Tỷ lệ lao động trẻ em của Việt Nam thấp hơn 2% mức trung bình khu vực

(Ảnh minh họa: TTXVN)

Việt Nam có khoảng 5,3% trẻ em và người chưa thành niên trong độ tuổi từ 5-17 là lao động trẻ em. Con số này tương đương với hơn 1 triệu trẻ, trong đó có hơn một nửa số trẻ phải làm việc trong những điều kiện nặng nhọc độc hại nguy hiểm.

Đây là kết quả Điều tra quốc gia về Lao động trẻ em lần thứ hai của Việt Nam vừa được công bố hôm nay ngày 18/12 tại Hà Nội.

84% lao động trẻ em ở khu vực nông thôn

Kết quả cuộc điều tra do Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội, Tổng cục Thống kê thực hiện với sự hỗ trợ kỹ thuật của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) thực hiện. Kết quả cho thấy tỷ lệ lao động trẻ em tại Việt Nam thấp hơn khoảng 2% so với tỷ lệ trung bình của khu vực châu Á và Thái Bình Dương.

Bà Nguyễn Thị Hà, Thứ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội cho biết: “So sánh với kết quả Điều tra quốc gia về lao động trẻ em lần thứ nhất được thực hiện vào năm 2012, số liệu gần đây cho thấy tỷ lệ trẻ em tham gia làm việc đã giảm đi đáng kể, từ 15,5% năm 2012 xuống còn 9,1% năm 2018.”

Có 58,8% trẻ tham gia làm việc tại Việt Nam là lao động trẻ em. Các em phải làm các công việc trái pháp luật so với độ tuổi của các em, hay quá số giờ các em được phép làm hoặc do tính chất công việc các em phải thực hiện. Lao động trẻ em bao gồm các công việc gây tổn hại đến thể chất, tinh thần của trẻ, cản trở việc học hành và có tác động tiêu cực đến sự phát triển của trẻ.

Cũng giống với xu hướng chung của toàn cầu, 84% lao động trẻ em tại Việt Nam tập trung ở vùng nông thôn và hơn một nửa số đó làm việc trong khu vực nông, lâm, ngư nghiệp. Những khu vực khác có nhiều lao động trẻ em bao gồm dịch vụ, công nghiệp và xây dựng. Khoảng 40,5% lao động trẻ em là các lao động trong hộ gia đình không được trả lương.

Tiến sỹ Chang Hee Lee, Giám đốc ILO Việt Nam giải thích: “Lao động trẻ em thường tồn tại ở các hộ kinh doanh cá thể, không chính thức, thuộc các chuỗi cung ứng nên rất khó phát hiện. Việc Việt Nam tham gia ngày càng sâu rộng vào thương mại toàn cầu đòi hỏi các doanh nghiệp của Việt Nam phải đảm bảo các chuỗi cung ứng của mình không sử dụng lao động trẻ em để hội nhập thị trường toàn cầu.”

Hơn nửa triệu trẻ em làm công việc nặng nhọc

Đáng lưu ý, cuộc điều tra cho thấy có gần 520.000 lao động trẻ em tại Việt Nam làm các công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm. Đây là những công việc có những nguy cơ gây tổn hại đến sức khỏe, sự an toàn và đạo đức của trẻ.

Lao động trẻ em làm các công việc độc hại thường xuất hiện trong khu vực công nghiệp và xây dựng, tỷ lệ lao động trẻ em làm các công việc độc hại trong khu vực nông nghiệp thấp hơn. Số giờ làm việc của lao động trẻ em làm các công việc nặng nhọc độc hại nguy hiểm có xu hướng cao, với 40,6% trẻ trong nhóm này phải làm việc nhiều hơn 40 giờ một tuần.

Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà phát biểu tại buổi lễ công bố kết quả điều tra. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Ngoài những nguy cơ về sức khỏe và sự an toàn của trẻ, cuộc điều tra đã nhấn mạnh những tác động tiêu cực của việc tham gia các hoạt động kinh tế đến việc đi học của trẻ. Khi mức độ tham gia các hoạt động kinh tế của các em càng tăng thì tỷ lệ trẻ được đến trường càng giảm.

