Trung Đông - thùng thuốc súng lại chực chờ phát nổ

Sự hăm dọa của Mỹ

Quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Patrick Shanahan cho biết, ông đã phê chuẩn việc triển khai một nhóm tác chiến tàu sân bay USS Abraham Lincoln đến các vùng biển gần Iran để đáp trả cái gọi là “những dấu hiệu thể hiện một mối đe dọa hiện hữu từ các lực lượng thân chế độ Iran.” Trên Twitter, ông Shanahan kêu gọi Iran chấm dứt “mọi sự khiêu khích,” đồng thời đe dọa sẽ bắt Tehran phải trả giá cho bất cứ hành động tấn công nào nhằm vào các lực lượng hay các lợi ích của Mỹ.”

Thông tin trên thực ra cũng đã xuất hiện từ tối 5-5, khi cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ John Bolton phát biểu rằng động thái này là “một thông điệp rõ ràng và không thể nhầm lẫn gửi tới chế độ Iran rằng mọi hành động tấn công nhằm vào các lợi ích của Mỹ hay của các đồng minh của Mỹ đều sẽ phải hứng chịu sức mạnh không khoan nhượng.” Ông Bolton nói thêm: “Mỹ không muốn chiến tranh với chế độ Iran, nhưng chúng tôi vẫn chuẩn bị đầy đủ để đáp trả mọi sự tấn công, dù là từ các lực lượng ủy nhiệm, Lực lượng Vệ binh cách mạng Iran, hay các lực lượng quân sự thông thường của chế độ Iran”.

Lời cảnh báo của ông Bolton được đưa ra sau khi Israel, vốn đang kêu gọi cô lập Iran, đã rò rỉ thông tin tình báo về cái gọi là một âm mưu tấn công của Tehran “nhằm vào một mục tiêu của Mỹ ở vùng Vịnh hoặc các đồng minh của Mỹ như là Saudi Arabia hay Các Tiểu Vương quốc Arập Thống nhất (UAE).”

Ông Mark Dubowitz, GĐ điều hành Quỹ Phòng vệ của các nền Dân chủ có chủ trương cứng rắn với Iran, cho biết những ngày qua ông nghe thấy nguồn tin tình báo về các âm mưu tấn công này. Chuyên gia này cho rằng Iran đã bật đèn xanh cho các phong trào Hồi giáo Hamas và Hồi giáo Thánh chiến phóng tên lửa sang Israel vào cuối tuần để “tạo ra một cuộc khủng hoảng gây xao lãng sự chú ý của Mỹ và Israel” với các âm mưu khác.

Tuy nhiên một số nhà quan sát khác lại tỏ ra hoài nghi về ý đồ của ông Bolton, người ủng hộ việc tấn công Iran và có một mối quan hệ thân thiết với phe đối lập vũ trang của nước này trước khi được Trump bổ nhiệm. Ông Jon Alterman, PGĐ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và quốc tế bày tỏ nghi ngờ liệu Mỹ đã hiểu đúng về những động cơ và hành động của Iran hay không. Theo ông, dù Iran có khả năng gây tổn hại cho Mỹ, nhưng rất khó để đánh giá tình hình nếu không nắm bắt được thêm về thông tin tình báo đã tiết lộ âm mưu này.

Trong khi đó, Thượng Nghị sĩ Tom Udall của đảng Dân chủ Mỹ tuyên bố trên Twitter: “Đội ngũ những cố vấn chính sách ngoại giao hiếu chiến của chính quyền Trump đang lớn tiếng thể hiện ý muốn tiến hành một cuộc chiến tranh trái phép và bất hợp hiến với Iran. Quốc hội cần lập tức hành động để ngăn chặn bước tiến triển liều lĩnh tới chiến tranh này trước khi quá muộn”.

Mặc dù cả hai ông Shanahan và Bolton đều không đưa ra chi tiết về thông tin tình báo nói trên, song một số quan chức Mỹ khác nói rằng hiện đang có “những mối đe dọa phức tạp, rõ ràng” từ Iran và các lực lượng ủy nhiệm chống lại các lực lượng của Mỹ trên bộ, chẳng hạn như ở Iraq.

Ngoài ra, 3 quan chức Mỹ giấu tên cũng tiết lộ với hãng tin Reuters rằng hiện cũng đang xuất hiện những lo ngại dành cho các lực lượng của Mỹ ở Syria và các vùng biển xung quanh, ngoài mối đe dọa với các binh lính ở Iraq. Một trong ba quan chức cho biết nguồn tin tình báo này đủ rõ ràng để biết được các vị trí có thể trở thành mục tiêu tiềm năng của các vụ tấn công chống lại các lực lượng Mỹ và khung thời gian xảy ra các vụ tấn công này. Theo quan chức này, phải mất ít nhất vài ngày để nhóm tác chiến tàu sân bay của Mỹ đến được Trung Đông.

Quan hệ Mỹ-Iran đang ngày càng căng thẳng. Ảnh tư liệu

Đáp trả từ Iran

Mặc dù Iran hiện vẫn chưa đáp trả các động thái mới đây từ phía Bộ Quốc phòng Mỹ, song Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif nói ông không tin là Tổng thống Trump muốn chiến tranh với Iran, mà là một “nhóm B,” gồm cố vấn Bolton, một nhân vật chống Iran, và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu bảo thủ đang cố kích động Trump bước vào một cuộc xung đột với Tehran.

Trong bối cảnh Iran vốn đã rất bức xúc về việc thỏa thuận hạt nhân không thể mang lại cho họ lợi ích, hãng tin bán chính thức ISNA cho biết Tổng thống Hassan Rouhani có thể sẽ tuyên bố về “các biện pháp đáp trả” trong ngày 8-5, đánh dấu kỷ niệm ngày Mỹ rút quân. Hãng tin trên cho biết, ông Rouhani có thể sẽ trích dẫn một số điều khoản của thỏa thuận hạt nhân mà theo đó quy định rằng Iran có thể chấm dứt việc thực thi một số hoặc toàn bộ cam kết họ đã đưa ra nếu như các bên khác không tuân thủ đúng bổn phận của họ, đặc biệt là việc chấm dứt các lệnh trừng phạt.

Thời gian qua, chính quyền Trump đã tăng cường chiến dịch gây sức ép lên Iran. Tháng trước, ông Trump tuyên bố Mỹ không tiếp tục miễn trừ trừng phạt cho các nước nhập khẩu dầu thô của Iran, một quyết định chủ yếu ảnh hưởng đến năm nhà nhập khẩu lớn dầu của Iran còn lại là Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ. Mỹ gần đây còn liệt Lực lượng Vệ binh cách mạng Hồi giáo vào danh sách các tổ chức khủng bố. Tất cả những động thái này của Mỹ nhằm vào Iran cùng việc Washington ủng hộ Israel gần như tuyệt đối hiện đang khiến cho khu vực Trung Đông giờ đây giống như một thùng thuốc súng đang chực chờ phát nổ.

Hồng Phúc