Vẹn tròn một tình yêu với Việt Nam

Ad Spijkers (thứ nhất từ phải sang) và vợ (áo đỏ) chụp ảnh kỉ niệm trên cầu Hiền Lương

“Xe đạp cho Việt Nam”- tình yêu với Việt Nam

Vào những năm kháng chiến chống Mỹ ác liệt, 100 chiếc xe đạp (mỗi chiếc có thể vận chuyển được 4 tải gạo 200 kg) vượt qua một hành trình xa xôi từ Hà Lan đến Việt Nam, tham gia vào đoàn quân tiếp lương tải đạn ra chiến trường và phẫu thuật cho thương bệnh binh. Những chiếc xe đạp này được trang bị đèn và bộ dụng cụ y tế.

Dự án “Xe đạp cho Việt Nam” được hình thành từ ý tưởng của một nhóm thanh niên người Hà Lan, trong đó có ông Ad Spijkers. Những năm cuối thập niên 60, giới trẻ Hà Lan rất quan tâm đến các vấn đề trên thế giới. Ad Spijkers và các bạn của mình được xem một số bộ phim của những nhà làm phim người Pháp về cuộc chiến giành lại độc lập của người dân Việt Nam, trong đó họ rất ấn tượng với cách mà người Việt Nam sử dụng xe đạp trong chiến tranh. Xe đạp thời đó được sử dụng với hai mục đích chính: vận chuyển lương thực; tạo ra điện trong tình thế cấp bách phục vụ các y, bác sĩ làm việc bằng cách kê xe đạp lên cao và đạp liên tục.

Hình ảnh người Việt Nam dùng xe đạp vận chuyển lương thực được các bạn trẻ Hà Lan sử dụng để in áp phích, hoặc đưa lên các tờ báo quảng bá với người dân Hà Lan. “Mỗi tờ báo quý vị mua sẽ đóng góp 5 đồng guilders Hà Lan vào chương trình gửi xe đạp đến người dân Việt Nam” - hồi đó chúng tôi đã quảng cáo như vậy đấy. 100 chiếc xe đạp được sản xuất từ thành phố Nijmegen rồi vận chuyển đến Việt Nam là thành quả đầu tiên của chúng tôi hướng về người dân Việt Nam”, ông Ad Spijkers nhớ lại. Ad Spijkers bắt đầu làm tình nguyện viên cho Tổ chức y tế Hà Lan-Việt Nam (MCNV) vào năm 1969 và hỗ trợ MCNV với các công việc tự nguyện. “Xe đạp cho Việt Nam” là một trong số các hoạt động đó. Sau này, ông còn tham gia các hoạt động gây quỹ để mua thuốc kháng sinh, kí ninh, sữa bột, thuyền và dụng cụ y tế để ủng hộ người Việt Nam.

Đoàn lãnh đạo, doanh nghiệp tỉnh Quảng Trị thăm Đại sứ quán Việt Nam tại La Hay, Hà Lan

Lần đầu tiên ông Ad Spijkers đến Việt Nam là vào năm 1976 (khi ông 26 tuổi), chỉ một năm sau ngày giải phóng. Ấn tượng đầu tiên của ông về Hà Nội là thành phố hầu như không có điện, mọi người sử dụng đèn dầu hỏa để thắp sáng. Đường phố cũng không có ô tô, không có xe máy, vẫn còn nhiều hố cá nhân (quân sự) được tạo ra trong chiến tranh, dọc theo các đường phố, trên các vỉa hè. Hà Nội rất yên tĩnh với những con đường rộng và những cây xanh cao lớn. Ad Spijkers cảm nhận được sự thanh bình diễn ra trong cuộc sống của người dân ở thành phố này ngay sau một cuộc chiến kéo dài.

Kết nối tương lai

Ad Spijkers lần đầu tiên đến thăm Quảng Trị vào năm 1985, chỉ vài tháng sau khi cơn bão Cecil gây thiệt hại nặng nề ở tỉnh Bình Trị Thiên để đánh giá cho Quỹ Nông lương Liên Hiệp Quốc, tiếp đó là những hỗ trợ kĩ thuật, cung cấp ngư lưới cụ và nguyên vật liệu cho ngư dân thông qua chương trình Lương thực thế giới.

Quảng Trị là một trong những nơi ghi dấu ấn tuổi trẻ của Ad Spijkers. Ông là một thành viên tích cực tham gia vào công tác chuẩn bị, vận động cho công trình xây dựng Bệnh viện Hà Lan tại Quảng Trị. Sau chiến tranh, MCNV quyết định hỗ trợ Việt Nam xây dựng một bệnh viện lắp ghép hoàn chỉnh với các chuyên khoa được trang bị đầy đủ. “Tôi đã dành hai năm để tham gia chuẩn bị, vận động cho chương trình xây dựng bệnh viện lắp ghép. Bệnh viện được xây dựng tại Đông Hà, Quảng Trị, nơi đã bị phá hủy hoàn toàn bởi bom đạn. Tôi nghĩ Chính phủ cách mạng lâm thời cộng hòa miền Nam Việt Nam đã có sự lựa chọn đúng đắn. Một điều ấn tượng đối với tôi là trong những ngày đầu tiên đi vào hoạt động, một cặp song sinh đã chào đời tại bệnh viện này và được đặt tên là Hà Lan, Lan Hà”, ông Ad Spijkers chia sẻ.

