Vấn đề là phải minh bạch

Lần này, UBND tỉnh Hòa Bình đã báo cáo Thủ tướng và đề ra biện pháp giải quyết rõ ràng: Hoặc miễn thu phí cho tất cả các chủ phương tiện ở xung quanh trạm thu phí bán kính 5 km, hoặc làm một con đường khác song song với con đường BOT này.

Chúng ta nhận thấy rất rõ những khuất tất, thiếu minh bạch ở các BOT giao thông và chính điều này đã gây ra phản ứng dữ dội không chỉ của những người tham gia giao thông qua lại ở đây mà cả dư luận xã hội. Những khuất tất đó có từ khi chỉ định thầu cho đến nơi đặt trạm thu phí, từ mức thu đến số phí thu được là bao nhiêu, sử dụng ra sao, “vào túi những ai”... Những việc mà người phải trả tiền không biết.

Đến như một biện pháp giúp cho sự minh bạch là thu phí tự động mà các chủ đầu tư ra sức chây ỳ không thực hiện, đủ hiểu vì sao họ lại cố thủ như vậy. Nếu không có bất đồng trong “ăn chia” ở BOT Pháp Vân - Cầu Giẽ khiến có người tố ra thì ai biết được những dữ liệu thu phí ở đây cũng bị giấu giếm và không cập nhật theo quy định. Thủ tướng Chính phủ vừa một lần nữa đốc thúc Bộ Giao thông Vận tải đẩy nhanh tiến độ cho các trạm thu phí tự động, không dừng xe.

Sự khuất tất, sự ưu ái của chính quyền địa phương và cơ quan chủ quản đối với các BOT cũng rất rõ ràng. Người ta đem cả lực lượng bảo vệ an ninh ra để trấn áp những người phản đối trạm thu phí đặt không đúng địa chỉ, một hình ảnh vô cùng phản cảm đối với người dân.

Người ta đưa ra các biện pháp tăng phí nhằm bảo đảm cho các chủ đầu tư BOT không bị thua lỗ, kể cả lấy tiền ngân sách để hỗ trợ, đưa ra việc phá sản hoặc nợ xấu ngân hàng để đạt được cái mà họ muốn. Sự thiên vị rõ ràng kể cả trong phát ngôn và hành động chứng tỏ rằng có lợi ích của họ ở trong đó, vì thế, họ không thể vô tư, khách quan được, minh bạch lại càng không.

Chỉ cần một sự so sánh với con đường cao tốc dài nhất Việt Nam với rất nhiều trạm thu phí BOT là Nội Bài - Lào Cai đủ thấy khi có sự minh bạch tương đối, thu phí dù khá cao, có đường khác không thu phí để đi lại thì có chuyện gì xảy ra đâu. Vì thế, nguyên nhân làm mất trật tự xã hội, cản trở giao thông dứt khoát không phải do người dân gây ra.

Có đại biểu Quốc hội đề nghị thu “phí chia tay” với những người xuất cảnh hoặc đề xuất sáng kiến huy động tiền, vàng trong dân, hoặc cơ quan chức năng yêu cầu người mua xe phải có tài khoản trong ngân hàng... những đề nghị này hoàn toàn có thể thực hiện được nếu mọi chuyện minh bạch, có cơ sở để dân tin mình đã làm một việc hữu ích cho đất nước chứ không phải cho một “nhóm lợi ích” nào cả!