'Ước mơ tiền điện tử' ở châu Phi: Mối lương duyên không hoàn hảo?

Niềm tin đổi đời nhờ tiền tử ở châu Phi đang nhạt dần.

Trong bối cảnh niềm tin của người tiêu dùng ngày càng suy giảm và những trở ngại về quy định, các công ty khởi nghiệp tiền điện tử ở châu Phi đang phải đối mặt với việc thiếu vốn đầu tư mạo hiểm cần thiết để đạt được lợi thế cạnh tranh so với các đối tác địa phương và toàn cầu.

Chiamaka, nguyên Giám đốc sản phẩm của một công ty khởi nghiệp tiền điện tử ở Nigeria, đã phải từ bỏ các loại tiền kỹ thuật số. Cô gái 22 tuổi này đã phải nghỉ việc và đánh mất khoản tiết kiệm trị giá 4.603.500 naira (9.900 USD) sau sự sụp đổ của FTX vào tháng 11/2022. Hiện Chiamaka đang làm việc cho một công ty tài chính doanh nghiệp ở Lagos, với mức lương thấp hơn 45% so với trước đây.

“Tôi đã từng lạc quan về tiền điện tử vì tôi tin nó có thể giải phóng tài chính cho người châu Phi,” Chiamaka cho biết “Thay vào đó, cho đến nay, mọi thứ lại đảo chiều… ít nhất là với tôi và một vài người bạn của tôi.”

Chiamaka là một trong số hàng chục triệu người châu Phi đã điên cuồng mua vào tiền điện tử trong vài năm qua. Theo một ước tính vào giữa năm 2022 , khoảng 53 triệu người châu Phi sở hữu tiền điện tử - 16,5% tổng số người sở hữu tiền điện tử trên toàn cầu. Nigeria dẫn đầu với hơn 22 triệu người dùng, đứng thứ tư trên toàn cầu. Các công ty khởi nghiệp và doanh nghiệp chuỗi khối trên lục địa này đã huy động được 474 triệu USD trong năm 2022, tăng 429% so với năm 2021. Các nhà sáng tạo trẻ tuổi ở châu Phi cũng trở thành những người ủng hộ chính cho mã NFT, lấy cảm hứng từ văn hóa đại chúng và lịch sử của lục địa.

Tuy nhiên, giờ đây, phần lớn những tin đồn trên chỉ còn là dĩ vãng. “Mọi người ít nói về NFT,” Olabinjo Adeniran, Giám đốc tiếp thị trong ngành công nghiệp blockchain cho biết, “bạn không thể chỉ vẽ một con khỉ và bán nó với giá 1.000 USD nữa…”

Một số công ty khởi nghiệp liên quan đến tiền điện tử trên khắp lục địa châu Phi đã phải vật lộn để tồn tại. Riêng trong năm 2023, việc thiếu vốn khiến một số công ty ở Nigeria phải sáp nhập, mua lại hoặc đóng cửa. Tháng 11/2022, Nestcoin - một liên doanh tiền điện tử của Nigeria, đã sa thải khoảng 30 nhân viên, và chỉ 3 tháng sau, sàn giao dịch tiền điện tử Luno, được thành lập ở Nam Phi nhưng có trụ sở tại London, đã cắt giảm 35% lực lượng lao động toàn cầu gồm 950 nhân viên, với lý do tăng trưởng doanh thu chậm. Công ty fintech Pan-African Chipper Cash được cho là đã sa thải 1/3 số nhân viên của mình vào tháng Hai. Đầu tháng 4/2023, Paxful, một sàn giao dịch tiền điện tử đã đăng ký tại Hoa Kỳ với hơn 1,5 triệu người dùng Nigeria, đã tạm dừng hoạt động do “sự ra đi của nhân viên chủ chốt” và “những thách thức về quy định trong ngành”.