Ý tưởng kết nối tỉnh Quảng Trị với thành phố Nijmegen của Hà Lan được bà Ngô Thị Hòa, Đại sứ Việt Nam tại Hà Lan đề xuất. Tỉnh Quảng Trị có một ý nghĩa lịch sử trong mối quan hệ đoàn kết Hà Lan - Việt Nam, được đánh dấu bằng việc xây dựng Bệnh viện Hà Lan thông qua MCNV, trong đó có sự hỗ trợ của Đại học Nijmegen. Nijmegen cũng là nơi sinh của nhà làm phim tài liệu nổi tiếng thế giới Joris Ivens (1898-1989), người đã thực hiện 4 bộ phim về chiến tranh ở Việt Nam, trong đó có bộ phim “Vĩ tuyến 17-Chiến tranh nhân dân” để nói với thế giới về sự thật của cuộc chiến tranh và về cuộc sống những người dân Việt Nam ở khu vực phi quân sự DMZ.

Tấm áp phích quảng cáo trong dự án “Xe đạp cho Việt Nam” tại Hà Lan

Để thúc đẩy chuyến thăm và làm việc của đoàn cán bộ lãnh đạo, doanh nghiệp tỉnh Quảng Trị, vào năm 2018, Ad Spijkers đã có buổi gặp gỡ tập thể cán bộ của Văn phòng MCNV ở TP. Đông Hà, sau đó bắt đầu có những trao đổi với UBND tỉnh Quảng Trị. Tháng 10/2019, đoàn cán bộ lãnh đạo, doanh nghiệp tỉnh Quảng Trị đã chính thức đến thăm và làm việc tại Hà Lan. Ông Ad Spijkers cho biết: Đây là chuyến thăm đầu tiên của một phái đoàn lãnh đạo và doanh nghiệp của tỉnh Quảng Trị đến Hà Lan. Chuyến thăm diễn ra tốt đẹp nhờ sự kết nối của tổ chức MCNV, ông André Stufkens của Viện phim châu Âu Joris Ivens, cũng như nhiều người khác. Trước chuyến thăm, công tác khảo sát, đánh giá đã được thực hiện nhằm tìm hiểu các ưu tiên hợp tác giữa hai bên. Tôi nghĩ, vẫn cần thêm thời gian để đạt được các thỏa thuận hợp tác, vì như chúng ta đã biết, hợp tác kinh tế chỉ có thể bắt đầu sau khi có đủ thời gian chuẩn bị. Tất cả các chủ đề liên quan đến sự phát triển của tỉnh Quảng Trị như năng lượng gió; nước uống sạch; quản lí chất thải; thức ăn chăn nuôi; chế biến gỗ và nội thất; cà phê, hạt tiêu, cao su, du lịch; hậu cần đều được đưa ra bàn bạc.

Một trong những nội dung được đề cập trong chuyến thăm và làm việc lần này, đó là Viện Phim Joris Ivens đề nghị phối hợp với Quảng Trị phục dựng lại một số di tích trước đây đạo diễn Joris Ivens đã sống và làm việc tại Vĩnh Linh. Joris Ivens và vợ Marceline đã dành gần hai tháng sống trong các địa đạo ở Vĩnh Linh để nắm bắt cuộc sống hằng ngày của người dân Vĩnh Linh trong chiến tranh khi thực hiện bộ phim “Vĩ tuyến 17-Chiến tranh nhân dân”. Theo Ad Spijkers, điều quan trọng là thế hệ trẻ Việt Nam cần biết những gì đã xảy ra trong quá khứ, nỗi đau của những người đã chiến đấu vì độc lập của đất nước. Từ sự hiểu biết đó sẽ giúp thế hệ trẻ hướng tới xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn cho đất nước. Đây là lí do tại sao Viện phim châu Âu Joris Ivens muốn phối hợp với chính quyền tỉnh Quảng Trị để phục dựng di tích nơi Joris Ivens từng ở và làm việc tại Vĩnh Linh.

Theo đó, một bảo tàng bên cầu Hiền Lương và sông Bến Hải sẽ được xây dựng bởi cấu trúc theo “chương”. Việc chiếu các bộ phim do Joris Ivens thực hiện có thể là một phần của chương “Đoàn kết quốc tế”, hay “Cuộc sống hằng ngày ở Vĩnh Linh”. Một màn hình kích thước lớn, màn hình hiển thị hoặc màn hình với một menu được đặt ở bảo tàng này, qua đó khách truy cập có thể chọn và xem một chương trình phim bằng hai ngôn ngữ (tiếng Việt/tiếng Anh): Bốn bộ phim Joris Ivens sản xuất tại Việt Nam: “Mặt đất và Bầu trời”, “Vĩ tuyến 17-Chiến tranh nhân dân”, “Việt Nam xa xôi” và “Cuộc gặp gỡ Chủ tịch Hồ Chí Minh”; phim tài liệu về Joris Ivens và Việt Nam. Viện phim Việt Nam đã thực hiện một bộ phim tài liệu rất hay nói về quá trình ủng hộ và đoàn kết của Joris Ivens. Bên cạnh việc trình chiếu những bộ phim này, một số tài liệu hình ảnh cũng có thể được trình bày ở bảo tàng.

“Đối với du lịch, ngày nay, “trải nghiệm thực tế” là rất quan trọng, vì vậy bước tiếp theo là có thể tạo ra một phòng chiếu dưới lòng đất, giống như những gì được trình chiếu trong phim “Vĩ tuyến 17-Chiến tranh nhân dân” của Joris Ivens, nơi khách du lịch có thể xem phim trong một “khách sạn” dưới lòng đất mà Ivens từng ở. Hi vọng các bên liên quan có thể bàn bạc và tổ chức thực hiện ý tưởng này”, Ad Spijkers chia sẻ. Và ông cũng hi vọng mình sẽ là một trong những du khách người Hà Lan được tham quan di tích này, nơi ghi lại dấu ấn của một đạo diễn tài ba người Hà Lan bên dòng Bến Hải vào một ngày không xa nào đó.

Phan Hoài Hương

- Ảnh: NVCC