Tỷ lệ đi học bình quân trên toàn quốc là 94,4% nhưng trong số lao động trẻ chỉ có một nửa được đi học, con số này trong nhóm lao động trẻ em làm các công việc nặng nhọc độc hại nguy hiểm còn thấp hơn, chỉ có 38,6%. Tuy nhiên, số liệu điều tra cho thấy có xu hướng tiến triển tích cực trong tổng số trẻ em tham gia hoạt động kinh tế được đến trường là 63%, so với con số này năm 2012 chỉ là 43,6%.

Kết quả của cuộc điều tra cho thấy những tín hiệu tiến triển tích cực từ năm 2012 đến năm 2018 nhưng lao động trẻ em hiện vẫn tiềm ẩn nguy cơ gia tăng trở lại do những tác động của đại dịch COVID-19 đến kinh tế-xã hội.

Hiện nay, ở Việt Nam và trên thế giới, nhiều gia đình buộc phải sử dụng lao động trẻ em như một phương sách để đối phó với tình trạng giảm sút thu nhập và sinh kế do sự gián đoạn của chuỗi cung ứng toàn cầu và các biện pháp giãn cách xã hội. Đồng thời, do hậu quả tàn phá của các trận lũ lụt miền Trung gần đây thì nguy cơ các gia đình bị ảnh hưởng phải đối mặt với gánh nặng kép của cả đại dịch lẫn thảm họa thiên nhiên.

Các chuyên gia cho rằng cần sớm có những hành động để giảm thiểu tổn hại của đại dịch và các thảm họa thiên nhiên đang đe dọa những thành tựu đã đạt được trong công cuộc phòng ngừa, giảm thiểu lao động trẻ em và dẫn tới nguy cơ gia tăng số lượng các trường hợp lao động trẻ em. Vì vậy, những nỗ lực quốc gia nhằm thực hiện Mục tiêu Phát triển bền vững (SDG) 8.7 về xóa bỏ lao động trẻ em dưới mọi hình thức cần sớm được thực hiện.

Là quốc gia tiên phong của Liên minh toàn cầu 8.7, Việt Nam đã cam kết tiến hành các nghiên cứu, chia sẻ thông tin và thực hiện những sáng kiến nhằm hướng tới việc thực hiện mục tiêu này. Để có thể vượt qua những thách thức và thực hiện vai trò là quốc gia tiên phong, Chính Phủ Việt Nam đã và đang xây dựng lộ trình thực hiện Mục tiêu phát triển bền vững (SDG) 8.7 và Chương trình phòng ngừa, giảm thiểu lao động trẻ em giai đoạn 2021-2030.

Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà cho biết: “Hiện nay, Việt Nam đang triển khai xây dựng các chương trình, đề án chuẩn bị thực hiện chiến lược phát triển kinh tế xã hội 10 năm giai đoạn 2021-2030 và 5 năm giai đoạn 2021-2025. Chính vì vậy, kết quả khảo sát quốc gia lao động trẻ em năm 2018 đóng vai trò hết sức quan trọng. Kết quả này là cơ sở khoa học và thực tiễn để Việt Nam xây dựng các chiến lược, chính sách thực hiện các cam kết quốc tế về quyền trẻ em, về phòng, chống lao động trẻ em và thực hiện mục tiêu phát triển bền vững vào năm 2030.”

Kết quả điều tra sẽ giúp Việt Nam hoàn thiện hơn cơ sở dữ liệu về lao động trẻ em và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Điều này cũng là cơ sở thuận lợi để Việt Nam tham gia ký kết các hiệp định thương mại và hội nhập toàn cầu./.

Để nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết thúc đẩy những nỗ lực xóa bỏ lao động trẻ em, khẩn cấp hơn bao giờ hết, Đại hội đồng Liên hợp quốc đã chọn năm 2021 là Năm quốc tế về xóa bỏ lao động trẻ em.

Hồng Kiều (Vietnam+)