Ứng phó EL Nino

Ảnh: minh họa

Dưới tác động của El Nino, ở hầu hết các vùng trong cả nước, nhiệt độ trung bình các tháng có xu thế cao hơn bình thường, nắng nóng có thể nhiều hơn và gay gắt hơn. Hoạt động của bão, áp thấp nhiệt đới có thể không nhiều nhưng tập trung nhiều vào giữa mùa, tính chất dị thường hơn, cả về cường độ và quỹ đạo.

Đáng lo ngại là El Nino gây thiếu hụt lượng mưa trong cả nước từ 25 - 50%. Hiện tại, các hồ thủy lợi ở khu vực Bắc Bộ, Tây Nguyên và Đông Nam Bộ trữ nước chỉ đạt khoảng 40 - 50% dung tích thiết kế, ở khu vực Trung Bộ trung bình ở mức 50 - 70% dung tích thiết kế. Một số hồ chứa thủy điện thường xuyên tham gia bổ sung nguồn nước cho hạ du có dung tích trữ thấp hơn 10 - 15% so với các năm bị hạn hán, như: Bản Vẽ đang trữ 38% dung tích thiết kế, A Vương 44%, Đơn Dương 20%, Đại Ninh 20%, Hàm Thuận 13%.

Thực trạng trên khiến nguy cơ hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn cục bộ trong mùa khô năm nay đang hiện hữu tại một số tỉnh ở khu vực Trung Bộ và xảy ra ở cấp độ cao (cấp độ 3 - 4) trên phạm vi rộng, kéo dài ở các khu vực Tây Nguyên, Đồng bằng sông Cửu Long, Trung Bộ và Đông Nam Bộ từ mùa khô năm 2024-2025, thậm chí gây ra các đợt hạn mặn kỷ lục như những năm 2019-2020.

Trước tình hình nguy cấp, Thủ tướng Chính phủ vừa yêu cầu các bộ trưởng và chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố chủ động chỉ đạo, triển khai quyết liệt các giải pháp cấp bách phòng chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) cũng đề nghị các địa phương xây dựng kế hoạch phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn tổng thể cho giai đoạn 2023-2025, các giải pháp ứng phó với khí tượng, thủy văn, nguồn nước do ảnh hưởng của El Nino.

Theo các chuyên gia, đây là thời điểm các địa phương cần chủ động, sẵn sàng chuẩn bị triển khai các biện pháp để ứng phó với tình trạng hạn hán, thiếu nước, đảm bảo nguồn nước cung cấp cho sinh hoạt và tránh giảm thiểu thiệt hại tới sản xuất cho cây trồng, vật nuôi.

Để bảo đảm cân đối đủ nguồn nước cấp cho hạ du các lưu vực sông trong mùa cạn năm 2023, đặc biệt là bảo đảm nguồn nước cho sinh hoạt và sản xuất trong thời kỳ nắng nóng, cao điểm, Bộ Công thương cùng Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia, các đơn vị quản lý, vận hành hồ chứa cần chủ động lập kế hoạch, phương án huy động, kế hoạch vận hành của các nhà máy thủy điện cho phù hợp hiện trạng nguồn nước và các quy định liên quan quy trình vận hành liên hồ chứa.

Cùng đó, các địa phương cần tính toán, lập kế hoạch lấy nước, sử dụng nước phù hợp trong điều kiện thiếu hụt nguồn nước; bố trí cơ cấu sản xuất nông nghiệp phù hợp với khả năng nguồn nước; điều chỉnh lịch xuống giống để tránh thời điểm hạn hán, xâm nhập mặn gay gắt.

Đồng thời, tăng cường chuyển đổi mạnh cơ cấu cây trồng từ lúa sang cây trồng cần ít nước tưới hơn và phù hợp với nhu cầu của thị trường; tổ chức thực hiện các giải pháp tưới tiên tiến, tiết kiệm nước; đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, kỹ thuật canh tác nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản tiên tiến, có khả năng sinh trưởng, kháng bệnh cao, thích nghi với điều kiện hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn.

Các tỉnh, thành phố rà soát các khu vực có nguy cơ bị xâm nhập mặn, thiếu hụt nguồn nước cấp và khu vực thiếu nước sinh hoạt, thực hiện giải pháp cân đối, điều chỉnh kế hoạch cấp nước và khuyến cáo sử dụng nước sinh hoạt tiết kiệm tới từng hộ gia đình.

Bên cạnh đó, Chính phủ, chính quyền các địa phương cần ưu tiên nguồn lực đầu tư xây dựng mới, sửa chữa, nâng cấp các hệ thống thủy lợi, đặc biệt là công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn, ngăn mặn; tập trung đẩy nhanh tiến độ xây dựng các công trình thủy lợi để khẩn trương đưa vào khai thác, vận hành, sẵn sàng ứng phó El Nino.

Thanh Thảo