Trung Đông - châu Phi là lối ra cho nông sản Việt?

Xuất khẩu nông, thủy sản của ta vào các thị trường truyền thống đang dần theo hướng bão hòa, gặp nhiều khó khăn. Vì vậy việc tìm kiếm các thị trường mới cho xuất khẩu là hướng đi sống còn đối với nông nghiệp nước nhà, mà đứng sau là 70% dân số. Vậy làm sao để nâng kim ngạch xuất khẩu vào Trung Đông-Châu Phi là nơi có tiềm năng nhập khẩu và sức mua rất lớn đã được nhiều ĐB nhìn nhận tại hội thảo ngoại giao với hoạt động xuất khẩu nông, thủy sản sang Trung Đông-Châu Phi diễn ra ngày 5/7, do Bộ Ngoại giao tổ chức.

Ông Đỗ Quốc Hưng, Phó Vụ trưởng Vụ thị trường châu Á-châu Phi, Bộ Công Thương cho biết, xuất nhập khẩu trong 6 tháng đầu năm 2018 của nước ta đã đạt tăng trưởng khá, nhưng không phải vì thế mà thời gian tới có không ít khó khăn, trong đó có cuộc chiến tranh thương mại Mỹ-Trung, và bắt đầu từ ngày 6-7 gói tăng thuế của Trung Quốc để trả đũa Hoa Kỳ bắt đầu có hiệu lực, và EU cũng sẽ tăng thuế, có những biện pháp trả đũa đối với Hoa Kỳ do đó sẽ tác động gián tiếp đến Việt Nam và tạo sự không thuận lợi trong xuất khẩu của Việt Nam.

Theo ông Hưng, việc tiếp cận thị trường Trung Đông-châu Phi là giải pháp tốt cho việc tìm kiếm các thị trường mới cho hàng nông, thủy sản nước ta để tránh phụ thuộc vào thị trường truyền thống, nhất là nơi đây đều là những thị trường tiềm năng, có sức mua lớn và đòi hỏi chất lượng tiêu chuẩn không quá khắt khe.

Tuy nhiên thời gian qua việc thúc đẩy xuất khẩu nông, thủy sản vào các thị trường này còn chưa tương xứng với tiềm năng do doanh nghiệp hai bên thường thiếu thông tin về thị trường, đối tác của nhau. “Việt Nam chỉ có 9 đại sứ quán và 5 thương vụ tại châu Phi nên khó giới thiệu, thẩm tra đối tác xin visa nên các doanh nghiệp nước ta phải xuất khẩu qua các công ty trung gian quốc tế. Điều này làm cho giá nông, thủy sản xuất của Việt Nam đội lên, giảm tính cạnh tranh, cũng như trước sự cạnh tranh gay gắt của các nước khác như Ấn Độ, Trung Quốc, Thái Lan” - ông Hưng nêu lên khó khăn.

Từ đó đưa ra giải pháp trong thời gian tới để đẩy mạnh xuất khẩu, ông Hưng cho rằng, cần đẩy mạnh công tác xúc tiến thương mại và thực hiện các hoạt động hỗ trợ các doanh nghiệ tham dự hội chợ, triển lãm, đi khảo sát thị trường để quảng báo thương hiệu sản phẩm nông, thủy sản của Việt Nam.

“Đồng thời chủ động xây dựng kênh phân phối tại các thị trường này để tăng giá trị bền vững, tránh mua bán qua trung gian, xây dựng thương hiệu cho sản phẩm gắn với nâng cao chất lượng sản phẩm theo tiêu chuẩn quốc tế. Bên cạnh đó cần tận dụng sự sự hỗ trợ của các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài để kết nối xác minh, năng lực của các đối tác, thông tin thị trường”-ông Hưng cho hay.

Theo ông Trần Văn Công, Phó Cục trưởng Cục chế biến và phát triển thị trường nông sản, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hiện tại châu Phi, hàng nông sản Việt Nam đang gặp phải sự cạnh tranh quyết liệt từ Trung Quốc và Ấn Độ do doanh nghiệp Trung Quốc chấp nhận bán hàng trả chậm, trong khi doanh nghiệp Việt Nam yêu cầu thanh toán ngay khiến cho nhiều đối tác chuyển hướng sang lựa chọn nhập khẩu từ Trung Quốc.

