Từng có một cửa ô ở đầu phố Tràng Tiền

Đầu phố từng có Ô Tây Long và một bến đò

Tràng Tiền từng là một phố trung tâm của người Pháp trong thời kỳ tạm chiếm. Không có con phố nào ở Hà Nội thời đó tập trung nhiều cửa hàng, hiệu buôn, hiệu thuốc, nhà hàng và những gì gọi là văn minh của nước Pháp nhiều như ở Tràng Tiền. Tràng Tiền là hạt nhân của khu phố Tây xưa và khi đó, những ai có tiền vào mua sắm ở những cửa hàng ở phố này được coi là những người giàu có, sành điệu.

Tràng Tiền nguyên thuộc địa phận thuộc một xưởng đúc tiền xưa có tên “Bảo tuyền cục” và đầu con phố này ngày đó có một cửa ô. Ô Tây Long ở ngay sát bờ sông, vì ngày trước dòng chảy của sông Hồng áp sát bên hữu ngạn hơn bây giờ và từng có một bến đò ở khu vực này.

Vì nằm ở vị trí hạt nhân của khu phố Tây nên nhiều người Pháp đã mở các hiệu buôn, cửa hàng, dịch vụ ở con phố này và những kiến trúc đẹp và quan trọng nhất cũng tập trung ở đây. Điều này được thể hiện một phần qua cách đặt tên cho phố, có những lúc Tràng Tiền từng được gọi là “phố nước Pháp” hoặc “phố Pháp quốc”.

Lưu giữ nhiều báu vật

Phố Tràng Tiền bây giờ vẫn là một trong những phố quan trọng của Hà Nội trước hết bởi các công trình kiến trúc mang dấu ấn đặc trưng và lịch sử gắn liền với sự thăng trầm của thành phố.

Ở số 1 Tràng Tiền là Bảo tàng Lịch sử Quốc gia Việt Nam, một tòa nhà trước đây là bảo tàng thuộc Viện Viễn Đông Bác Cổ của Pháp, chuyên nghiên cứu về văn hóa Đông Dương. Đứng bên ngoài mà nhìn vào hẳn ai cũng phải ấn tượng bởi kiến trúc Đông Dương độc đáo. Đó là kiểu kiến trúc pha trộn phong cách châu Âu và phong cách Á Đông. Tất cả được sơn màu vàng đặc trưng với một sảnh chính trưng bày hình bát giác làm điểm nhấn và dãy nhà dài kiểu mái chồng diêm hai lớp trông rất ấn tượng.

Tòa nhà cổ kính này có lẽ là một trong những tòa nhà đẹp nhất nhì Hà Nội và nếu như ai muốn tìm hiểu truyền thống lịch sử mấy nghìn năm dựng nước, giữ nước của đất Việt thì đây chính là địa điểm xứng đáng để tham quan. Đặc biệt, Bảo tàng sở hữu khá nhiều báu vật của nền khảo cổ Việt Nam.

Tôi cực kỳ ấn tượng với bộ sưu tập trống đồng nơi đây, những chiếc trống đồng cổ với rất nhiều kích cỡ khác nhau có nguồn gốc từ nền văn hóa Đông Sơn với các kiểu trống đồng Ngọc Lũ, Hồi Xuân, Tân Long, Lạng Sơn… Nổi bật nhất là chiếc trống đồng Sao Vàng cực lớn, được chế tác vô cùng tinh xảo có niên đại từ 2.000-2.500 năm khiến hậu thế phải ngưỡng mộ về một nền văn minh xa xưa từng có những bước phát triển rực rỡ.

Gần Bảo tàng Lịch sử Quốc gia là Nhà hát Lớn Hà Nội và Quảng trường Cách mạng Tháng Tám. Hai địa điểm này được người dân cả nước biết đến bởi nơi đây chính là khởi nguồn của sức mạnh nhân dân trong cuộc Tổng khởi nghĩa ở Hà Nội. Hơn hai vạn người dân Thủ đô đã tụ họp ở đây trong ngày 19-8-1945 và tỏa đi khắp nơi giành chính quyền ở Hà Nội và kết quả dẫn đến Ngày tuyên bố độc lập 2-9-1945.

