Trường học đặc biệt trên xe buýt ở biên giới Mỹ - Mexico

Đồng cảm sâu sắc

Estefanía Rebellón chào đón các học sinh trong trường học trên xe buýt ở Tijuana. Ảnh: Los Angeles Times

Đó là trường học mà Estefanía Rebellón, một nữ diễn viên Mỹ nhập cư 32 tuổi, mở ra để trao hi vọng cho những số phận không may. Estefanía Rebellón hiểu rõ nỗi đau của những đứa trẻ khi buộc phải rời bỏ nhà cửa, quê hương để bảo toàn tính mạng.

Bản thân cô cũng trải qua hoàn cảnh như vậy khi mới 10 tuổi. Một ngày nọ, bố mẹ đến trường đón Rebellón về sớm hơn thường lệ. Bố mẹ bảo họ phải rời Colombia vì bị một tổ chức dọa giết. Thứ duy nhất mà Rebellón có thể mang theo là một món đồ chơi. Cô bé đã đến Miami với bộ quần áo đang mặc trên người.

Rebellón tâm sự: “Trường hợp của gia đình tôi cũng là trường hợp của nhiều người tị nạn và di cư ở biên giới. Chúng tôi chưa bao giờ muốn rời khỏi nhà. Chúng tôi buộc phải rời đi mà thôi”.

Rebellón từng gặp nhiều thách thức khi phải di cư từ bé, nhưng cô luôn cảm thấy mình may mắn nhờ có những giáo viên luôn ủng hộ và hướng dẫn cô trên suốt chặng đường. Rất nhiều trẻ em di cư không may mắn như thế và thường rơi vào hoàn cảnh khó khăn, để rồi bỏ lỡ khoảng thời gian học tập quý giá. Nhiều em đã phải di chuyển hết nơi này tới nơi kia trong nhiều tháng, thậm chí nhiều năm. Ngay cả chỗ ở còn không ổn định nên việc đến trường học tập là điều gì đó thật xa xôi.

Rebellón cho biết: “Mọi người không nhận ra rằng đây là một quá trình lâu dài đối với các gia đình. Việc này không giống như việc người ta đến biên giới, xin tị nạn và cuộc sống của họ chỉ toàn là cầu vồng. Phải trải qua hàng thập kỷ, mất rất nhiều công sức và chịu rất nhiều đau đớn”.

Bản thân gia đình Rebellón đã phải trải qua một quá trình pháp lý kéo dài hàng chục năm để được tị nạn chính trị và sau đó là có quốc tịch Mỹ.

Gia đình Rebellón định cư ở Miami (Mỹ) và nhờ hỗ trợ của các giáo viên ở trường, Rebellón đã có cơ hội phát triển bản thân. Rebellón chuyển từ Miami đến Los Angeles khi cô 21 tuổi để theo đuổi sự nghiệp diễn xuất. Năm 2016, cô đã viết kịch bản, làm đạo diễn và đóng vai trong một số bộ phim.

Estefanía Rebellón và học sinh tại Mexico năm 2019. Ảnh: pulitzercenter

Năm 2018, khi làn sóng di cư trở thành khủng hoảng ở biên giới Mỹ - Mexico, cô rất xúc động sau khi tham gia tình nguyện tại các trại di cư ở Tijuana (Mexico), đến nỗi cô đã tạm dừng sự nghiệp điện ảnh hòa nhoáng của mình.

Rebellón đồng cảm sâu sắc khi thấy trẻ di cư không được tới trường, cả ngày chỉ quanh quẩn ở khu ở tạm, những bàn chân bé nhỏ thậm chí không có dép mà đi. Rebellón cho biết: “Tôi không quên được những gì tôi vừa thấy, tôi nghĩ, mình thực sự phải quay lại”.

Giờ đây, thông qua tổ chức phi lợi nhuận “Yes We Can World Foundation” mà cô thành lập, Rebellón mang tới cơ hội học hành miễn phí cho trẻ em đang phải sống những ngày tháng bấp bênh tại các nơi trú ẩn ở biên giới Mỹ - Mexico.

Rebellón và cộng sự là Kyle Schmidt đã mua lều, đồ dùng và thành lập một trường học tạm thời ở biên giới. Họ kêu gọi các giáo viên tình nguyện dạy học cho trẻ em trong các trại.

