Trung Đông bên bờ vực chiến tranh

Lực lượng cứu hộ khẩn cấp làm nhiệm vụ tại hiện trường vụ oanh tạc khu vực gần lãnh sự quán Iran ở Damascus, Syria ngày 1-4. Ảnh: AFP

Tòa nhà lãnh sự quán bị san phẳng

Hãng thông tấn AP dẫn lời các quan chức Syria và Iran cho hay, Israel vừa tiến hành một vụ không kích nhằm vào lãnh sự quán Iran ở Syria. Bộ Quốc phòng Syria cho biết vụ tấn công xảy ra vào khoảng 17 giờ ngày 1-4 (giờ địa phương) khi Israel phóng tên lửa từ khu vực Cao nguyên Golan của Syria bị Israel chiếm đóng, nhắm vào tòa nhà lãnh sự Iran ở Damascus. Theo hãng thông tấn SANA (Syria), tòa nhà phụ của lãnh sự quán Iran "đã bị san bằng" trong cuộc tập kích của Israel, trong khi tòa nhà chính vẫn còn nguyên vẹn.

Đại sứ Iran tại Syria Hossein Akbari cho biết ít nhất 5 nhà ngoại giao đã thiệt mạng và 2 nhân viên an ninh bị thương trong vụ tấn công này. Trong số những người thiệt mạng có Chuẩn tướng Mohammed Reza Zahedi, chỉ huy cấp cao Lực lượng Vệ binh Cách mạng tinh nhuệ của Iran (IRGC), và một số quan chức khác, bao gồm cả một chỉ huy cấp cao khác là Mohammad Hadi Haji Rahimi.

Ngoại trưởng Syria Faisal Mekdad đã đến hiện trường vụ tấn công và lên án hành động mà ông gọi là "phi lý" này. Người đứng đầu Bộ ngoại giao Syria cũng gửi lời chia buồn với gia đình các nạn nhân trong vụ tấn công.

Giọt nước tràn ly

Đây là vụ tấn công mới nhất trong chuỗi các cuộc tấn công gần đây được cho là của Israel ở Syria nhằm vào IRGC và nhóm vũ trang Hezbollah thân Iran của Lebanon. Cho đến nay, các cuộc tấn công vẫn chưa gây ra phản ứng nào ngoài phạm vi các cuộc giao tranh vẫn kéo dài nhiều tháng ở biên giới Israel với Lebanon - bất chấp các mối đe dọa liên tục của lãnh đạo Iran và Hezbollah về đáp trả các cuộc tấn công tương tự của Israel.

Tuy nhiên, vụ tấn công lãnh sự quán Iran ngày 1-4 có thể là giọt nước tràn ly cuối cùng làm thay đổi cán cân tình hình vốn rất mong manh ở Trung Đông. Về mặt kỹ thuật, lãnh sự quán ở Damascus là lãnh thổ có chủ quyền của Iran, khiến đây trở thành cuộc tấn công công khai nhất vào đất Iran trong nhiều năm. Giới chuyên gia cảnh báo rằng vụ tấn công của Israel vào tòa nhà lãnh sự Iran ở Syria có thể làm trầm trọng thêm căng thẳng trong khu vực. Vụ việc đánh dấu sự leo thang đáng chú ý trong mối quan hệ căng thẳng giữa Israel và Iran.

"Các sự kiện ở Damascus hôm nay cho thấy Israel đã dồn lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei vào góc tường", Mohammad Ali Shabani, chuyên gia phân tích Iran nhận định. Theo ông Shabani, việc tòa lãnh sự bị tấn công đã khiến ông Khamenei bị "bẽ mặt" trước các đồng minh trong khu vực và từ đây, ông có thể sẽ phải đưa ra những biện pháp đáp trả cứng rắn hơn với Israel nhằm lấy lại vị thế. Ông Shabani đánh giá Hezbollah chắc chắn sẽ tham gia vào nỗ lực trả đũa cùng Iran.

