Tranh cãi vì nhà văn người Áo Peter Handke giành giải Nobel Văn học

Ngày 10/10, Viện Hàn lâm Thụy Điển công bố nhà văn Áo - Peter Handke - đoạt giải Nobel Văn học, bên cạnh nữ tác giả Ba Lan - Olga Tokarczuk. Nhà văn người Áo được tôn vinh tại giải thưởng Nobel Văn học 2019 vì một sự nghiệp mang tầm ảnh hưởng với ngôn ngữ trong sáng đã dò xét biên giới và đặc tính trải nghiệm nhân sinh.

Tuy nhiên, giải thưởng này của nhà văn Peter Handke lại gây tranh cãi. Ông bị nhiều người trong giới, độc giả phản đối vì phát ngôn tự mãn và quan điểm chính trị đi ngược số đông. Đại sứ Kosovo tại Mỹ, bà Vlora Çitaku, gọi quyết định này là chuyện "xúc phạm, ngớ ngẩn và đáng xấu hổ".

Từng đề nghị hủy bỏ giải Nobel và không phục những người được trao giải nhưng Peter Handke bất ngờ được xướng tên ở Nobel Văn học năm nay.

Với Peter Handke ông thực sự bất ngờ và dùng từ "kinh ngạc" khi được xướng tên năm nay. "Đó là một quyết định dũng cảm của Viện Hàn lâm Thụy Điển", Peter Handke chia sẻ.

Chắc có lẽ Peter Handke bất ngờ như vậy bởi vào năm 2014 chính ông Handke từng kêu gọi bãi bỏ giải Nobel văn chương, gọi đó là "sự phong thánh giả tạo" của văn chương. "Giải Nobel rốt cuộc nên bị loại bỏ", Handke từng trả lời phỏng vấn báo Die Presse của Áo.

Ông nói thêm mặc dù giải đó cũng "tạo được một khoảnh khắc quan tâm, 6 trang báo", nhưng ông không ngưỡng mộ những người được giải.

Nhà văn 76 tuổi còn nổi tiếng là một trong những người bảo vệ nổi bật nhất của nhà chính trị quá cố - Slobodan Milosevic. Cựu Tổng thống Nam Tư Slobodan bị cáo buộc 66 tội danh liên quan đến diệt chủng, tội ác chống loài người và tội phạm chiến tranh trong các cuộc xung đột đẫm máu ở Bosnia, Croatia và Kosovo những năm 1990. Theo New York Times, năm 2006, sau khi Slobodan Milosevic qua đời khi đang ngồi tù ở Hà Lan, Peter Handke đã xuất hiện cùng 20.000 người theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan của Serbia và có bài phát biểu tại tang lễ nhân vật này.

Trước đó, Peter Handke từng được đề cử cho giải thưởng văn học Heinrich Heine của Đức năm 2006 nhưng bị rút lại do quan điểm chính trị gây tranh cãi.

Năm 2014, Peter Handke chiến thắng giải phim ảnh của Na Uy - International Ibsen cũng tạo nên một cuộc biểu tình ở thủ đô nước này.

Ủy ban Nobel biết trước về những vấn đề liên quan ông Handke, họ thừa nhận "ông ấy đôi khi đã gây tranh cãi", song vẫn quyết định trao giải thưởng cho ông. Họ trao giải cho ông vì các tác phẩm nghệ thuật không liên quan đến quan điểm chính trị.

Hội đồng Nobel nhận xét ông có "những tác phẩm có tầm ảnh hưởng với ngòi bút điêu luyện đã khai phá khía cạnh đặc trưng bên trong lẫn biểu hiện bề ngoài của nhân loại". "Peter Handke là một trong những người kiến tạo văn xuôi vĩ đại. Ông đã dành cả sự nghiệp của mình để khai phá thế giới tự nhiên và hệ ý thức của con người với giọng văn tinh tế, hài hước và tràn đầy cảm hứng", Jonathan Galassi - ông chủ nhà xuất bản Farrar Straus & Giroux - nhận xét về tác phẩm của Peter Handke.

Bìa sách Trong một đêm tối trời tôi ra khỏi ngôi nhà của mình.

Peter Handke sinh năm 1942 tại ngôi làng Griffen, nằm ở vùng Karnten miền Nam nước Áo. Cha ông là một người lính Đức và mãi đến tuổi trưởng thành Peter mới được gặp cha mình. Sau một thời gian sống cùng mẹ ở Berlin, khi ấy chịu sự tàn phá nặng nề của chiến tranh, gia đình ông trở về định cư ở Griffen. Từ năm 1961, ông học luật tại Đại học Graz nhưng ngừng học vài năm sau đó, khi cuốn tiểu thuyết đầu tay Die Hornissen xuất bản (1966). Đây là một tác phẩm hư cấu kép, một tiểu thuyết trong tiểu thuyết.

Có thể ở Việt Nam cái tên Peter Handke chỉ được độc giả yêu sách biết qua tác phẩm Trong một đêm tôi trời tôi ra khỏi ngôi nhà tịch mịch của mình (Ngụy Hữu Tâm dịch). Tuy vậy, với văn chương thế giới, ông là một cây bút lão luyện, có tầm ảnh hưởng, từng được vinh danh tại nhiều giải thưởng danh giá.

Trước khi đoạt giải Nobel Văn học 2019, Peter Handke là chủ nhân của nhiều giải thưởng văn học danh giá như: Georg Buchner (1973), Vilenika International Literary (1987), Brothers Karie Award (2000), America Award (2002), Grober Literaturpreis der Bayerischen Akademie der Schonen Kunste (2008), Franz Kafka (2009), Mulheimer Dramatikerpreis (2012), International Ibsen Award (2014), Nestroy-Theaterpreis (2018)...

Tình Lê