Ngày 31/1 vừa qua, quyền Thống đốc Ngân hàng Quốc gia Rwanda đã gửi một lá thư bày tỏ lo ngại về việc giao dịch tiền điện tử không được kiểm soát tại quốc gia này. Tổ chức này cũng cấm các nhà cung cấp dịch vụ tài chính của đất nước tham gia vào “bất kỳ hoạt động nào liên quan đến tiền điện tử cho đến khi một khung pháp lý được đưa ra.” Hơn một tuần sau, LocalBitcoins, một sàn giao dịch phổ biến được thành lập ở Phần Lan nhưng hoạt động ở Rwanda, đã đóng cửa. “Hầu hết tiền điện tử được giao dịch ở Rwanda là từ các sàn giao dịch [ngang hàng]… vì vậy việc đóng cửa chắc chắn đã ảnh hưởng đến các hoạt động tiền điện tử ở nước này,” Jefferson Rumanyika, người sáng lập nền tảng tình báo thị trường có trụ sở tại Kigali, Nghiên cứu về tiền điện tử châu Phi, cho biết. “Kết quả là, bạn sẽ nhận thấy số lượng người tìm kiếm tiền điện tử trên Google ở Rwanda đã giảm dần.”

Ở Nam Phi, sự cường điệu về tiền điện tử và niềm tin của người tiêu dùng đang mất dần. Tuy nhiên, quyết định của chính phủ trong việc phân loại tài sản tiền kỹ thuật số là sản phẩm tài chính để điều chỉnh đã giúp hạn chế sự sụt giảm mạnh về lãi suất, Nzwisisa Chidembo, người sáng lập Riskbloq, một nền tảng phân tích chuỗi khối của Nam Phi cho biết.

Theo Barbara Iyayi, Giám đốc điều hành của Unicorn Development Capital, một công ty đầu tư mạo hiểm đầu tư vào các công ty khởi nghiệp tiền điện tử: “Mọi lĩnh vực hiện đang gặp khó khăn trong việc huy động [quỹ] do nguồn vốn đầu tư mạo hiểm sụt giảm."

Tương lai của tiền điện tử ở châu Phí sẽ ra sao? Samuel Akpan, một nhân viên quan hệ công chúng tại ConsenSys, một trong những nhà phát triển phần mềm chuỗi khối lớn nhất thế giới, tin rằng câu chuyện tiền điện tử châu Phi chỉ mới bắt đầu. “Nếu có bất cứ thứ gì chết trong không gian này, thì đó là tiếng ồn do sự gia tăng của các mã thông báo đầu cơ… Bây giờ là lúc để các nhà đổi mới xây dựng,”

Atsu Davoh, Giám đốc điều hành Ghana Bitsika nhận định một số công ty khởi nghiệp tiền điện tử ở châu Phi dường như vẫn đang hoạt động tốt và stablecoin là một giải pháp thay thế tuyệt vời cho các hạn chế chuyển tiền xuyên biên giới của châu Phi. Davoh cho biết: “Tiền điện tử rất có thể sẽ nổi bật hơn khi đồng USD trở nên khan hiếm đối với các giao dịch rút tiền trên khắp lục địa."

Mohamed Taysir, đồng sáng lập và Giám đốc điều hành của Singularity Finance của Ai Cập, tin rằng xu hướng đóng cửa của các công ty khởi nghiệp tiền điện tử đang hướng sự chú ý ra khỏi lời hứa kiếm tiền nhanh chóng sang “các trường hợp sử dụng blockchain có lợi hơn”.

Tuy nhiên, việc thuyết phục thêm nhiều người châu Phi chấp nhận tiền điện tử lại là một câu chuyện khác.

Adepoju Adebowale, một người đam mê tiền điện tử 27 tuổi đến từ Nigeria, cho rằng anh từng tin châu Phi và tiền điện tử là cặp đôi hoàn hảo. Tuy nhiên, những diễn biến trong vài tháng qua đã buộc anh phải thay đổi quyết định. Anh cho biết các khoản đầu tư vào tiền điện tử của anh ta đã tăng từ 70.000 naira (152 USD) lên 3 triệu naira (6.514,23 USD) trong vòng sáu tháng vào năm 2021. Hiện tại, Adebowale đã mất gần như toàn bộ số tiền đó. “Tôi đã bỏ số tiền trị giá 50.000 naira còn lại trên Binance kể từ năm ngoái và sẽ không kiểm tra cho đến khi — nếu điều đó xảy ra — giá trị tăng lên để tôi kiếm được thứ gì đó gần bằng vốn của mình,” anh nói.

(Nguồn: The Rest of World)

Minh Anh