuyện về chính làng xóm và họ hàng của anh. Tôi đồng ý lời cầu hôn vì nhận ra một người đàn ông Việt Nam có tính cách chân thành và kiên định”.

Thế nhưng, Elena Pucillo và Trương Văn Dân đã có đến 13 năm hẹn hò trước khi sánh đôi trong lễ cưới. Lý do, Elena Pucillo thông cảm cho cuộc sống còn quá nhiều khó khăn của Trương Văn Dân sau cột mốc lịch sử 1975. Ngược lại, Trương Văn Dân cũng chia sẻ với Elena Pucillo còn gánh nặng phải đỡ đần cho mẹ và các em. Cứ thế, từng ngày yêu nhau, họ động viên nhau vượt qua trở ngại.

Trương Văn Dân trở thành kỹ sư công nghiệp hóa dược, còn Elena Pucillo trở thành Tiến sĩ ngôn ngữ. Năm 1985, trong một bữa cơm cuối tuần, Trương Văn Dân thưa với mẹ của Elena Pucillo: “Con không bao giờ đưa Elena về Việt Nam để mẹ phải lủi thủi cô đơn. Con và Elena sẽ chăm sóc mẹ suốt đời”. Với một chàng rể tương lai thấu hiểu gút mắc trong lòng mình, mẹ Elena Pucillo xúc động gật đầu: “2 đứa tổ chức hôn lễ đi”. Về Bình Định ra mắt nhà chồng, nàng dâu Elena Pucillo Trương lập tức phát hiện một tương đồng giữa Việt và Italia: “Cảnh buôn bán ở Quy Nhơn giống hệt thành phố Napoli quê hương tuổi thơ tôi”.

Hành trình chinh phục nền văn hóa mới

Sau khi mẹ vợ qua đời vào năm 2002, nhà văn Trương Văn Dân bàn với TS. Elena Pucillo Trương kế hoạch trở về Việt Nam. Thế nhưng, TS, Elena Pucillo Trương còn lịch giảng dạy ở Đại học Milano và còn phải thăm nom người cha tuổi xế chiều bơ vơ. Năm 2007, ông Dân về Sài Gòn trước. 3 năm sau, ông mới chính thức rước vợ về Việt Nam định cư.

Trong bút ký “Milano Sài Gòn, đang về hay sang?” viết năm 2011, nhà văn Trương Văn Dân tự thú: “Sống đời sống ở phương Tây mọi việc đều rõ ràng, sòng phẳng. Thế nhưng lòng tôi luôn luôn canh cánh một món nợ. Nợ nước Italia, nợ tình yêu của Elena, người con gái 40 năm trước đã quen và yêu tôi hơn mọi thứ quý giá nhất trên đời. Một tình yêu hoàn toàn trong sáng, vô vụ lợi, không toan tính nhỏ nhen. Nàng chấp nhận đến với tôi từ khi còn là một “công tử” ngu ngơ du học, đến những năm tháng khó khăn sau 1975, ở căn nhà không lò sưởi, mùa đông bên trong nhà còn lạnh hơn bên ngoài. Nàng chẳng rời tôi thời không tiền ăn sáng, nhịn đói ôm sách ra thư viện, vừa học vừa mong đến giờ ăn ở quán cơm sinh viên. Nàng động viên, khuyến khích và cho tôi sức mạnh để vượt qua bao nỗi khó khăn, từ khi tốt nghiệp, việc làm tạm bợ, lương ba cọc ba đồng, cho đến lúc vươn lên, trở thành giám đốc kỹ thuật và trưởng phòng nghiên cứu phát triển dược thú y cho một công ty thuộc tập đoàn lớn Ferruzzi Group. Là người luôn chấp nhận hy sinh, Elena yêu tôi bằng một tình yêu mãnh liệt. Tình yêu ấy như 2 trái tim nằm giữa lằn ranh, vừa hòa vừa nhập, thách thức mọi khác biệt của 2 nền văn hóa. Nàng từ bỏ tất cả những gì thân thương để theo tôi trong một hành trình mới, về sống ở Việt Nam, một đất nước còn bao khó khăn và ngổn ngang”.

Theo luật pháp Italia, nam phải 67 tuổi và nữ 62 tuổi mới được nhận lương hưu. Nhà văn Trương Văn Dân và TS. Elena Pucillo Trương về Việt Nam khi chưa có sổ hưu. Ông dịch sách còn bà đi dạy tiếng Italia cho Trường Đại học Khoa học-Xã hội-Nhân văn TPHCM. Thu nhập của họ ở Sài Gòn ít hơn so với ở Milano, nhưng họ rất vui vẻ mỗi ngày bên nhau. TS. Elena Pucillo Trương bắt đầu sáng tác khi về sống trên quê chồng.

Dù nói tiếng Việt tương đối lưu loát, nhưng Elana Pucillo Trương vẫn chưa tự tin để viết văn bằng tiếng Việt, bởi: “Tiếng Việt cùng một từ nhưng có nhiều nghĩa khác nhau, tôi không thể viết văn bằng tiếng Việt, dù có chồng là người Việt và bản thân cũng nghiên cứu tiếng Việt đã lâu. Tuy vậy, sự khác biệt của tiếng Việt cũng như văn hóa Việt đã cuốn hút tôi với tất cả sự say mê”. Tuy nhiên, Elena Pucillo Trương vẫn thoải mái viết bằng tiếng Italia, vì đã có dịch giả chính là người chồng Việt. Sau 2 tập “Một phút tự do” và “Bóng của ngày”, vợ chồng nhà văn đã có thêm cuốn “Vàng trên biển đá đen”.

Mỗi khi nhắc đến TS. Elena Pucillo Trương, nhà văn Trương Văn Dân luôn đọc 2 câu thơ của Hồ Dzếnh: “Mình vừa là chị, là em / Tấm lòng người mẹ, trái tim bạn đời” để ca ngợi người vợ ngoại quốc. Còn TS. Elena Pucillo Trương cũng chiều chồng tự tay làm nhiều món ăn Việt và cảm nhận cái Tết của người Việt khá sâu sắc trong bài Trên chuyến tàu về quê ăn Tết: “Bao nhiêu nhọc nhằn mà hành khách phải trải để có được vài ngày vui Tết với những người thân. Nhiều người trong số họ đã phải làm việc tất bật suốt một năm dài, chắt chiu để có thể dành dụm được ít tiền trang trải cho chiếc vé về quê ăn Tết. Mua được một chiếc vé trong những ngày cuối năm có thể tự xem mình may mắn, đã đạt đến đích sau những vật vã, lăn lộn giữa muôn vàn khó khăn, chen lấn”.

Gia Quan