Vẻ đẹp con gái Cơ Tu

Sơn nữ người dân tộc Cơ Tu ở xã A Xan, huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam. Ảnh: Hà Anh

Nhiều người thường ca ngợi vẻ đẹp như hạt sương mai của các cô gái người dân tộc Thái ở núi rừng Tây Bắc. Ở vùng rừng núi Quảng Nam, các cô gái người dân tộc Cơ Tu cũng sở hữu nét đẹp riêng của sơn nữ vùng núi Trường Sơn rợp mây trắng. Những sơn nữ người Cơ Tu có nét mặt đặc trưng - khuôn mặt bầu, ánh mắt mơ màng, đuôi mắt cong và ẩn hiện một thế giới tâm hồn trong trẻo như những thác nước trắng xóa chảy miệt mài trên những đường cong của dãy núi rồi đổ xuống những thung lũng đầy cây cỏ, thấp thoáng bóng lưng trần, làn da trắng muốt của những người con gái Cơ Tu.

Hàng chục năm trước, những người con gái Cơ Tu chắc chắn không thể có được ánh mắt mơ màng và khuôn mặt sáng như bây giờ. Vì trong quá khứ, người Cơ Tu có một phong tục lạc hậu đã xô đẩy thân phận những bông hoa rừng mới vừa chớm nhú, nhanh chóng bị tàn phai như chiếc lá úa. Đó là phong tục “đầu tôi”. Các cô gái khi lớn lên không kịp dành cho mình một bầu trời thơ mộng, không kịp để lòng mình thả hồn theo bóng các chàng trai có nước da nâu, khuôn mặt dày dạn mà mình yêu thích. Cha mẹ của các cô xem con gái như một thứ tài sản để thế chấp cho những người đàn ông có lắm của, nhiều vợ, đông con nhằm trừ đi món nợ đè nặng trên lưng.

Rồi có một giai đoạn, tâm hồn đẹp hiện ra trong ánh mắt các sơn nữ người Cơ Tu mỗi khi nói về tục ngủ duông. Cứ mỗi khi kết thúc mùa lúa rẫy và kho thóc ở trên nương đầy ắp lương thực thì các cặp đôi trai gái lại bắt đầu vào mùa ngủ duông. Các chàng trai trước khi tới ngủ phải lấy lòng cha mẹ của cô gái bằng cách mang đồ sính lễ đến để xin được ngủ. Ngủ duông nhưng mối quan hệ hai bên được giới hạn ở một mức độ nhất định và chàng trai sẽ bị phạt nếu đi quá ranh giới đó. Trong đêm đen của núi rừng, có tiếng xào xạc của lá rừng, tiếng con nai, con hoẵng kêu gọi bạn tình, có tiếng chàng trai Cơ Tu thì thầm với người con gái về những điều ước trong cuộc sống để tìm sự tương hợp.

Giờ đây, các cô gái người Cơ Tu không còn ngủ duông, không còn lo tục “đầu tôi” giày xéo những búp hoa đang e ấp. Mỗi người con gái lớn lên có quyền tự lựa chọn người yêu. Cứ vào dịp Tết hoặc ngày lễ, các cô gái người Cơ Tu lại diện váy và nhảy điệu “tâng tung da dá”. Váy áo của những sơn nữ người Cơ Tu không phối nhiều màu sáng như dân tộc Thái, dân tộc Mông ở Tây Bắc. Những chiếc váy dài, xòe, ôm sát thân người, để hở ra tấm lưng trắng, đôi tay trần, bàn chân nhịp theo điệu múa. Màu sắc hoa văn trên váy áo của các cô sơn nữ người Cơ Tu có đặc trưng màu sẫm, được phối các màu đen, đỏ sẫm, nâu, trắng, không có những mảng màu sáng lớn như các cô gái người Thái. Những chiếc áo đó được đính thêm các chuỗi hạt, luôn rung theo nhịp chân nhún nhảy.

Màu son môi, hương thơm phảng phất từ mái tóc của người con gái Cơ Tu khiến ai một lần đi qua miền Tây Quảng Nam đều ngây ngất khó quên. Những cánh hoa âmprôon được các cô gái chế thành màu đỏ để bôi lên đôi môi, trái cây pêlê đêlôm được nấu nước để gội đầu, chải tóc. Nếu hết mùa pêlê đêlôm thì hái lá mrcha để gội mái tóc mượt mà, thả dài như làn nước trong mát từ đỉnh núi, mơn man qua khe đá rồi lại biến mất trong những thung lũng bí hiểm thiếu ánh mặt trời, trước khi đổ về xuôi.

Nhiều người còn kể chuyện các cô gái người Cơ Tu có bùa ngải yêu ở các làng Aur, Tà Vàng, nếu dính vào thì quên mất đường về. Nhưng có người cho rằng, đó là chàng trai phải lòng cô gái Cơ Tu xinh đẹp nên xin được “chết ở núi rừng”. Thỉnh thoảng nhắc chuyện nên khôi phục lại phong tục đi sim thì các cô gái người Cơ Tu lại cười bẽn lẽn, khuôn mặt đỏ ửng, ánh mắt mơ màng. Đó là phong tục trai gái được hẹn hò, thổ lộ suốt đêm ngoài rừng vắng. Dù giữa chốn không người, nhưng mức độ quan hệ đó cũng được giới hạn như tục ngủ duông của người Cơ Tu.

Hà Anh