TPHCM đề xuất cấm xe máy vào trung tâm từ năm 2030: Dân đồng thuận nếu có lộ trình hợp lý

Kẹt xe ở TPHCM ngày càng nghiêm trọng. Ảnh: MINH QUÂN

Khác với các đề xuất cấm xe máy trước đây bị dư luận phản ứng mạnh mẽ, đề án lần này nhận được nhiều ý kiến ủng hộ nhờ xác định rõ lộ trình thực hiện theo các giai đoạn. Việc đi lại của người dân trong khu vực này sẽ do hệ thống giao thông công cộng đảm nhiệm.

Dân sẽ đồng thuận nếu giải được bài toán phương tiện thay thế

Việc bàn giải pháp hạn chế xe cá nhân không phải là mới mẻ, TPHCM đã bàn nó cách nay hơn 10 năm. Tuy nhiên, sự việc được đưa ra rồi lại “chìm” do các chính sách hạn chế xe cá nhân chưa thực sự hiệu quả, chưa được sự ủng hộ của người dân. Quan điểm đề xuất các giải pháp còn gây tranh cãi: Cấm xe máy hay cấm ôtô? Tại sao cấm xe máy khi giao thông công cộng còn kém phát triển?…

Theo thống kê của Sở GTVT TPHCM, thành phố đang quản lý gần 8 triệu ôtô và xe máy (7,3 triệu xe máy và gần 640.000 ôtô), chưa tính khoảng một triệu xe mang biển số tỉnh đang lưu thông trên địa bàn thành phố. Kẹt xe đang là nỗi ám ảnh của người dân tại đô thị lớn nhất nước, dù sớm hay muộn thì TPHCM phải có một lộ trình hạn chế xe cá nhân, đặc biệt là xe máy. Dĩ nhiên không cấm ngay mà phải có lộ trình từng bước, để hạn chế tiến tới cấm xe máy.

Theo đề án “Tăng cường vận tải giao thông công cộng kết hợp kiểm soát phương tiện cơ giới giao thông ở TPHCM” do Viện Chiến lược và Phát triển giao thông vận tải (Viện chiến lược) thực hiện, đơn vị này đề xuất trước mắt sẽ hạn chế xe máy lưu thông một số tuyến đường rồi dần dần theo lộ trình sẽ tiến tới cấm xe máy ở khu trung tâm vào năm 2030.

Cấm xe gắn máy chắc chắn không bị phản đối nếu giải được bài toán thay thế. Nếu hệ thống giao thông công cộng tiện lợi, đường thông hè thoáng, chắc không ai muốn đi xe gắn máy vì nắng nóng, bụi bặm và nguy hiểm. Theo đề án, Viện chiến lước xác định hệ thống vận tải hành khách công cộng sẽ đảm bảo nhu cầu đi lại trong khu vực hạn chế.

Theo tính toán của Viện chiến lược, giai đoạn 2020-3030 xe buýt vẫn là phương thức chủ đạo. Bên cạnh đó, cần phát triển hệ thống vận tải đa phương thức như xe buýt nhanh BRT, đường sắt đô thị, xe đạp công cộng.

Cùng với hạn chế xe máy, đề án cũng đề xuất kiểm soát việc đỗ xe ôtô trong khu vực trung tâm TPHCM, xây dựng khung giá dịch vụ giữ xe theo giờ và theo khu vực. Hạn chế cấp phép giữ xe trên lòng đường, vỉa hè, đặc biệt là khu vực trung tâm, tăng lệ phí trước bạ đối với ôtô đến 9 chỗ...

Ngoài ra, đề án còn đề xuất thu phí “ùn tắc giao thông” vào giờ cao điểm đối với các loại xe ôtô vào khu vực trung tâm TPHCM, dự kiến thực hiện trong giai đoạn 2021-2025...

Phải bắt tay vào làm ngay

Đặc điểm phát triển khu vực trung tâm TPHCM với hàng trăm ngàn ngõ ngách cùng hẻm sâu nên xe buýt không thể tới gần mà nếu đi bộ đến bến xe, có khi người dân phải đi tới mấy cây số. Phương tiện di chuyển hiện nay phần lớn là xe máy vì tiện lợi và phù hợp khả năng chi trả của số đông.

Trong khi đó, hệ thống xe buýt vận chuyển hành khách chưa được kết nối đồng bộ, vẫn còn bất tiện cho người sử dụng. Theo thống kê, xe buýt hiện chỉ đáp ứng 9,5% nhu cầu đi lại. Trong khi metro vẫn đang là một ẩn số, khả năng thu hút khách có thể không cao vì giá cả sẽ không thấp, việc thu gom khách từ các khu dân cư ở khoảng cách xa đến với metro vẫn còn là bài toán nan giải.

Theo các chuyên gia giao thông, ngay bây giờ, TPHCM cần tập trung xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông tiện nghi, hiện đại, trong đó, các tuyến metro cần kịp hoàn thành và tính toán sao để khi đưa vào khai thác thì phải kết nối giao thông thuận lợi, giá rẻ, tiết kiệm thời gian. Mạng lưới xe buýt nên được rải đều, phủ rộng, sao cho hành khách đi bộ từ chỗ ở đến trạm xa nhất chỉ trong vòng 500 mét; giờ giấc xuất phát phải chính xác, hành khách không phải chờ đợi quá lâu.

Việc mở rộng những con hẻm kết nối các trục đường chính của xe buýt là việc cần làm vì nhiều nhà dân ở cách xa, không thể đi bộ thường xuyên vài cây số, mặt khác, giúp tăng diện tích đường xe chạy, phục vụ giao thông trước mắt và lâu dài.

Bên cạnh đó, cần đầu tư các bãi giữ xe gần các bến đón, trạm dừng, ga metro... để hành khách gửi xe cá nhân, kết hợp đi bộ trong bán kính gần và sử dụng phương tiện giao thông công cộng.

MINH QUÂN