Tòa án là 'hạt nhân' trong cải cách tư pháp

Ngày 23/9, Ban cán sự Đảng Tòa án nhân dân tối cao (TANDTC) tổ chức Phiên họp thứ nhất, Ban chỉ đạo Đề án cải cách tư pháp (CCTP) tại TAND đến năm 2030, định hướng 2045. Ủy viên Bộ Chính trị, Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình, Trưởng Ban Chỉ đạo Đề án chủ trì phiên họp.

Đây cũng là phiên họp đầu tiên sau khi ra mắt Ban chỉ đạo Đề án của Tòa án để bàn về kế hoạch hoạt động trong thời gian tới.

Phát biểu tại hội nghị, Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình cho biết: Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đề ra nhiều nội dung quan trọng, trong đó có việc xây dựng, hoàn thiện nhà nước pháp quyền và tiếp tục thực hiện CCTP. Đối với cơ quan tham gia hoạt động tư pháp, Đại hội cũng đề ra yêu cầu phải xây dựng nền tư pháp Việt Nam trong sạch, liêm chính, chuyên nghiệp.

Tổng kết thực hiện Nghị quyết 49/NQ-TW của Bộ Chính trị giai đoạn 2008-2020 cho thấy, CCTP của Tòa án đã đạt những kết quả quan trọng, nhưng trong thời gian tới, cần đổi mới hơn nữa hoạt động của Tòa án, nâng cao hơn nữa vị thế Tòa án trong hệ thống tư pháp.

Để xây dựng Nhà nước pháp quyền và CCTP, hạt nhân của CCTP chính là những đổi mới hoạt động của Tòa án. Đề án của Tòa án là bộ phận quan trọng của Đề án Nhà nước pháp quyền. Dự kiến Trung ương sẽ thảo luận và thông qua nghị quyết về Nhà nước pháp quyền vào tháng 10/2022 của Đại hội Trung ương 6.

Ủy viên Bộ Chính trị, Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình, Trưởng Ban Chỉ đạo Đề án phát biểu tại phiên họp. Ảnh: TH.

Theo báo cáo tại Phiên họp, tổng kết công tác cải cách tư pháp thời gian qua cho thấy, thực hiện Chiến lược cải cách tư pháp theo Nghị quyết 48-NQ/TW, Nghị quyết 49-NQ/TW, các Kết luận số 79-KL/TW, số 92-KL/TW, số 84-KL/TW của Bộ Chính trị, nhiều chủ trương, nhiệm vụ lớn của cải cách tư pháp đã được TAND đề xuất thể chế hóa trong Hiến pháp, pháp luật và được triển khai thực hiện nghiêm túc, nhất là trong lĩnh vực hình sự, dân sự, tố tụng tư pháp, tổ chức và hoạt động của cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng.

Mô hình tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của TAND tiếp tục được kiện toàn và có nhiều đổi mới theo hướng tiệm cận dần với mô hình tổ chức, hoạt động của một nền tư pháp hiện đại. Đội ngũ giữ chức danh tư pháp trong TAND được tăng cường cả về số lượng và nâng cao về chất lượng bước đầu đã đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ đặt ra.

Tuy nhiên, việc thực hiện cải cách tư pháp tại TAND theo Nghị quyết số 49-NQ/TW vẫn còn một số hạn chế, vướng mắc; một số vấn đề còn có nhận thức không thống nhất như: vị trí, vai trò “trung tâm” của Tòa án, xét xử là trọng tâm trong hoạt động tư pháp; Nội hàm của “tư pháp”, “quyền tư pháp”, “cơ quan tư pháp”, “cơ quan có hoạt động tư pháp” trong Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa;...

Để tiếp tục kế thừa, phát huy những thành tựu của cải cách tư pháp, thực hiện tốt quyền tư pháp, bảo đảm tốt hơn quyền con người, quyền công dân, xây dựng nền tư pháp Việt Nam “chuyên nghiệp, hiện đại, công bằng, nghiêm minh, liên chính, phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân”, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa đòi hỏi phải đánh giá thực tiễn, tổng kết lý luận từ đó đề ra những giải pháp, nhiệm vụ cải cách tư pháp tại TAND trong thời gian tới.

Tại phiên họp, các đại biểu thống nhất thông qua Kế hoạch xây dựng Đề án, Đề cương Đề án, trong đó nhấn mạnh những vấn đề lớn của đề án cần tiếp tục phải nghiên cứu, đánh giá: Làm rõ nội hàm quyền tư pháp, chủ thể thực hiện quyền tư pháp và đặc trưng cơ bản của quyền tư pháp; Hoàn thiện tổ chức và hoạt động của Tòa án để bảo đảm thực hiện nguyên tắc xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật.

Đồng thời, đảm bảo công khai, minh bạch và tạo thuận lợi cho nhân dân tiếp cận tư pháp; Đổi mới và hoàn thiện thủ tục tố tụng; Đổi mới và hoàn thiện cơ chế nhân dân tham gia vào hoạt động xét xử của Tòa án; Đổi mới cơ chế quản lý, đánh giá, tuyển chọn, bổ nhiệm, đào tạo, bồi dưỡng Thẩm phán, đề cao kỷ cương kỷ luật nội bộ; Xây dựng thiết chế để bảo vệ quyền uy tư pháp, bảo đảm chế độ, tiền lương, bảo vệ Thẩm phán.

Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và sự giám sát của cơ quan dân cử; Xây dựng nền tảng hình thành Tòa án điện tử; Làm rõ cơ chế kiểm soát quyền lực giữa Tòa án và các cơ quan nhà nước khác; Xây dựng thiết chế bảo vệ Hiến pháp. Trên cơ sở đó tham mưu, hoạch định chính sách, định hướng về cải cách tư pháp tại Tòa án trong thời gian tới…/.

Vy Thảo