Vaccine phổ quát có thể là vũ khí chiến đấu trong tương lai với COVID-19

Vaccine chống lại COVID-19 trong tương lai: Vaccine liên hợp - coronavirus?

Loại vaccine này được kỳ vọng có thể mở đường cho sự phát triển của một loại vaccine coronavirus phổ quát, có thể đánh bại bất kỳ loại virus nào - không chỉ các biến thể COVID-19 mới nổi, một số bệnh cảm cúm thông thường và thậm chí là mối đe dọa coronavirus mới lạ mà con người chưa xác định được.

Nhưng những loại vaccine như vậy "sẽ mất nhiều năm để phát triển" - Tiến sĩ Anthony Fauci, Giám đốc Viện Quốc gia Mỹ về Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm nhận định.

Coronavirus lây nhiễm sang người lần đầu tiên được xác định vào giữa những năm 1960, và có 7 chủng virus corona ở người đã được nhận biết: 4 loại gây cảm lạnh thông thường; loại gây Hội chứng hô hấp Trung Đông, loại gây MERS - hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng hoặc SARS; và SARS-CoV-2, loại coronavirus gây ra COVID-19.

"Tuy nhiên, kể từ tháng 9/2020, đã có 5 biến thể SARS-CoV-2 được quan tâm: Alpha, Beta, Gamma, Delta và hiện tại là Omicron" – ông Fauci cho biết.

Theo ông Fauci, rõ ràng là cần có những cách tiếp cận sáng tạo để tạo ra sự bảo vệ rộng rãi và lâu bền chống lại coronavirus đã được biết đến và một số chưa được biết đến tại thời điểm này. Theo đó, mới xuất hiện thuật ngữ vaccine liên hợp ngừa coronavirus.

Vaccine phổ quát chống lại các biến thể

Trong đại dịch COVID-19, thế giới đã chứng kiến một số biến thể coronavirus xuất hiện, trong đó có những biến thể khiến hiệu quả của các vaccine ngừa coronavirus hiện tại để bảo vệ chống lại nhiễm trùng và bệnh tật đã giảm đi một chút.

Tuy nhiên, các quan chức y tế công cộng vẫn luôn nhấn mạnh rằng điều quan trọng là phải tiêm phòng càng sớm càng tốt.

Một loại vaccine coronavirus phổ quát có thể thay đổi hoàn toàn chiến lược này.

NIAID - một bộ phận của Viện Y tế Quốc gia Mỹ, đã đầu tư ít nhất 1,2 tỷ USD vào nghiên cứu vaccine coronavirus, bao gồm nhiều dự án phát triển vaccine liên hợp-coronavirus. Vào tháng 9, NIAID đã công bố giải thưởng trị giá khoảng 36,3 triệu USD dành cho Đại học Wisconsin, Brigham và Bệnh viện Phụ nữ ở Boston và Đại học Duke - để nghiên cứu và phát triển vaccine để bảo vệ chống lại nhiều loại coronavirus và biến thể.

"Vaccine liên hợp-coronavirus không thể xuất hiện trong vòng 1-2 tháng. Sẽ mất nhiều năm để phát triển. Hiện một số vaccine đã được thử nghiệm lâm sàng Giai đoạn 1" – TS Fauci cho biết.

Cách chế tạo vaccine chống lại nhiều coronavirus

Viện vaccine Duke thuộc Đại học Duke (Anh) là một trong nhiều nơi nghiên cứu trên khắp thế giới đang cố gắng tạo ra một loại vaccine liên hợp-coronavirus.

"Những gì chúng tôi cố gắng làm là thực sự nhắm vào một phần cụ thể của virus, chẳng hạn như chúng tôi biết là gót chân Achilles của nó" – ông Kevin Saunders, Giám đốc nghiên cứu tại Viện vaccine Duke cho hay.

Theo đó, để vaccine hoạt động trên các loại coronavirus khác nhau, "gót chân Achilles" đó phải là một phần của virus giữ đồng nhất giữa các biến thể và theo thời gian - vì vậy, khi virus biến đổi, phần mà vaccine nhắm mục tiêu có thể sẽ không thay đổi nhiều.

"Gót chân Achilles" này cũng phải là thứ mà virus cần. Trong trường hợp của coronavirus, đó có thể là một phần của virus mà nó sử dụng để liên kết với các tế bào của con người khi nó lây nhiễm sang con người.

"Thông thường, đó là nơi mà virus liên kết với protein cụ thể trên tế bào chủ mà nó nhắm mục tiêu, và nếu nó thay đổi vị trí đó, thì nó sẽ không còn khả năng lây nhiễm nữa. Điều đó thường bị hạn chế về mặt tiến hóa bởi vì nếu nó mất vị trí đó, thì nó không còn khả năng lây nhiễm nữa" – ông Saunders giải thích.

"Chúng tôi cố gắng tìm ra các kháng thể liên kết với các vị trí được bảo tồn và vì vậy điều đó có nghĩa là, chúng tôi tìm hiểu những cá nhân đã bị nhiễm một loại virus cụ thể và chúng tôi bắt đầu khai thác phản ứng miễn dịch của họ để hiểu điều gì hiệu quả và điều gì không hiệu quả. Một trong những điều chúng tôi tìm thấy, đặc biệt là ở SARS-CoV-2, là có các kháng thể có thể nhắm mục tiêu cụ thể vào các vị trí được bảo tồn hoặc hiện diện trên nhiều coronavirus khác nhau, vì vậy khi bạn biết về các loại vị trí đó, thì bạn có thể bắt đầu tìm hiểu việc: 'Làm cách nào để thiết kế một loại vaccine tập trung vào điều đó?' Đó là những gì chúng tôi đang làm cho SARS-CoV-2" – ông Saunders cho biết.

Cách tiếp cận tại Đại học Duke chỉ là một trong nhiều chiến lược giữa các nhà khoa học đang làm việc để phát triển vaccine liên hợp-coronavirus. Một số cách tiếp cận khác để tạo ra vaccine bảo vệ rộng rãi liên quan đến việc tạo ra nhiều loại kháng thể và có thể không dựa vào một vị trí được bảo tồn duy nhất

Nhưng nhìn chung, nghiên cứu vaccine trên động vật cho thấy có thể tạo ra các loại kháng thể có thể bảo vệ chống lại nhiều loại coronavirus.

Các nhà khoa học tại chương trình nghiên cứu bệnh cúm NIAID của Viện Y tế Quốc gia Mỹ đang làm việc để tạo ra một loại vaccine cúm phổ quát. Chương trình này mô tả loại vaccine cung cấp khả năng bảo vệ lâu dài, mạnh mẽ chống lại nhiều loại bệnh cúm phụ, thay vì một số loại bệnh được chọn lọc.

Các nghiên cứu khác vẫn đang được tiến hành.

Hà Anh (Theo CNN)