Và nếu ai yêu thích nghệ thuật biểu diễn mà chưa từng bước chân vào Nhà hát Lớn Hà Nội dự khán thì còn thiếu sót. Nhà hát Lớn Hà Nội được xây dựng giống kiến trúc nhà hát Opéra Garnier ở Paris nhưng với quy mô nhỏ hơn, chuyên dành cho những buổi biểu diễn nghệ thuật chất lượng cao. Dự khán nghệ thuật trong Nhà hát Lớn là được đắm chìm trong một không gian cổ điển đầy tinh tế, sang trọng, thưởng thức nghệ thuật ở một chuẩn mực chuyên nghiệp cao.

Thú vị từ kem đến sách và... cả kính thuốc

Tràng Tiền còn nổi tiếng với một hiệu kem truyền thống có lịch sử lâu năm. Thời hiện đại, hàng hóa sản xuất nhiều, đâu đâu các nhà sản suất cũng mời chào người đến mua và có khi sản phẩm được phân phát đến tận nhà. Nhưng riêng đối với kem Tràng Tiền thì khác, nhất là vào những dịp lễ, Tết, cuối tuần, cửa hàng lúc nào cũng nghìn nghịt người đứng xếp hàng như thời bao cấp chờ đợi để mua được que kem ngon cho mình.

Kem Tràng Tiền bao năm vẫn giữ nguyên vị truyền thống, những món ốc quế, đậu xanh, cốm… luôn được nhiều thế hệ yêu thích, giờ có thêm kem tươi và các đồ giải khát. Con phố càng thêm nhộn nhịp từ khi một phần phố Tràng Tiền trở thành phố đi bộ vào cuối tuần, và cái sự hào hứng của những em nhỏ đứng xếp hàng dài chờ mua được que kem ưng ý vẫn là một hình ảnh rất đáng suy nghĩ.

Tràng Tiền còn nổi tiếng bởi nơi đây có khá nhiều nhà triển lãm và các cửa hàng sách. Các triển lãm tranh trên phố hầu như tuần nào cũng có, các gallery trưng bày nhiều tranh của các họa sĩ đương đại Việt Nam. Và cùng với phố Nguyễn Xí và Đinh Lễ ngay bên cạnh, các hiệu sách ở Tràng Tiền góp phần tạo nên một không gian sách nhộn nhịp nhất ở Thủ đô. Sách bên Tràng Tiền cạnh tranh với Đinh Lễ, Nguyễn Xí bằng những mặt hàng đặc trưng, nhất là mảng sách báo ngoại văn dành cho người nước ngoài và những ấn phẩm nhập khẩu từ quốc tế phục vụ đối tượng bạn đọc là những người có thể đọc từ nguyên bản.

Và Tràng Tiền còn có những cửa hàng kính thuốc lừng danh, sự nổi tiếng đến mức có thời những cửa hàng kính thuốc ở trên các phố khác nhưng cũng ghi biển hiệu là “kính thuốc Tràng Tiền” để dễ bán hàng.

Nhà văn Uông Triều

Tràng Tiền sở hữu những tòa nhà có vị thế quan trọng nữa, đó là Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, nơi đo huyết áp, nhịp đập của nền kinh tế hàng ngày, là Rạp Công Nhân với những vở diễn thu hút khách. Và với những bạn trẻ yêu tiếng Pháp và văn hóa, thì Trung tâm Văn hóa Pháp tại Hà Nội - L’Espace, một tòa nhà cổ điển xây dựng từ năm 1928 là một địa điểm thú vị. Nơi đây thường diễn ra các hoạt động chiếu phim, triển lãm nghệ thuật và các buổi giới thiệu sách luôn được sự theo dõi đông đảo của công chúng, nhất là các bạn trẻ.

Đi dạo phố Tràng Tiền gần như có thể cảm nhận được những nét văn hóa đặc trưng và hiện đại của Hà Nội. Nằm ngay cạnh hồ Gươm và thừa hưởng một di sản kiến trúc đặc sắc, Tràng Tiền xứng đáng là một trong những con phố quan trọng bậc nhất về văn hóa và lịch sử Hà Nội.

Nhà văn Uông Triều