Tổng thống Trump và cuộc đối thoại với thế giới Hồi giáo

Tổng thống Trump phát biểu tại Hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Arab Hồi giáo.

Với mục đích đó, ông Trump đang thực hiện chuyến công du nước ngoài đầu tiên trên cương vị người đứng đầu nước Mỹ với các chặng dừng chân ở khu vực Trung Đông, bao gồm Saudi Arabia, Israel. Lựa chọn điểm đến này đã thể hiện một sự khác biệt rõ ràng so với các chính quyền tiền nhiệm và được nhìn nhận là nhằm củng cố các quan hệ đồng minh quan trọng nhất của Mỹ ở Trung Đông trong nhiều thập niên qua, cũng như thúc đẩy tiến trình hòa bình Trung Đông hiện đang bị bế tắc. Hầu hết các đời tổng thống Mỹ đều chọn Mexico hoặc Canada là điểm dừng chân trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên sau khi nhậm chức. Cũng chưa có tổng thống Mỹ nào thăm Israel trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên.

Việc ông Trump chọn Saudi Arabia là điểm đến đầu tiên có lẽ là nhằm xóa bỏ suy nghĩ lâu nay của dư luận cho rằng ông chủ trương chống Hồi giáo. Saudi Arabia là quốc gia điển hình cho sự chung sống của cả hai dòng Hồi giáo lớn: Sunni và Shiite. Trên thực tế, bất chấp chính sách xa lánh thế giới Hồi giáo mà ông Trump theo đuổi trong chiến dịch tranh cử cũng như lệnh cấm nhập cảnh đối với công dân các quốc gia Hồi giáo, dường như các chính phủ Arab dòng Sunni vẫn hoan nghênh ông và ủng hộ các chính sách cứng rắn của ông đối với Iran. Chuyến thăm cũng được xem là một thông điệp gửi tới Iran, nước lâu nay vẫn là “cái gai” trong đánh giá của giới hoạch định chính sách Washington, đồng thời là đối thủ truyền kiếp của Saudi Arabia và Israel.

Nhân chuyến thăm này, hai nước đồng minh cứng đã ký kết hàng loạt thỏa thuận trị giá lên tới hàng trăm tỷ USD, trong đó hơn 100 tỷ nhằm giúp Riyadh tăng cường các năng lực quốc phòng. Một thành quả lớn khác trong chuyến thăm này là Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Arab Hồi giáo với sự tham dự của ông Trump và các nhà lãnh đạo của 55 quốc gia Hồi giáo, cũng như cuộc gặp giữa ông Trump với lãnh đạo các nước thuộc Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC). Tại các cuộc gặp này, hai bên đã khởi xướng thành lập một trung tâm chống hoạt động khủng bố toàn cầu gồm 34.000 binh sĩ đặt trụ sở tại Riyadh, nhằm theo dõi và chống chủ nghĩa cực đoan và thành lập một liên minh Trung Đông vào năm sau.

Phát biểu tại hội nghị, Tổng thống Trump đã kêu gọi lãnh đạo các quốc gia Hồi giáo phản đối bạo lực dưới danh nghĩa tôn giáo và đi tiên phong trong cuộc chiến chống cực đoan hóa, đồng thời kêu gọi sự đoàn kết giữa các tôn giáo trong cuộc chiến này. Đặc biệt nhà lãnh đạo Mỹ mô tả cuộc chiến chống chủ nghĩa khủng bố là một cuộc chiến giữa cái thiện và cái ác, chứ không phải là một cuộc xung đột giữa các nền văn minh.

Đến Israel, ông Trump mong muốn tìm cách làm sống lại tiến trình hòa bình Trung Đông. Phát biểu trước chuyến thăm, tân Tổng thống Mỹ cam kết làm mọi việc cần thiết để làm trung gian cho các cuộc đàm phán hòa bình giữa Israel và Palestine. Hưởng ứng nỗ lực của ông Trump, ngay trước chuyến thăm, các nhà đàm phán Palestine và Israel đã nhất trí rằng giải pháp hai nhà nước là chìa khóa để giải quyết cuộc xung đột kéo dài nhiều thập kỷ qua giữa Palestine và Israel. Các cuộc hòa đàm Israel - Palestine đã bế tắc dưới thời cựu Tổng thống Barack Obama sau khi Israel tiếp tục hoạt động xây dựng nhà định cư Do Thái trên các phần đất chiếm đóng của Palestine.

Giới chuyên gia nhận định chuyến công du nước ngoài đầu tiên của ông Trump có thể giúp ông thoát khỏi những chỉ trích hiện nay xung quanh các vụ bê bối nội bộ, đồng thời là cơ hội để ông thể hiện vai trò của người đứng đầu nước Mỹ trên trường quốc tế. Chuyến thăm cũng sẽ giúp định hình rõ hơn chính sách đối ngoại của chính quyền mới ở Washington.

Vĩnh Hà