VEPR: Tăng trưởng kinh tế Việt Nam quý I/2020 đạt mức 3,82%

Theo số liệu được đưa ra trong báo cáo, tăng trưởng khu vực dịch vụ ở mức 3,27%; ngành nông, lâm, ngư nghiệp tăng trưởng yếu ở mức 0,08%; khu vực công nghiệp và xây dựng tăng 5,15%. Đại dịch COVID-19 đã gây hưởng mạnh lên khu vực dịch vụ, nhất là ngành vận tải, kho bãi (giảm 0,9%) và dịch vụ lưu trú và ăn uống (giảm 11%). Chỉ số sản xuất công nghiệp (IPI) tăng 5,28%; chỉ số Quản lý thu mua (PMI) giảm mạnh, 41,9 điểm.

Bên cạnh đó, cán cân thương mại hàng hóa thặng dư 2,8 tỷ USD, trong đó khu vực kinh tế trong nước nhập siêu 4,4 tỷ USD; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) xuất siêu 7,2 tỷ USD. Khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) chiếm 68,4% tổng kim ngạch xuất khẩu, đạt 40,43 tỷ USD (giảm 2,9%). Khu vực đầu tư nước ngoài (FDI) vẫn là khu vực chủ lực trong xuất khẩu và Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch đạt 15,5 tỷ USD (tăng 16,2%) so với cùng kỳ năm trước.

Ngành dịch vụ lưu trú và ăn uống bị ảnh hưởng mạnh từ đại dịch.

Nhìn nhận về mức tăng trưởng GDP 3,82% của quý I/2020, dại diện VEPR cho rằng đây là mức tăng trưởng khá tích cực so với các nền kinh tế xung quanh. Tuy nhiên theo quan điểm của VEPR, mức tăng này chưa phản ánh hết tác động của dịch bệnh COVID-19 cũng như chưa tính đến các ảnh hưởng tác động với khu vực kinh tế phi chính thức.

Đồng thời, với giả định cho rằng dịch Covid-19 sẽ không bùng phát mạnh ở Việt Nam từ nay đến hết năm 2020, VEPR đã đưa ra ba kịch bản kinh tế cho tăng trưởng các quý còn lại và cả năm 2020. Kịch bản thứ nhất cho rằng tác động xấu nhất của Covid-19 rơi vào quý II khi đó nền kinh tế bắt đầu hồi phục vào nửa cuối quý II. Bắt đầu từ quý III cho tới hết năm, tăng trưởng của các ngành có thể quay trở lại mức tăng trưởng những năm gần đây. Khi đó tăng trưởng kinh tế quý II là -3,3%, quý III là 7,2%, quý IV là 7,4% và cả năm là 4,2%.

Kịch bản thứ hai cho rằng tác động xấu nhất của Covid-19 rơi vào quý II và quý III, nền kinh tế bắt đầu hồi phục vào nửa cuối quý III. Khi đó các mức tăng trưởng sẽ lần lượt là -4,9; -1,1; 7,0; 1,5%. Kịch bản này cho rằng, bắt đầu từ quý IV cho tới hết năm, tăng trưởng của các ngành có thể quay trở lại mức tăng trưởng của những năm gần đây.

Kịch bản thứ ba cho rằng, tác động xấu của COVID-19 kéo dài tới tận quý IV, nền kinh tế bắt đầu hồi phục vào nửa cuối quý IV/2020. Khi đó các mức tăng trưởng sẽ là: -5,1; -5,3; 2,8; -1,0%.

Theo đại diện của VEPR, trong bất kỳ kịch bản nào, trong thời kỳ hậu COVID-19 ở Việt Nam, sự phục hồi hoàn toàn của nhiều ngành như hàng không, du lịch hay thời trang xuất khẩu sẽ gặp nhiều khó khăn và kéo dài cho tới khi thế giới hoàn toàn kiểm soát được bệnh dịch.

Trong ngắn hạn, chi tiêu của khu vực công có thể bù đắp được những khó khăn trên nhưng trong dài hạn là không thể. Do vậy, triển vọng kinh tế Việt Nam những năm sau phụ thuộc nhiều vào việc phát triển thành công vác-xin hoặc thuốc đặc trị trên thế giới. Con số tăng trưởng GDP không phản ánh được hết những khó khăn thật của nền kinh tế do không phản ánh được đầy đủ khu vực phi chính thức vốn bị ảnh hưởng nặng nề hơn hẳn so với những đợt suy thoái trước đây.

Tăng trưởng kinh tế Việt Nam Quý I/2020 đạt mức 3,82%.

Đưa ra khuyến nghị về những chính sách trong thời gian tới, VEPR khẳng định, Việt Nam cần xây dựng các kịch bản ứng phó chính sách khác nhau đối với các cấp độ về bệnh dịch, chia thành các cấp độ chính sách “hỗ trợ” và “cứu trợ”. Trong mọi hoàn cảnh, phải tạo điều kiện tốt nhất cho các doanh nghiệp còn có khả năng hoạt động và có phương án thích ứng vừa sản xuất vừa phòng chống dịch bệnh. Thêm vào đó, cần ưu tiên thực hiện các chính sách an sinh xã hội, chi trả bảo hiểm thất nghiệp, hỗ trợ người bị tạm thời ngưng việc, trợ cấp cho người nghèo, cá nhân và hộ kinh doanh bị mất kế sinh nhai bởi dịch COVID-19.

Đối với nhóm doanh nghiệp bị ngưng hoạt động bởi dịch COVID-19, VEPR cho rằng, cần khoanh/ngưng các chi phí tài chính. Sau khi dịch COVID-19 được kiềm chế, nếu doanh nghiệp còn hoạt động trở lại mới khuyến khích tín dụng. Chính sách giãn hay thậm chí là miễn các loại thuế không có tác dụng với nhóm doanh nghiệp này.

Còn với nhóm các doanh nghiệp bị ảnh hưởng nhưng còn hoạt động, cần có tiêu chí phân loại mức độ chịu ảnh hưởng và hưởng hỗ trợ như hoãn/miễn đóng bảo hiểm xã hội, tiền thuê đất, lãi vay, giãn thu thuế VAT; ưu đãi vốn vay nhưng phải đảm bảo phương án kinh doanh khả thi để tránh nợ xấu.

Ở nhóm các doanh nghiệp ít hoặc không bị ảnh hưởng hoặc có hướng chuyển đổi hiệu quả, cần tạo điều kiện hết sức về môi trường thể chế và chính sách ngành bởi đây là nhóm "gánh đỡ" cho cả nền kinh tế trong giai đoạn này.

Ngoài ra, VEPR nhấn mạnh, Việt Nam cần đẩy nhanh thực hiện các dự án hạ tầng đã được phê duyệt, cắt giảm hoặc tiết kiệm chi thường xuyên tối thiểu 10%. Trong dài hạn, cần có những chính sách dài hơi hơn như giữ nền tảng vĩ mô ổn định để chuẩn bị cho sự phục hồi sau dịch bệnh; từng bước xây dựng đệm tài khóa để phòng chống những cú sốc kinh tế giống như đại dịch COVID-19, đa dạng hóa thị trường xuất nhập khẩu, tránh phụ thuộc hoàn toàn vào thị trường châu Âu, Mỹ, Nhật hay Trung Quốc.

Đông Nghi