Trở ngại trong tiến trình hòa bình ở Nam Xu-đăng
Bạo lực gia tăng, dịch Covid-19 là những nhân tố gây trở ngại lớn đối với tiến trình chính trị ở Nam Xu-đăng. Chính phủ đoàn kết dân tộc Nam Xu-đăng và thỏa thuận hòa bình ở nước này bị đe dọa bởi bất đồng phe phái sâu sắc.
Bạo lực gia tăng, dịch Covid-19 là những nhân tố gây trở ngại lớn đối với tiến trình chính trị ở Nam Xu-đăng. Chính phủ đoàn kết dân tộc Nam Xu-đăng và thỏa thuận hòa bình ở nước này bị đe dọa bởi bất đồng phe phái sâu sắc.
Cuộc nội chiến tại Nam Xu-đăng đã kết thúc năm 2018 sau khi thỏa thuận hòa bình được ký, nhưng xung đột giữa các phe phái tiếp diễn. Tổng thống Nam Xu-đăng X.Kia và thủ lĩnh phe đối lập - Phó Tổng thống R.Ma-cha bất đồng về cách chia sẻ quyền lãnh đạo các bang trong cả nước. Hai bên không thỏa thuận được về chia sẻ quyền quản lý các bang, cũng như cách hợp nhất các lực lượng vũ trang. Văn phòng Tổng thống tuyên bố ông X.Kia sẽ nắm quyền lãnh đạo sáu trong số 10 bang trong cả nước, ba bang sẽ thuộc quyền của ông R.Ma-cha và một bang còn lại sẽ trung lập đối với cả hai bên. Tuy nhiên, ông R.Ma-cha bày tỏ không đồng tình với tuyên bố của Văn phòng Tổng thống khi cho rằng, sự phân bố quyền lãnh đạo các bang hiện nay là ý chí chủ quan của tổng thống, chứ không dựa trên sự đồng thuận, không xem xét đến vai trò tương đối của mỗi bên ở các địa phương. Trong khi đó, giao tranh giữa quân đội chính phủ và các nhóm vũ trang chưa tham gia thỏa thuận hòa bình năm 2018, cũng như bạo lực giữa các cộng đồng đang có xu hướng gia tăng. Ngoài ra, đại dịch Covid-19 tác động nghiêm trọng đến tình hình kinh tế, nhân đạo ở Nam Xu-đăng và cản trở tiến trình chuyển tiếp do chính phủ phải tập trung ứng phó dịch.
Mâu thuẫn giữa hai bên gây trở ngại lớn cho việc thực hiện các nội dung của thỏa thuận hòa bình. Nhà phân tích cao cấp của Nhóm khủng hoảng quốc tế (ICG), ông A.Bơ-xoe nhận định, bất đồng giữa Tổng thống X.Kia và ông R.Ma-cha đe dọa những lợi ích đạt được từ trước đến nay, cũng như triển vọng về một nền hòa bình lâu dài ở Nam Xu-đăng. Chính phủ đoàn kết của Nam Xu-đăng đang đối mặt cuộc khủng hoảng trầm trọng, khi các cuộc đàm phán về phương thức chia sẻ quyền lực bị đình trệ. Việc một số nhân vật chủ chốt trong lực lượng thân cận với nhà cựu lãnh đạo phiến quân R.Ma-cha rời bỏ hàng ngũ để gia nhập quân đội do Tổng thống X.Kia lãnh đạo đã báo hiệu một số vấn đề nảy sinh trong chính phủ đoàn kết vốn được thành lập theo thỏa thuận hòa bình.
Đặc phái viên Liên hợp quốc (LHQ), đồng thời là người đứng đầu Phái bộ LHQ tại Nam Xu-đăng (UNMISS) Đ.Sia-rơ kêu gọi các nhà lãnh đạo Nam Xu-đăng nhanh chóng hoàn thành các nội dung còn bất cập trong thỏa thuận hòa bình ký năm 2018 nhằm mang lại ổn định lâu dài ở quốc gia Đông Phi. Quan chức LHQ cảnh báo, sự chậm trễ trong thành lập chính quyền tại các bang đã góp phần gây ra tình trạng vi phạm pháp luật, điển hình là sự gia tăng đụng độ giữa các cộng đồng tại nhiều nơi. Bạo lực gia đình, xung đột giữa các cộng đồng sắc tộc, cùng với tình trạng đói nghèo, tranh chấp các nguồn lợi tài nguyên thiên nhiên là những nguyên nhân chủ yếu dẫn tới các vụ đụng độ. Đáng chú ý, số vụ việc liên quan tình trạng bạo lực gia đình năm nay tăng 94% so cùng kỳ năm 2019. Theo UNMISS, chỉ tính trong ba tháng đầu năm nay, tại quốc gia Đông Phi này, đã xảy ra 275 vụ bạo lực nhằm vào dân thường, khiến 658 người chết, 452 người bị thương.
Liên hợp quốc kêu gọi các bên tham gia thỏa thuận hòa bình ở Nam Xu-đăng cần phát huy những thành quả đã đạt được, tiến tới hoàn thành các nội dung còn dang dở trong thỏa thuận để có thể thúc đẩy tiến trình hòa bình. Chính phủ đoàn kết dân tộc Nam Xu-đăng cần nhanh chóng triển khai việc xây dựng lòng tin giữa các thành viên, nhằm củng cố tinh thần đoàn kết và gắn bó. Để ngăn chặn bạo lực leo thang, Nam Xu-đăng và các đối tác phát triển cần có chiến lược cụ thể trong phát triển kinh tế, giảm đói nghèo, từ đó góp phần giải quyết triệt để gốc rễ của xung đột. Bên cạnh đó, quốc gia này cũng cần kiểm soát tốt các dòng chảy vũ khí, tránh để nguồn vũ khí sát thương tiếp cận các cộng đồng xung đột.
