Vì sao 2024 có thể là năm nóng nhất trong lịch sử Nhật Bản

Năm 2023 được đánh dấu bằng cái nóng gay gắt, liên tục trên khắp thế giới, bao gồm Nhật Bản - nơi có nhiệt độ kỷ lục xuất hiện hàng tuần trong suốt mùa hè, thậm chí kéo dài đến tận giữa và cuối thu.

Chẳng hạn, nhiệt độ cao nhất vào tháng 7/2023 ở tỉnh Yamanashi là 38 độ C. Nhiệt độ trung bình mỗi ngày tháng 8/2023 ở Itoigawa (tỉnh Niigata) cũng lên đến 31,4 độ C. Đến tháng 11/2023, Tokyo vẫn nắng nóng triền miên.

Năm 2024 có thể sẽ tồi tệ hơn thế, The Japan Times đưa tin hôm 18/2.

Cơ quan giám sát khí hậu Liên minh châu Âu (EU) báo cáo các kỷ lục nhiệt độ toàn cầu mới được thiết lập từ tháng 6/2023 đến tháng 1/2024. Tại Nhật Bản, mùa xuân, mùa hè và mùa thu đều có nhiệt độ bất thường, trên mức trung bình là 1,6, 1,8 và 1,4 độ C.

"Cú đấm kép"

Dù không thể xác định chính xác nguyên nhân gây ra mức nhiệt độ phá kỷ lục, các nhà khoa học cho biết sự nóng lên toàn cầu và hiện tượng El Nino (hiện tượng khí hậu xảy ra khi lớp nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo Thái Bình Dương nóng lên dị thường - PV) là những yếu tố chính.

Takeshi Doi, nhà nghiên cứu khí hậu cấp cao tại Cơ quan Khoa học và Công nghệ Biển - Trái Đất Nhật Bản (JAMSTEC), cho biết: “Hệ thống của chúng tôi dự đoán El Nino sẽ giảm bớt bắt đầu từ mùa xuân này và biến mất vào cuối hè. Nhưng năng lượng còn lại của El Nino cần thêm thời gian để tiêu tan - tất cả sức nóng đã tích tụ trong quá trình El Nino vẫn còn đó".

Khách du lịch ở quận Asakusa, Tokyo cởi bỏ áo khoác giữa nhiệt độ ấm áp trái mùa trên khắp Nhật Bản hôm 15/2. Ảnh: Kyodo.

Các chuyên gia dự đoán hiện tượng tự nhiên El Nino sẽ kết hợp với nhiệt độ cao do biến đổi khí hậu vào mùa xuân này, gây ra hàng loạt hiện tượng từ tuyết dày, ẩm ướt phá hỏng cơ sở hạ tầng cho đến sự xuất hiện không thể đoán trước của hoa anh đào.

Bên cạnh đó, mùa màng có khả năng thất thu và ngân sách thành phố dần trở nên căng thẳng khi chạy đua lắp đặt máy điều hòa không khí trong các công trình công cộng.

Takeshi nhận định, với sự nóng lên toàn cầu và El Nino, các mô hình ngẫu nhiên hoặc sự cố có thể dẫn đến thiệt hại lớn. Khi nhiệt độ cơ sở cao hơn gần 2 độ C - giống như nhiệt độ trung bình ở nhiều địa phương Nhật Bản vào năm 2023 so với mức trung bình lịch sử - một ngày nóng hoặc mưa bất thường sẽ trở thành ngày nóng hoặc mưa lịch sử.

“Chừng nào lượng khí thải CO2 chưa dừng lại, sức nóng mùa hè sẽ tiếp tục tăng. Năm nay, những căng thẳng khác nhau của biến đổi khí hậu sẽ tạo ra 'cú sốc kép' cùng với El Nino. Khi sự thay đổi tự nhiên tạo ra nhiệt độ cao, nó có thể mang lại cảm giác khá khắc nghiệt", Takeshi cảnh báo.

