Tp.HCM: Quy hoạch cho thuê vỉa hè, cần giải bài toán hiệu quả

Sắp có quy định mới đối với vỉa hè

Đầu tháng 2/2023, Sở Giao thông Vận tải (GTVT) Tp.HCM đang soạn dự thảo thay thế Quyết định 74 năm 2008 về quản lý và sử dụng lòng đường, hè phố để trình UBND Tp.HCM. Theo đó, dự thảo đề cập về 7 trường hợp sử dụng tạm thời một phần hè phố phải đóng phí.

Theo Sở GTVT Tp.HCM, quy định mới, quản lý, sử dụng lòng đường, hè phố bảo đảm an toàn, hiệu quả và mỹ quan đô thị, ưu tiên dành cho người đi bộ 1,5m, lòng đường còn lại đủ bố trí 2 làn ô tô cho một chiều lưu thông...

Trong dự thảo về quy định quản lý và sử dụng lòng đường, vỉa hè thay thế Quyết định số 74/2008 của UBND TP HCM, Sở Giao thông Vận tải TP HCM đưa ra nhiều nội dung đáng lưu ý. Trong đó, 10 trường hợp sẽ đóng phí sử dụng tạm lòng đường, vỉa hè.

Cụ thể 7 trường hợp sử dụng tạm thời vỉa hè phải đóng phí gồm: Điểm tổ chức kinh doanh dịch vụ mua bán hàng hóa; điểm bố trí các công trình, tiện ích phục vụ công cộng có thu tiền sử dụng; điểm bố trí lắp đặt các công trình tạm, các trụ quảng cáo tạm; điểm tổ chức các hoạt động văn hóa (thể thao, diễu hành, lễ hội); trông giữ xe phục vụ hoạt động văn hóa; điểm trung chuyển vật liệu, phế thải xây dựng phục vụ thi công công trình hộ gia đình; điểm trông giữ xe có thu phí.

Ngoài ra, 3 trường hợp sử dụng tạm lòng đường có thu phí gồm: nơi tổ chức các hoạt động văn hóa và điểm trông, giữ ô tô phục vụ các hoạt động văn hóa có thu tiền sử dụng; điểm trung chuyển rác thải sinh hoạt của doanh nghiệp vệ sinh môi trường đô thị; nơi bố trí điểm trông giữ xe có thu phí.

Khu vực quận 1, quận 3 thường xuyên diễn ra tình trạng lấn chiếm vỉa hè để kinh doanh.

Ghi nhận của Người Đưa Tin, khu vực quanh phố đi bộ Nguyễn Huệ, quận 1 bao bọc bởi những tòa nhà cao ốc văn phòng, khách sạn, nhà hàng sang trọng.

Tuy nhiên, vỉa hè dày đặc xe máy, người đi bộ phải xuống lòng đường. Còn trước các cơ sở kinh doanh hàng ăn, quán cà phê trên đường Ngô Đức Kế, Hồ Tùng Mậu, Đông Du, Mạc Thị Bưởi… vỉa hè, lòng đường cũng tương tự.

Còn khu vực xung quanh Hồ Con Rùa, quận 3, các tuyến đường Võ Văn Tần, Phạm Ngọc Thạch, Trần Cao Vân cũng xảy ra tình trạng vỉa hè, lòng đường trước nhiều quán cà phê, quán ăn... xe máy, ô tô đậu tràn lan, có đoạn không còn không gian cho người đi bộ. Nhiều điểm xe máy còn được dựng dưới lòng đường do trên vỉa hè không còn chỗ.

Anh Nguyễn Duy Ngọc, hộ kinh doanh trên đường Hai Bà Trưng, quận 1 cho biết, sẵn sàng trả phí và mong muốn chính quyền sớm cấp phép để được sử dụng vỉa hè. "Chúng tôi mong Thành phố quy định rõ ràng mức phí, người dân được chính danh sử dụng một phần vỉa hè, không phải kinh doanh "chui" như hiện nay", anh Ngọc nói.

Bà Lê Ngọc Trang, kinh doanh trên đường Nguyễn Đình Chiểu, quận 3 cho rằng, việc quản lý vỉa hè lẽ ra phải làm từ lâu. Tuy nhiên, tùy khu vực để quy định lối đi bao nhiêu, không nên cứng nhắc quy định 1,5m vì khu vực đông người qua lại có khi cần 2m, khu ít người thì chỉ cần 1m là đủ.