Đáng chú ý, tiềm năng xuất khẩu của ta với các mặt hàng như trái cây, hồ tiêu, hạt điều, gạo, cà phê là rất lớn. Nhiều nơi đã quen và “hợp gu” với hàng nông sản của nước ta. Tuy nhiên số ngân hàng Việt Nam tại nơi đây rất ít, từ đó gây khó khăn cho doanh nghiệp trong quá trình thanh toán, cũng như chuyển tiền về. Do đó, theo ông Công, bên cạnh việc nâng cao chất lượng sản phẩm để nâng cao tính cạnh tranh với các nước thì Ngân hàng Nhà nước cần thúc đẩy, mở các ngân hàng tại khu vực này để thuận lợi cho doanh nghiệp trong quá trình thanh toán phục vụ xuất khẩu.

“Hiện hàng hóa của Việt Nam đã xuất khẩu tới 180 quốc gia, lãnh thổ chứng tỏ hàng hóa Việt Nam đã được nhiều thị trường tín nhiệm. Khu vực Trung Đông có nhu cầu và sức mua rất lớn, chúng ta có rất nhiều cơ hội cho xuất khẩu vì vậy cần tăng cường xúc tiến thương mại và nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng tính cạnh tranh” - ông Công cho hay.

Trong khi đó, ông Vũ Hồng Nam, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao đưa ra phân tích: Châu Phi - Trung Đông là khu vực tiềm năng rộng lớn và có mối quan hệ chặt chẽ với Việt Nam trong truyền thống và hiện nay. Tuy nhiên mới chỉ đề cập nhiều đến vấn đề chính trị, chưa đề cập nhiều đến tiềm năng khai thác về kinh tế, còn bỏ qua nhiều tiềm năng lớn khi Trung Đông-châu Phi gồm 70 quốc gia, dân số hơn 1,6 tỷ dân với sức mua rất lớn.

“14 nước Trung Đông có nguồn tài chính hết sức dồi dào và sức mua rất lớn. 54 quốc gia Châu Phi cũng là thị trường hết sức to lớn” -ông Nam nói đồng thời đề nghị, cần thúc đẩy xuất nhập khẩu các sản phẩm nông nghiệp khi các truyền thống đang gặp khó khăn khiến nhiều nơi hàng hóa bị dư thừa. Do đó cần mở rộng thị trường xuất khẩu ra khu vực châu Phi và Trung Đông.

Nhấn mạnh cơ hội hợp tác là rất lớn nhưng đóng góp của xuất khẩu mới chỉ ở mức tương đối hạn chế, ông Nam cho rằng, cần xử lý những khó khăn, tìm kiếm nguồn thị trường, thay đổi cơ cấu sản xuất trong nước để gắn với xuất khẩu. Nhưng trước tiên theo ông Nam, ngân hàng cần đi tiên phong, tạo điều kiện cho xuất khẩu, bởi nhiều khi xuất khẩu nhưng không chuyển được tiền về. Đồng thời cần đẩy mạnh hơn nữa thương mại 2 chiều trong tầm ngắn hạn, và dài hạn.

Cùng chung quan điểm, ông Mpetjane Kgaogelo Lekgoro, Đại sứ Nam Phi tại Việt Nam cho rằng, Nam Phi là quốc gia sản xuất nông nghiệp lớn nhất Châu Phi với nhiều mặt hàng xuất khẩu, trong đó có thế mạnh là các sản phẩm thủy sản chiếm tới 65% xuất khẩu. Hiện dư địa xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Nam Phi đang còn rất lớn, do đó hai bên cần có cơ chế hợp tác để thúc đẩy cán cân thương mại trong xuất nhập khẩu nông, thủy sản cũng như gắn với quá trình sản xuất nông nghiệp giữa hai nước.

H.Vũ