Rebellón kể: “Chúng tôi đã thành lập một trường học chỉ sau một đêm và chỉ bảo một vài đứa trẻ tới. Sau đó, thông tin về trường học lan khắp trại và có trên 50 đứa trẻ đến với chúng tôi”.

Mỗi khi có dịp, Rebellón đều kể câu chuyện nhập cư mà bản thân đã trải qua. Cô luôn muốn những đứa trẻ mà cô gặp ở biên giới nhận ra rằng việc trở thành người di cư không phải là điều đáng xấu hổ.

Biến xe buýt thành lớp học

Một giờ học của trẻ em tại trường học trên xe buýt. Ảnh: CNN

Trong những tháng sau đó, khi những gia đình sống trong trại được chuyển đến nơi tạm trú ở chỗ khác. Rebellón nảy ra ý tưởng mở một lớp học trên xe buýt để chiếc xe có thể trở thành trường học di động, có thể đưa kiến thức đến trẻ em ở tất cả các nơi trú ẩn.

Với suy nghĩ đó, Rebellón và Schmidt đã mua và tháo dỡ một chiếc xe buýt, biến nó thành lớp học. Họ đã lái chiếc xe qua biên giới Mỹ - Mexico để dạy học cho trẻ em di cư trong khi gia đình các em đang xin tị nạn hợp pháp để vào Mỹ.

Mỗi đứa trẻ đến với trường học trên xe buýt lại mang theo một hoàn cảnh. Ví dụ như một bé gái Guatemala mới 5 tuổi đã phải trải qua giá lạnh khi ở trong trung tâm giam giữ người nhập cư được ví là “hộp băng”. Giữa những căng thẳng mà những đứa trẻ phải trải qua, chiếc xe buýt nhỏ xinh chính là một nơi an toàn, ổn định giữa thế giới đầy bất trắc.

Trường học trên xe buýt mang lại niềm vui cho trẻ em di cư. Ảnh: CNN

Trường học trên xe buýt hoạt động từ 9 giờ sáng đến 3 giờ chiều từ thứ hai tới thứ sáu. Những chiếc xe buýt đặc biệt hoạt động cả năm mà không có nghỉ hè. Học sinh ở đây được phát đồng phục, ba lô và đồ dùng học tập miễn phí. Các em được học những môn như ngôn ngữ, toán và khoa học, được học những điều thiết thực với chính các em, ví dụ cách dịch thông tin cơ bản của bản thân như số điện thoại và địa chỉ.

Tổ chức của Rebellón thuê cả các giáo viên chuyên nghiệp và điều chỉnh chương trình giảng dạy cho phù hợp với nhu cầu cụ thể của từng học sinh.

Sau gần 4 năm, tổ chức Yes We Can World Foundation dạy học cho từ 250 đến 300 trẻ em mỗi ngày thông qua bốn điểm trường dọc biên giới và ba xe buýt trường học di động. Kể từ năm 2019, trường học trên xe buýt đã mang kiến thức, niềm vui tới cho 3.100 trẻ em di cư đến từ 10 quốc gia.

Tác động của trường học trên xe buýt lớn đến mức Bộ trưởng Giáo dục Mexico đã chính thức công nhận mô hình này là chương trình giáo dục song ngữ đầu tiên cho trẻ di cư.

Rebellón nói: “Tôi muốn những nỗ lực của chúng tôi là điều gì đó mang tính lâu dài. Chúng tôi tự hào khi nhìn lại và nói rằng chúng tôi đã ở đó khi mọi người cần chúng tôi nhất”.

Năm 2023, Rebellón được tổ chức “Women’s March LA Foundation” vinh danh là “Người phụ nữ của năm”.

Vào tháng 6/2022, Rebellón được chính phủ Mỹ trao danh hiệu “Người Mỹ xuất sắc” vì những gì cô đã làm với tổ chức Yes We Can World Foundation.

Năm 2021, cô được Đại học Tự trị Quốc gia Mexico (UNAM) đề cử cho Giải thưởng Nhân đạo Alfonso García Robles vì bảo vệ, thúc đẩy và đảm bảo nhân quyền cho những người nhập cư dễ bị tổn thương.

Thùy Dương/Báo Tin tức (CNN, LATimes)