Các đồng minh khu vực của Iran, đặc biệt là Hezbollah hiện vẫn tìm cách tránh một cuộc xung đột toàn diện với Israel. Tuy nhiên, đó có thể là một lập trường không thể đứng vững sau cuộc tấn công ngày 1-4, sự kiện một lần nữa đẩy khu vực đến bờ vực của một cuộc chiến tranh mở rộng. Osama Danura, chuyên gia chính trị người Syria, mô tả cuộc tấn công là dấu hiệu leo thang chưa từng thấy trong khu vực, xảy ra vào thời điểm các hoạt động quân sự do Israel thực hiện đã gây ra cuộc khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng ở Dải Gaza. Trước bối cảnh nhạy cảm hiện nay ở Trung Đông, ông Danura cho rằng cộng đồng quốc tế cần có hành động quyết liệt ngăn chặn căng thẳng leo thang hơn nữa. Đồng quan điểm, ông Mohammed Nader al-Omari, nhà nghiên cứu quan hệ quốc tế người Syria, nhận định vụ tập kích cho thấy Trung Đông đang ở gần bờ vực khủng hoảng như thế nào. Ông Al-Omari cảnh báo rằng Iran nhiều khả năng sẽ đáp trả bằng hành động quân sự, có thể nhắm trực tiếp vào lực lượng Israel.

Về phần mình, Đại sứ Iran tại Syria Hossein Akbari chỉ trích vụ tấn công bằng tên lửa của Israel là hành vi "vi phạm luật pháp quốc tế". Ông cảnh báo Israel sẽ đối mặt với hậu quả và Iran sẽ đáp trả vụ tấn công "một cách tương xứng". Iran cũng cáo buộc Mỹ phải chịu trách nhiệm vụ việc. Trong bài đăng trên mạng xã hội X, Ngoại trưởng Iran Hossein Amir-Abdollahian cho biết Bộ Ngoại giao nước này đã triệu đại biện Thụy Sĩ tại Tehran sáng 2-4 để trao đổi về vụ tấn công. Đại sứ quán Thụy Sĩ ở Tehran đóng vai trò trung gian giữa Mỹ và Iran hơn 4 thập kỷ qua. "Thông điệp quan trọng đã được truyền đạt tới chính quyền Mỹ vì họ ủng hộ Israel. Mỹ phải chịu trách nhiệm", Ngoại trưởng Iran cho hay. Tờ Axios sau đó dẫn nguồn tin từ quan chức Mỹ cho biết Washington đã thông báo với phía Tehran rằng họ "không liên quan" hay biết trước vụ tập kích của Israel vào khu vực lãnh sự quán của Iran tại Syria.

Nhiều nước kêu gọi chấm dứt bạo lực

Ngày 2-4, Bộ Ngoại giao Nga đã ra tuyên bố nhấn mạnh cộng đồng quốc tế cần có đánh giá về pháp lý đối với cuộc tấn công của Israel nhằm vào lãnh sự quán Iran tại thủ đô Damascus của Syria, đồng thời chỉ trích mạnh mẽ vụ tấn công này. Theo quan điểm của Moscow, việc Israel tiến hành không kích nhằm vào lãnh sự quán Iran là không chấp nhận được. Mọi hành vi xâm phạm nào đối với các cơ quan đại diện ngoại giao và lãnh sự là hoàn toàn không thể chấp nhận được vì quyền miễn trừ của những cơ quan này đã được quy định trong Công ước Vienna.

Cùng ngày, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân cho biết nước này phản đối cuộc không kích của Israel nhằm vào lãnh sự quán của Iran tại Damascus. Tuyên bố của quan chức trên nhấn mạnh sự an toàn của các cơ quan ngoại giao là không thể vi phạm được và quyền chủ quyền, độc lập và toàn vẹn lãnh thổ của Syria cần phải được tôn trọng. Tương tự, Pakistan cũng chỉ trích mạnh mẽ vụ tấn công trên của Israel. Theo Bộ Ngoại giao Pakistan, vụ bạo lực là hành động vi phạm chủ quyền của Syria không thể chấp nhận được và làm xói mòn an ninh cũng như sự ổn định của quốc gia Trung Đông này.

AN BÌNH