Trang trọng Lễ giỗ Quận công Đậu Bá Toàn

Theo các tài liệu hiện còn lưu giữ thì Đậu Bá Toàn sinh năm Canh Tý (1720), trong một gia đình quý tộc ở Gia Lâm, Kinh Bắc. Ông là người có tư chất thông minh, tài trí nhanh nhẹn, có tài cả văn lẫn võ, nhưng đặc biệt yêu thích việc binh.

Các vị cao niên, uy tín tham gia làm Lễ giỗ Quận công Đậu Bá Toàn.

Năm 20 tuổi, ông gia nhập đội quân dưới sự chỉ huy của Quận Huy Hoàng Đình Bảo. Sau khi đậu kì thi võ năm Quý Mùi 1763, ông được bổ chức đô đốc, tước Quận công.

Nhờ có tài năng, năm Giáp Ngọ 1774, Quận Huy đã giao cho ông trông coi vùng đất Thanh Giang thuộc phủ Đức Thọ (tức Thanh Chương ngày nay) chiêu tập binh mã, chăm lo sản xuất để cung cấp lương thực cho quân binh. Nhân dân quanh vùng nghe tiếng tăm ông đã kéo về lập dân lập ấp rất đông.

Khi quân Thanh ào ạt tấn công nước ta, Quận công Đậu Bá Toàn mang theo số trai đinh trong vùng gia nhập vào quân đội vua Quang Trung kéo ra Bắc diệt trừ quân Thanh bảo vệ đất nước. Sau khi đánh bại quân Thanh, vua Quang Trung đã phong ông chức thượng tướng quân.

Nhiều lễ vật được bà con nhân dân thành tâm dâng lên Lễ giỗ.

Tài trí, tâm lực của Quận công còn được biết đến nhờ chiến công tìm và dẫn voi chiến bị lạc của nữ tướng Bùi Thị Xuân về. Do lập được nhiều công trạng, ông được triều Lê phong chức “Thượng tướng quân nam đô đốc hữu phủ đô đốc”.

Năm 1790, do tuổi cao sức yếu nên ông xin về trí sỹ tại vùng đất Thanh Chương tiếp tục công cuộc khai khẩn đất hoang, chiêu dân lập ấp, xây dựng xóm làng. Quận công Đậu Bá Toàn mất ngày 28/1 năm Mậu Ngọ 1978.

Tưởng nhớ công lao, nhân dân đã an táng ông tại thôn Bảo Đức cũ nay là thôn Bảo Thanh xã Thanh Khê và tôn làm Thần, lập đền thờ phụng, truy tặng danh hiệu “Bản thôn thành hoàng báo ứng quan phủ Quận”. Từ đó đến nay, đền Quận Công đã trở thành địa chỉ văn hóa tâm linh, di tích lịch sử, là nơi hội họp cất giấu tài liệu của các tổ chức cách mạng.

Các đại biểu thắp hương tại lễ giỗ.

Ghi nhận những công lao to lớn của Quận công Đậu Bá Toàn, ngày 2/3/2011 UBND tỉnh Nghệ An đã ra quyết định số 539 cấp Bằng công nhận di tích Lịch sử Văn hóa cấp tỉnh đền thờ Quận công Đậu Bá Toàn.

Trong những năm trở lại đây, đền thờ Quận công Đậu Bá Toàn tiếp tục được Đảng và Nhà nước các cấp quan tâm, đông đảo tổ chức, cá nhân cung tiến để tu bổ, phục hồi. Hàng năm cứ vào ngày 28/1 âm lịch, trong tiết thanh minh, địa phương lại tổ chức Lễ giỗ Quân công Đậu Bá Toàn thu hút hàng trăm nhân dân và du khách thập phương đến phúng viếng, chiêm bái tưởng nhớ công đức của Ngài và cầu mong mọi sự tốt lành, bình an, ấm no, hạnh phúc.

Quang Anh - Thành Trung