Ukraine sẽ trở lại bằng 'tư tưởng Zelensky'?

Diễn viên hài Zelensky lại khiến người ta phải nhắc đến ông trên cương vị tân Tổng thống Ukraine bằng một bài diễn văn nhậm chức thảng thốt “hương vị” Tam dân của Tôn Trung Sơn - dân tộc, dân chủ và dân quyền.

Chỉ cần lật dở vài trang lịch sử Ukraine đã thấy được “bề dày” của một dân tộc đã tồn tại 4.500 năm, kinh qua nhiều cuộc bể dâu dông bão từ thời cổ đại cho đến tận thế kỷ 21, đau thương nhiều hơn hạnh phúc.

Từ hai cuộc thế chiến đến “cách mạng Cam” và biến cố Euromaidan đã biến Ukraine thành lãnh địa của những cuộc tranh giành quyền lực chính trị; nơi mà các thế lực tài phiệt kết hợp với các chính trị gia lão luyện, bên cạnh một nước Nga chưa khi nào thôi muốn buông bỏ ảnh hưởng.

Những biến cố ở Ukraine cho thấy rằng, thể chế nào đôi khi không mấy quan trọng trước đòi hỏi mang tính phổ quát: Những người lãnh đạo phải thực sự yêu dân, rằng chính trị là cơm no áo ấm cho dân.

Diễn viên hài Zelensky đã đánh trúng tâm lý của 65 triệu dân Ukraine nên họ để cho ông ta tới 73% số phiếu bầu, và cũng như tỷ phú D. Trump ở bên Bắc Mỹ xa xôi, Zelensky hứa hẹn sẽ làm cho “Ukraine vĩ đại trở lại”.

Đất nước Ukraina loang lổ vì bất ổn chính trị

Kêu gọi đoàn kết là điều đầu tiên mà tân Tổng thống nói ngay từ đầu bài diễn văn:“Tất cả chúng ta đều là Tổng thống, đây không phải chiến thắng của tôi mà là chiến thắng của chúng ta, cùng nhau gánh vác trách nhiệm, làm tất cả vì phồn vinh của Ukraine”.

Zelensly ghi một điểm cộng đáng giá trong bối cảnh đất nước bị chia năm xẻ bảy giữa Miền Đông và Miền Tây, giữa phe thân Nga và phe hướng về châu Âu; giữa những con người sợ hãi quyền lực Putin và những người muốn độc lập tự chủ…

Điều Zelensky nói, đang là ước vọng của nhiều dân tộc nhỏ bé chẳng may sống cạnh các nước láng giềng khổng lồ, 65 triệu dân Ukraine đương nhiên thấm thía khó khăn này.

Họ mong muốn được yên ổn, có việc làm, có thu nhập, họ không còn muốn đặt niềm tin vào lời hứa hão huyền như đã từng với Tymoshenko, Yanukovich, Poroshenko - mặc dù được cho là dày dạn kinh nghiệm chính trường!

Đó là lý do để Zelensky - một diễn viên hài được lựa chọn trở thành người lèo lái đất nước. Ai đó đã nói rằng “chính trị là thủ đoạn”, nhưng thủ đoạn có nhiều tầng nấc ý nghĩa.

Nếu như “thủ đoạn” để mang lại phúc lợi cho dân chúng, hòa bình cho dân tộc, phồn thịnh cho đất nước, đáng được yêu mến; ngược lại thủ đoạn để vinh thân phì gia mới thật đáng báng bổ.

Vì thế, chiến thắng của Zelensky càng có ý nghĩa

Ukraine là đất nước của những người Slav, dân tộc văn minh bậc nhất ở châu Âu, nếu để họ “chọn lãnh đạo” trong không khí hòa bình thì Zelensky đã không phụ lòng họ - ít nhất đến lúc này.

“Nhưng chúng ta cũng có một nỗi đau chung. Đó là khi mỗi người chúng ta ngã xuống ở Donbas, khi hàng ngày chúng ta mất mát thương vong. Mỗi người chúng ta đều trở thành kẻ lưu lạc khi có những người mất nhà mất cửa, số còn lại mở cửa nhà mình và chia sẻ cùng họ nỗi đau . Rồi mỗi chúng ta lại là những công dân đi làm thuê, tìm kiếm công việc ở xứ người”.

Người Ukraine có bản lĩnh, tố chất và thiên nhiên ưu ái, nhưng vẫn là nền kinh tế tí hon ở châu Âu. Đó là hệ quả của bất ổn về mặt chính trị, họ rơi vào “địa chính trị” - và trở thành địa bàn tranh giành ảnh hưởng giữa Nga, châu Âu và NATO.

Đó là lý do để tân Tổng thống quyết định bẻ lái phương hướng của đất nước: “Chúng ta chọn cho mình con đường hội nhập châu Âu, nhưng châu Âu không phải đâu xa, châu Âu ở trong trí não chúng ta. Đó là ước mơ chung của chúng ta. Khi nó đã xuất hiện trong trí não thì nó sẽ xuất hiện trong hiện thực, trên toàn Ukraine!”

Nếu được bình chọn, cá nhân tôi cho rằng, đây là “dấu ấn chiến thuật” lớn nhất của Zelensky - dám bứt ra khỏi vùng ảnh hưởng của Nga để hướng về châu Âu, nó còn cho thấy trách nhiệm của người lãnh đạo với đất nước, thể theo nguyện vọng của nhân dân.

Xét dưới góc độ quy luật xã hội (như K. Marx), Ukraine - phần nào đó đã làm cuộc cách mạng ở thượng tầng kiến trúc, mong muốn thay đổi quan hệ sản xuất cũ, lạc hậu không còn phù hợp với quan hệ sản xuất mới - đang manh nha: hội nhập, bứt phá hướng về châu Âu.

Bất cứ đâu trên trái đất này, khi kiến trúc thượng tầng phù hợp với cơ sở hạ tầng, xã hội sẽ yên ổn, hoặc mâu thuẫn giai cấp giữa bị trị và cai trị ở trạng thái “chấp nhận được” thì những người lãnh đạo hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình.

Zelensky đã điểm trúng giá trị phổ quát của nhân loại tiến bộ “dân tộc độc lập, dân sinh hạnh phúc và dân quyền tự do”. Tư tưởng đó được khởi xướng ở phương Đông bởi Tôn Trung Sơn.

Cuộc bầu cử ở Ukraine còn cho thấy rằng - rất có thể, khái niệm về những con người làm chính trị hoàn toàn bị thay đổi; và củng cố thêm quan điểm, mỗi khi đất nước rơi vào loạn lạc yếu nhân ắt xuất hiện.

Nhưng, những tuyên bố của Zelensky có thể làm phật lòng người láng giềng khổng lồ, được điều hành bởi một Putin lão luyện, làm gia tăng căng thẳng ở Đông Âu, không loại trừ kịch bản xấu xảy ra.

Trương Khắc Trà