Ukraine rước đuốc lãnh đạo từng ủng hộ Phát-xít Đức

Ukraine đã tổ chức lễ rước đuốc kỷ niệm 111 ngày sinh nhà lãnh đạo Tổ chức Quốc gia Ukraine (OUN) - Stepan Bandera - tại Kiev trong ngày đầu tiên của năm 2020.

Cuộc mít tinh kỷ niệm 111 năm ngày sinh của nhà lãnh đạo quốc gia Ukraine Stepan Bandera. Ảnh: Kyiv Post

Khoảng 2.000 người cực hữu Ukraine đã tham gia lễ rước đuốc, đi qua các con phố ở Kiev, ca ngợi "người anh hùng" Stepan Bandera. Cuộc tuần hành bắt đầu tại bức tượng của người Ukraine Taras Shevchenko tại một công viên được đặt theo tên của nhà văn thế kỷ 19 và đi xuống ngọn đồi đến tòa thị chính của Kyiv.

Các cuộc tuần hành tương tự cũng diễn ra tại thành phố Dnipro nằm cách Kyiv khoảng 500 km về phía đông nam và ở Lviv, một thành phố phía tây với gần 800.000 người.

Năm nay, cuộc tuần hành được tổ chức bởi Hiệp hội Svoboda theo chủ nghĩa dân tộc. Sự kiện này có sự tham gia của các nhà hoạt động của hiệp hội Svoboda, Right sector, Quân đoàn quốc gia, Sokil, Tryzub, Đại hội những người theo chủ nghĩa dân tộc Ucraina, các tổ chức cánh hữu C14. Lãnh đạo Đảng này Oleh Tyahnybok cảm ơn những người ủng hộ Bandera (Banderivets) đã tham gia lễ rước đuốc.

"Banderivets đang đứng cho Ukraine độc lập, không phải thân Nga hay cộng sản. Chúng tôi đang ở trên đất của chúng tôi. Vinh quang cho Ukraine!" - ông nói.

Stepan Bandera là nhân vật gây tranh cãi trong cả lịch sử Ukraine và thế giới.

Stepan Bandera là một chính trị gia, nhà tư tưởng và nhà lý luận người Ukraine của phong trào dân tộc Ukraine trong thế kỷ 20. Vào ngày sinh của ông- ngày 1/1, Ukraine có truyền thống tổ chức các sự kiện kỷ niệm, kết thúc bằng lễ rước đuốc.

Bandera được nhiều người Ukraine tôn sùng như một anh hùng vì đã lãnh đạo cánh chính trị của phong trào độc lập chống Liên Xô. Ông là lãnh đạo Tổ chức những người theo chủ nghĩa dân tộc Ukraine (OUN) từng hợp tác với phát xít Đức chống Liên Xô ở Ukraine từ 1942-1949, là người gây nhiều tranh cãi trong cả lịch sử Ukraine và thế giới.

Trong Thế chiến II, lực lượng Nazi Ukraine dưới sự lãnh đạo của Stepan Bandera đã hăng hái hợp tác với Đức quốc xã. Đám phát-xít này khét tiếng với hoạt động tàn sát cả du kích lẫn thường dân, giết hại hàng chục ngàn người người Nga và cả người Do Thái, Ba Lan và Ukraine, nếu họ coi Nga là dân tộc anh em. Lính đánh thuê OUN và UPA đã giết chết hơn 100.000 người Ba Lan, Séc và Do Thái trong một vụ thảm sát ở Vùng Volyn. Họ cũng sát hại hàng ngàn người Ukraine đã từ chối hợp tác với OUN.

Quân đội khởi nghĩa Ukraine được thành lập ngày 14/10/1942 theo quyết định của lãnh đạo Tổ chức dân tộc cực đoan Ukraine OUN (Organization of the Ukrainian Nationalists). Mục đích ban đầu của UPA được công bố là vì độc lập của Ukraine, đấu tranh cả đối với những người Bolshevich và quân Đức.

Tuy nhiên, sau này UPA đã không làm đúng theo tôn chỉ của mình. Năm 1943, Quân đội khởi nghĩa Ukraine đã có thỏa thuận với đại diện của Đế chế thứ ba (của Hitle), là UPA sẽ bảo vệ đường sắt và cầu cống, chống du kích Liên Xô, ủng hộ các chủ trương của chính quyền mới do Đức lập ra.

Đổi lại, Đức hứa cung cấp vũ khí và quân trang quân dụng cho các đơn vị của UPA, và trong trường hợp phát xít Đức chiến thắng Liên Xô sẽ cho phép thành lập nhà nước Ukraine mới, được nước Đức bảo hộ.

Trong những tháng đầu của Thế chiến II, ông đã hợp tác với Đức Quốc xã. Nhưng khi ông tuyên bố một nhà nước Ukraine độc lập, ông đã bị bắt vào ngày 15/9/1941 và sau đó bị giam cầm ở trại tập trung Sachsenhausen. Năm 1944, khi nước Đức mất uy quyền nhanh chóng trong các cuộc chiến tranh trước khi quân Đồng minh tiến, Bandera được thả, với hy vọng rằng ông sẽ ngăn chặn các lực lượng Liên Xô tiến vào.

Sau này năm 1959 tại München, Đức, Bandera bị điệp viên Bohdan Stashynsky của Cơ quan an ninh Liên Xô (KGB) ám sát.

Bất chấp những tranh cãi về Bandera, ông đã được truy tặng danh hiệu Anh hùng Ukraine của Tổng thống khi đó là Viktor Yushchenko. Cựu Tổng thống Yushchenko cho biết, Bandera đã được trao giải thưởng vì đã đứng lên cho chủ nghĩa dân tộc và độc lập Ukraine.

Việc tặng danh hiệu này đã bị lên án từ Nghị viện châu Âu, Nga, Ba Lan và các tổ chức của người Do Thái.

Sau đó, quyết định truy tặng danh hiệu được Tổng thống kế nhiệm Viktor Yanukovych tuyên bố là bất hợp pháp. Tháng 1/2011 danh hiệu đã chính thức bãi bỏ.

Tuy nhiên những hoạt động tưởng niệm, dựng tượng, đặt tên phố diễn ra hầu khắp tây Ukraine. Mới đây nhất, ngày 07/07/2016 Hội đồng thành phố Kiev đã biểu quyết 87 trên 10 ủng hộ đề nghị của Thị trưởng Vitali Klitschko đổi tên Đại lộ Moskva thành Đại lộ Stepan Bandera.

Trước việc Ukraine tổ chức các hoạt động kỷ niệm và lễ rước đuốc dành cho Stepan Bandera, Người đứng đầu chính quyền Crimea Sergei Aksyonov đã gọi đây là hành động xúc phạm tới hàng triệu nạn nhân của chủ nghĩa phát-xít.

"Cuộc rước đuốc của Đức quốc xã lại một lần nữa được tổ chức ở Ukraine. Đây là một cái tát vào mặt hàng triệu người, một sự xúc phạm đến ký ức của hàng triệu nạn nhân của chủ nghĩa phát-xít" - ông Aksyonov nói.

Clip lễ rước đuốc vinh danh nhà lãnh đạo phong trào dân tộc Ukraine Stepan Bandera hợp tác với Đức Quốc xã:

Huy Vũ