Tổng thống Kazakhstan từ chức sau gần 3 thập niên cầm quyền
Quyền lực tổng thống tạm thời chuyển giao cho ông Kassym-Jomart Tokayev, Chủ tịch Thượng viện Kazakhstan, đến khi nhiệm kỳ tổng thống hiện tại kết thúc vào tháng 4-2020.
Ông Nursultan Nazarbayev - Tổng thống Kazakhstan, một trong những vị lãnh đạo cuối cùng thời Liên bang Xô viết vừa tuyên bố từ chức sau gần ba thập niên cầm quyền, hãng tin TASS (Nga)đưa tin. Ông Nazarbayev là một trong những lãnh đạo của 15 nước cộng hòa khi Liên bang Xô Viết sụp đổ năm 1991.
“Tôi quyết định chấm dứt quyền lực tổng thống của mình. Năm nay đánh dấu 30 năm tôi ở cương vị lãnh đạo tối cao của đất nước chúng ta. Tôi đã có vinh dự lớn phục vụ nhân dân với tư cách tổng thống đầu tiên của nước Kazakhstan độc lập” – ông Nazarbayev năm nay 78 tuổi phát biểu trên sóng truyền hình trực tiếp quốc gia ngày 19-3.
“Với tư cách người thành lập nước Cộng hòa Kazakhstan, tôi nghĩ nhiệm vụ của mình bây giờ là tạo điều kiện cho thế hệ lãnh đạo mới, những người sẽ tiếp tục cải cách đất nước” – ông Nazarbayev đưa ra lý do từ chức của mình.
Tổng thống Kazakhstan Nursultan Nazarbayev trong buổi tuyên bố từ chức trên sóng truyền hình trực tiếp quốc gia ngày 19-3, từ thủ đô Astana (Kazakhstan). Ảnh: REUTERS
Quyền lực tổng thống sẽ được tạm thời chuyển giao cho ông Kassym-Jomart Tokayev, Chủ tịch Thượng viện Kazakhstan, đến khi nhiệm kỳ tổng thống hiện tại kết thúc vào tháng 4-2020.
Ông Nazarbayev vẫn giữ vị trí biểu tượng Lãnh đạo Đất nước được Quốc hội ban tặng, vẫn là lãnh đạo đảng cầm quyền Nur Otan, và duy trì một số vị trí quan trọng trong chính phủ, trong đó có vị trí Chủ tịch Hội đồng An ninh Quốc gia.
“Tôi sẽ duy trì vị trí Chủ tịch Hội đồng An ninh, người có quyền quyết định chính sách đối nội và đối ngoại phù hợp với luật pháp” – ông Nazarbayev nói.
Ông Nazarbayev là thư ký thứ nhất của đảng Cộng sản nước cộng hòa Kazakhstan. Ông Nazarbayev lãnh đạo một nước cộng hòa có nhiều tiềm năng về dầu và khoáng sản, cả hai điều này đã thu hút rất nhiều công ty năng lượng quốc tế trong đó có Mỹ. Ông Nazarbayev đã giúp thu hút hàng chục tỉ USD từ các công ty năng lượng nước ngoài, tăng hơn gấp 3 sản lượng khai thác dầu của đất nước.
Kazakhstan cũng thừa hưởng một kho vũ khí hạt nhân. Với sự tan rã của Liên bang Xô Viết, cộng hòa Kazakhstan có thừa hưởng hơn 1.000 đầu đạn hạt nhân chiến lược trên lãnh thổ mình. Kazakhstan cũng có một trong những bãi thử hạt nhân lớn của Liên bang Xô Viết, đó là bãi thử Semipalatinsk – nơi Liên bang Xô Viết thử quả bom nguyên tử đầu tiên của mình.
Nazarbayev đã giám sát quá trình chuyển giao các đầu đạn hạt nhân sang Nga và đưa cộng hòa Kazakhstan trở thành nước phi hạt nhân, điều ông từng nhắc đến trong cuốn sách “Trung tâm Hòa bình” của mình.
Quyết định từ chức của ông Nazarbayev đã khiến giá trái phiếu chính phủ Kazakhstan giảm, trong khi đó cổ phiếu của ngân hàng Halyk Bank lớn nhất Kazakhstan giảm 5%. Quyết định này cũng ảnh hưởng đến giá đồng Rúp của Nga. Nga là đối tác thương mại chính của Kazakhstan, và ông Nazarbayev là một đồng minh thân thiết của Tổng thống Nga Vladimir Putin. Điện Kremlin cho biết hai ông Putin và Nazarbayev có điện đàm trong ngày 19-3.
Kassym-Jomart Tokayev sẽ tạm thời giữ chức Tổng thống Kazakhstan đến khi nhiệm kỳ kết thúc. Ảnh: REUTERS
Các đồn đoán về chuyện từ chức của ông Nazarbayev đã xuất hiện 10 năm nay, nhà báo đối ngoại Joanna Lillis ở Kazakhstan nói với đài NPR (Mỹ).
Tuy nhiên thông báo từ chức của ông Nazarbayev cũng khiến nhiều nhà phân tích vẫn bất ngờ. Nhà phân tích chính trị hàng đầu của Kazakhstan, ông Aidos Sarym nói rằng ông đã nghĩ ông Nazarbayev sẽ không bao giờ từ chức.
“Đây là một diễn biến thú vị, thiết lập một kiểu mẫu chuyển tiếp quyền lực có kiểm soát. Người đàn ông này muốn làm nên lịch sử” – theo nhà phân tích Sarym.
Theo ông Sarym, sự tái sắp xếp nội các Kazakhstan gần đây là tín hiệu cho thấy “tình huống đang thay đổi, tuy nhiên các chính sách cơ bản vẫn sẽ được giữ”.
