Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan đối mặt với thách thức chính trị lớn chưa từng có?
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đang phải đối mặt với thử thách chính trị lớn khi đảng của ông lần đầu tiên trong 25 năm chịu thất bại trong bầu cử địa phương tại thủ đô Ankara.
Người ủng hộ đảng đối lập Nhân dân Cộng hòa (CHP) ăn mừng tại Ankara. Ảnh: EPA
Kết quả không như mong đợi
Kết quả kiểm phiếu sơ bộ cuộc bầu cử địa phương ngày 31/3 cho thấy tại thủ đô Ankara, đảng đối lập Nhân dân Cộng hòa (CHP) giành được hơn 50% phiếu bầu trong khi đảng Công lý và Phát triển (AKP) cầm quyền của Tổng thống Erdogan nhận khoảng 47% phiếu. Đây là lần đầu tiên trong 25 năm AKP đón nhận kết quả thất bại tại thủ đô.
Tại Istanbul, còn nhiều hòm phiếu chưa được kiểm nhưng qua kiểm phiếu sơ bộ đảng đối lập chỉ đứng sau đảng Công lý và Phát triển (AKP) của Tổng thống Erdogan một khoảng cách rất sít sao. Cả 2 đảng đều tuyên bố giành chiến thắng tại Istanbul. Tỉnh trưởng Istanbul Bayram Senocak trong khi đó ngày 1/4 khẳng định rằng đảng của Tổng thống Erdogan đã chiến thắng.
Hãng thông tấn Anadolu đưa tin tính trên toàn quốc, đảng AKP liên minh với đảng Phong trào quốc gia (MHP) nhận được 51,63% phiếu bầu, trong khi liên minh đối lập giành 37,55% số phiếu ủng hộ. Đảng AKP đã tuột khỏi tay 7 trong 12 thành phố chính của Thổ Nhĩ Kỳ, chưa tính thành phố lớn Istanbul. Đảng AKP còn thất bại tại thành phố lớn thứ ba Thổ Nhĩ Kỳ là Izmir.
Kết của cuộc bầu cử địa phương này được coi là biến động chính trị lớn nhất tại Thổ Nhĩ Kỳ kể từ cuộc đảo chính bất thành năm 2016. Đây cũng là thách thức bầu cử nghiêm trọng nhất mà đảng AKP của Tổng thống Erdogan phải đối mặt trong nhiều năm.
Chiếc ghế Tổng thống của ông Erdogan sau bầu cử địa phương
Đây là lần đầu tiên trong sự nghiệp chính trị ông Erdogan phải đối mặt với thật bại không chỉ tại Ankara mà cả quê nhà chính khách này là Istanbul. Phát biểu trước người ủng hộ vào tối 31/3, Tổng thống Erdogan nói: “Xin đừng thất vọng với kết quả này”.
Tổng thống Recep Tayyip Erdogan sau khi bỏ phiếu tại Istanbul ngày 31/3. Ảnh: Getty Images
Ông Soner Cagaptay tại Viện nghiên cứu Washington về chính sách Cận Đông (Mỹ) đánh giá: “Nếu thất bại tại Istanbul là thất bại hạt nhân với ông Erdogan thì thua tại Ankara lại là tổn thất rất nghiêm trọng”.
Bầu cử địa phương tại Thổ Nhĩ Kỳ thường không gây chú ý với quốc tế nhưng đến năm 2019 sự kiện này lại trở thành đề tài được quan tâm vì thất bại của đảng AKP. Ông Aykan Erdemir tại viện nghiên cứu mang tên Quỹ Bảo vệ Dân chủ tại Washington cho biết bầu cử địa phương đại diện cho tiếng nói của tầng lớp lao động tại Thổ Nhĩ Kỳ, lực lượng lâu nay vốn là nền tảng ủng hộ đảng AKP.
Tờ Guardian (Anh) đánh giá câu hỏi chính hiện nay là Tổng thống Erdogan sẽ phản ứng thế nào bởi nhân vật giữ vị trí lãnh đạo trong chính trường Thổ Nhĩ Kỳ từ năm 2013 này “không quen” với thất bại.
Guardian cho rằng thất bại trong bầu cử địa phương của đảng AKP có một phần trách nhiệm của ông Erdogan. Trong 2 tháng trước khi diễn ra bầu cử, Tổng thống Erdogan đã nhiệt tình tổ chức vận động, ông nói rằng chiến thắng của AKP gắn liền với “sự tồn tại quốc gia” và các đối thủ của ông có dính dáng đến khủng bố.
Khó có thể khẳng định cuộc bầu cử địa phương này là dấu hiệu báo trước sự kết thúc của Tổng thống Erdogan. Đến năm 2023 ông Erdogan mới phải đối mặt với bầu cử quốc gia. Nhà lãnh đạo này từng nhiều lần chứng minh sức bền bỉ trong việc duy trì quyền lực. Ngoài ra, số người ủng hộ ông Erdogan, chủ yếu ở vùng nông thôn, vẫn giữ mức ổn định 44%.
Tuy nhiên, có một điều ông Erdogan sẽ khó kiểm soát, đó chính là tình trạng kinh tế. Tờ Guardian cho rằng Tổng thống Erdogan đã chưa khéo léo trong việc cố gắng ngăn chặn tăng tỷ lệ lãi suất, tình trạng thất nghiệp và lạm phát…
Sau nhiều năm tăng trưởng ấn tượng, Thổ Nhĩ Kỳ sa lầy vào suy thoái từ tháng 3, tỷ lệ thất nghiệp lên tới hơn 10%. Ngoài ra, đồng lira mất tới 28% giá trị trong năm 2018 và tiếp tục theo đà đi xuống. Không những vậy trong những tháng gần đây lạm phát đã đạt tới 20%.
Mặc dù vẫn là lực lượng chính trị nổi tiếng nhất tại Thổ Nhĩ Kỳ nhưng đảng AKP của ông Erdogan đã không thể chiếm được đa số trong cuộc bầu cử quốc hội vào tháng 6/2018 và buộc phải hành lập liên minh cầm quyền với NMP.
Nhiều cây bút trên các tờ báo ủng hộ đảng AKP cũng phải cảnh báo rằng tham nhũng và bất công trong bổ nhiệm lãnh đạo tại địa phương khiến nhiều cử tri không còn mặn mà với đảng cầm quyền này. Trong khi đó, các ứng viên khác cam kết sẽ mang lại thay đổi, tạo thêm nhiều việc làm, cải thiện giáo dục và nâng cao dịch vụ xã hội. Điều đó đã đánh đúng tâm lý cử tri và nhận được sự ủng hộ của họ.
