Vệ tinh Internet phóng lên 'vô tội vạ', ngành thiên văn học gặp khó

Theo một báo cáo công bố trong hội nghị Satcon1, các cụm vệ tinh của Starlink sẽ làm thay đổi căn bản ngành thiên văn hồng ngoại và quang học. Không chỉ vậy, các vệ tinh tầm thấp trên bầu trời sẽ ảnh hưởng tới những người yêu thích thiên văn trên thế giới.

Từ những ngày đầu phóng Starlink của SpaceX lên không, những người chụp ảnh màn đêm đã thấy ngay tác động của dàn vệ tinh mới chỉ chục chiếc. Chưa dừng lại tại đó, SpaceX dự định sẽ phóng lên 12.000 vệ tinh, và nếu suôn sẻ con số này sẽ lên tới 42.000.

SpaceX còn không phải công ty nuôi tham vọng cung cấp internet vệ tinh duy nhất, khi mà tập đoàn Amazon của Jeff Bezos, công ty OneWeb có trụ sở tại London hay dự án Sphere của nước Nga cũng đang phát triển và rục rịch xin giấy phép phóng vệ tinh. Thiên văn học sẽ khác xưa nhiều trong những thập kỷ tới.

Nhiều người hứng thú với dàn đèn thú vị trải dài trên không, những giới yêu thích thiên văn lại khó chịu vô cùng với những dải màu trắng vắt ngang tấm ảnh chụp bầu trời của họ.

Dàn vệ tinh của Elon Musk chắn tầm nhìn sao cũng như nhiều thiên thể khác, khiến người người lo lắng về một tương lai nơi các dịch vụ internet vệ tinh cạnh tranh từng “mét vuông” bầu trời.

Dàn vệ tinh internet được phóng lên quỹ đạo thấp sẽ sáng chói do phản chiếu ánh Mặt Trời, hơn rất nhiều những vệ tinh bay cao. Chúng tạo vệt sáng trên ảnh, đôi khi còn làm ảnh hưởng tới những dữ liệu khác nữa.

Với thế hệ kính viễn vọng mới với khả năng đo đạc cực nhạy bén hay có góc nhìn rộng, những dàn vệ tinh chói sáng kia sẽ là trở ngại lớn. Trong trường hợp xấu nhất, thiên thạch bay về phía Trái Đất: dữ liệu có thể hỏng tới mức ta không có được cảnh báo đủ sớm để đưa ra những phương án kịp thời.

Các lựa chọn có thể áp dụng để giảm tác động tới ngành thiên văn học gồm "làm tối màu các vệ tinh", "phóng số lượng ít", "điều hướng vệ tinh để chúng phản chiếu ít ánh sáng mặt trời hơn". Giải pháp được phần lớn các nhà khoa học ủng hộ đó là "không phóng vệ tinh lên bầu trời nữa".

Tuy nhiên, hầu hết các công ty đều sẵn sàng giải quyết vấn đề nan giải này. Báo cáo của AAS (Hội Thiên văn Hoa Kỳ) dày đặc những ý kiến đóng góp từ SpaceX và OneWeb, họ sẵn sàng hợp tác và tìm hướng giải quyết êm đềm.

OneWeb đề xuất rằng vệ tinh của họ sẽ bay cao hơn hẳn so với Starlink của SpaceX, từ đó lượng ô nhiễm ánh sáng sẽ giảm. Báo cáo của AAS lại cho thấy vệ tinh càng cao thì chúng sẽ ở lại trong khung hình càng lâu.

Độ sáng có thể giảm, nhưng khả năng chặn tầm nhìn vẫn còn đó, thậm chí tệ hơn khi vệ tinh che tầm nhìn của kính thiên văn suốt cả đêm dài. Theo báo cáo, AAS khuyên các tổ chức không lên đưa dàn vệ tinh của mình lên quá độ cao 600 km.

Các công ty cung cấp dự định cung cấp dịch vụ internet này cũng hiểu những ảnh hưởng tiềm tàng của dàn vệ tinh, cố gắng tránh né xung đột với các bên nghiên cứu khoa học cũng như những nhà thiên văn học nghiệp dư.

Thùy Dung