Cần thiết nhưng phải tính toán kỹ

Nói về chủ trương này, TSKH. Ngô Viết Nam Sơn cho rằng, Tp.HCM nên tổ chức thu phí dùng tạm vỉa hè, bởi không gian này ngoài dành cho người đi bộ, còn có nhiều công năng khác như kinh doanh, buôn bán, đậu xe. Bởi lẽ, thực tế cho thấy "kinh tế vỉa hè" là một trong những yếu tố không thể thiếu ở những đô thị lớn như Tp.HCM. Nếu việc cho thuê vỉa hè được triển khai bài bản ngoài đáp ứng nhu cầu sẽ giúp chỉnh trang đường phố.

Tuy nhiên, chuyên gia này cũng chỉ ra, việc cho thuê tạm vỉa hè cần hướng đến mục tiêu cải thiện, tổ chức lại không gian đô thị chứ không nên đặt nặng nguồn thu cho ngân sách. Trong đó, việc hoạch định các chức năng như điểm kinh doanh, đi bộ, dừng đỗ, tiện ích công cộng, điểm giữ xe trên vỉa hè phải được tính trước, và cần có sự đồng thuận của người dân mới có thể triển khai hiệu quả.

Cũng theo ông Sơn, để tổ chức thu phí dùng vỉa hè, lòng đường, thành phố cần phân loại các tuyến cụ thể và thực hiện trong khuôn khổ với những hoạt động nhất định. Nhưng vấn đề này không chỉ riêng ngành giao thông có thể tính toán, xây dựng phương án mà cần các ngành quy hoạch, kế hoạch đầu tư, môi trường... cùng thực hiện.

Còn TS. Võ Kim Cương cũng rất đồng tình về việc Tp.HCM tính chuyện cho thuê vỉa hè. Bởi vỉa hè không chỉ phục vụ cho giao thông mà còn phục vụ các hoạt động khác của đô thị, có chỗ không thể cho thuê được nhưng có chỗ cần cho thuê.

Dù vậy, chuyên gia này cho rằng, Tp.HCM cần tính toán kỹ, không phải chỗ nào cũng cho thuê vỉa hè. Gốc rễ của vấn đề là phải ưu tiên đánh giá tác động khả năng lưu thông từng tuyến đường, khu vực chứ không nên căn cứ kích thước vỉa hè để cho thuê.

“Những chỗ vỉa hè rộng nhưng giao thông lớn thì dứt khoát không cho thuê, còn những khu vực lưu thông thấp thì nên khuyến khích. Bên cạnh đó, cũng cần nghiên cứu, xem xét kỹ lưỡng đối tượng cho thuê có ảnh hưởng gì đến giao thông, mức độ ra sao”, ông Cương phân tích.

Quy hoạch cho thuê vỉa hè đang được cơ quan chức năng và quận/huyện tại Tp.HCM nghiên cứu.

Theo ông Ngô Hải Đường, Trưởng phòng Quản lý Khai thác hạ tầng đường bộ, Sở GTVT Tp.HCM, trước đây, UBND Tp.HCM từng có 2 quyết định về việc sử dụng vỉa hè.

Theo quyết định 74/2008 của UBND Tp.HCM ngày 23/10/2008, đối với vỉa hè có bề rộng trên 3m, phạm vi cho phép sử dụng tạm thời ngoài mục đích giao thông (làm bãi giữ xe công cộng có thu phí, phục vụ dịch vụ buôn bán hàng hóa...) có bề rộng lớn nhất là 1,5m tính từ mép tiếp giáp nhà bên trong vỉa hè (hoặc từ mốc chỉ giới đường) trở ra hoặc từ bó vỉa trở vào.

Trên cơ sở đề xuất của các quận huyện, UBND TPHCM ban hành Quyết định số 5010/2009 ngày 3/11/2009 cho phép sử dụng tạm thời một phần vỉa hè làm bãi giữ xe công cộng có thu phí (160 tuyến đường), phục vụ kinh doanh dịch vụ buôn bán hàng hóa (112 tuyến) và cho phép đậu xe dưới lòng đường có thu phí (73 tuyến).

Do đó, đề án thu phí lần này chủ yếu làm công khai, minh bạch việc thu phí để tránh tiêu cực. Quan trọng, quan điểm của Tp.HCM là vỉa hè dù rộng hay hẹp vẫn phải ưu tiên dành cho người đi bộ 1,5m và hai làn ôtô cho một chiều đi đối với lòng đường. Phần còn lại nếu đủ điều kiện mới tổ chức các hoạt động khác ngoài mục đích giao thông.

"Tất cả các hoạt động sử dụng tạm thời vỉa hè, lòng đường phải được Sở GTVT Tp.HCM, UBND các quận, huyện và Tp.Thủ Đức xem xét cấp phép theo quy định", ông Đường nói.

Nguyễn Thành Nhân