Từ chuyện ông Carnot...

Ông Carnot ghé vào thăm trường và đến ngay trước mặt thầy giáo cũ, lễ phép: "Chào thầy, con là Carnot, thầy còn nhớ con không?". Rồi ông nói với những học trò nhỏ: "Tôi trước là mang ơn cha mẹ, sau ơn thầy đây. Nhờ thầy chịu khó dạy bảo, tôi mới làm nên sự nghiệp ngày nay".

Chuyện ông Carnot là vậy, đơn sơ mà thật cảm động. Vị tổng thống Pháp không yêu cầu chính quyền địa phương "tiền hô hậu ủng" đón mình, cũng không cần dọn dẹp trường lớp, trang hoàng lộng lẫy, với hàng rào danh dự học trò để chào mừng. Hình ảnh một nguyên thủ quốc gia đến trước mặt thầy giáo, chào hỏi lễ phép trong lúc thầy vẫn điềm nhiên giảng dạy các trò nhỏ quả là rất đẹp, rất nhân văn. Đối với người thầy giáo già, chẳng cần biết có "ông lớn" tới, chẳng cần chạy vội ra cổng trường xun xoe đón tiếp rồi hộ tống vào lớp tham quan, huấn thị này nọ. Thầy vẫn dạy học bình thường như mọi ngày. Tổng thống Carnot quyền uy hôm nay vẫn là cậu học trò nhỏ tinh nghịch của ngày xưa đã từng bị thầy véo tai, bắt quỳ phạt.

Nghe chuyện xưa để ngẫm chuyện nay. Nghề giáo được vinh danh bằng nhiều mỹ từ "nhà giáo dục", "kỹ sư tâm hồn"... Thời Nho học thịnh hành, vai trò, vị thế của người thầy chỉ đứng sau vua, "quân - sư - phụ". Câu "Nhất tự vi sư, bán tự vi sư’’ khẳng định lòng kính trọng tuyệt đối, nghĩa thầy trò sâu nặng. Vì lẽ đó, xã hội đòi hỏi ở người thầy nhiều tiêu chuẩn, là tấm gương để học sinh noi theo.

Xã hội dần tiến bộ, giáo dục cũng đổi thay tùy vào hoàn cảnh đất nước. Vị thế của người thầy vô tình bị "kỹ nghệ hóa’’ như bao ngành nghề khác. Đáng buồn hơn, có lúc, có nơi, không ít các bậc cha mẹ nghe lời con mà phê phán, gây hấn, hăm dọa thầy cô giáo; thậm chí có học sinh còn "thượng cẳng chân, hạ cẳng tay" với thầy cô ngay trên bục giảng.

Là người, không ai hoàn hảo cả. Thầy cô giáo cũng không ngoại lệ. Thế nhưng, nếu xã hội thiếu kỷ cương, chưa nghiêm thì hậu quả tai hại không phải chỉ một thế hệ đương thời mà nhiều thế hệ tương lai. Bởi lẽ, nghề dạy học đòi hỏi nhiều thử thách, công sức, sáng tạo và nghệ thuật. Thầy cô giáo như con ong chuyên cần đắp xây tổ tươm mật ngọt, nhận lãnh thiên chức đào tạo hữu hiệu con người biết sống có tình.

Bất cứ thời đại nào, từ ngàn xưa, hôm nay và mãi đến ngàn sau, người thầy vẫn tượng trưng cho khuynh hướng thế hệ đương thời, chiếc gương thời đại phản ánh ước vọng tuổi trẻ, nguồn cảm hứng dồi dào trong mọi lĩnh vực mà đạo đức phải luôn đồng hành với kiến thức. Câu "Tiên học lễ, hậu học văn" vẫn giữ nguyên giá trị qua bao thời đại là vì lẽ đó.

Tôn vinh nghề giáo, tôn kính thầy cô không chỉ là truyền thống ngàn đời của người Việt Nam; đó còn là góp phần xây dựng nền móng vững chắc cho học vấn của mỗi công dân, cho tương lai đất nước.

Lê Trường