Nhiều mặt đời sống bị ảnh hưởng

Những hiện tượng thời tiết bất thường diễn ra từ mùa xuân đến mùa đông trong năm 2023 là lời cảnh báo quan trọng về tình hình tương tự có thể xảy ra trong đợt nắng nóng phá kỷ lục vào năm 2024 tại Nhật Bản.

Ngay cả Hokkaido cũng không thể thoát khỏi cái nóng năm ngoái. Chỉ trong một tuần của mùa hè thiêu đốt, tờ Yomiuri Shimbun đưa tin có 935 người dân tỉnh phải nhập viện vì say nắng, hơn 125 trường học phải đóng cửa vào ngày 24/8/2023.

Nhiệt độ cao khắp tỉnh đã khiến Thị trưởng Sapporo Katsuhiro Akimoto phải thông báo lắp đặt máy điều hòa không khí tại hàng trăm trường học. Với tỷ lệ lắp đặt chỉ 16,5% tính đến năm nay, thành phố đang cố gắng hành động nhanh chóng để ngăn ngừa bệnh tật và tử vong do say nắng - nhưng được cho là sẽ phải đến năm 2027 để hoàn thành tất cả việc lắp đặt.

Tuy nhiên, chi phí năng lượng ngày càng tăng kèm theo tình trạng nghèo đói dai dẳng ở người già và các hộ gia đình có thu nhập thấp ở Nhật Bản đồng nghĩa với việc lắp đặt điều hòa không khí không đảm bảo mọi người sẽ thực sự được bảo vệ khỏi nhiệt độ cao đến mức nguy hiểm.

Fukuoka và những vùng rộng lớn của Nhật Bản đã chứng kiến nhiệt độ nóng bất thường vào tuần trước. Ảnh: Kyodo.

Ở những vùng có tuyết, thời tiết ấm lên có thể gây ra những mối nguy khác. Kazuki Nakamura tại Trung tâm nghiên cứu phòng chống thiên tai băng tuyết của chính phủ cho biết họ đã quan sát thấy sự gia tăng phân bố tuyết dày và ẩm trong thập kỷ qua - loại tuyết có khả năng gây ra thảm họa thiên nhiên và phá hỏng cơ sở hạ tầng.

Nhiều người dân thậm chí mắc kẹt trên đường, chịu cảnh mất điện do cây đổ và bị thương khi dọn dẹp mái nhà phủ đầy tuyết. Ngoài ra, tuyết tan ở một số khu trượt tuyết, địa điểm du lịch... cũng ảnh hưởng đến việc kinh doanh.

Nakamura cho biết bộ phận của ông tại khu nghỉ dưỡng trượt tuyết Niseko đang nghiên cứu biện pháp ngăn chặn tuyết lở và định lượng chất lượng bột tuyết để giúp các khu nghỉ dưỡng thích nghi.

Nhiệt độ nóng lên cũng gây ra những rủi ro khó lường đối với động vật hoang dã và nông nghiệp.

Các địa phương ven biển trên khắp Nhật Bản đã xác nhận "những cư dân" cá heo mũi chai nhiệt đới lần đầu tiên đến vùng biển của họ. Mặc dù phòng thí nghiệm Trung tâm Công nghệ Thủy sản (Viện Nghiên cứu Môi trường tỉnh Osaka) chưa quan sát thấy bất kỳ tác động trực tiếp nào của El Nino nhưng họ đã xác nhận nhiệt độ cao trong vịnh Osaka và lo ngại về sự xuất hiện ngày càng tăng của sinh vật phù du độc hại từ các vùng nước phía nam.

Bên cạnh đó, tình trạng thiếu rong biển nghiêm trọng do nhiệt độ nước tăng cao buộc trung tâm nghiên cứu các chủng rong biển có khả năng chịu nhiệt tốt hơn.

Đồng thời, nông dân địa phương và hợp tác xã nông nghiệp đang gấp rút chuẩn bị cây trồng cho một mùa hè với nhiệt độ khắc nghiệt. Tại Otsu (tỉnh Shiga), một tháng có nhiệt độ từ 35 độ C trở lên đã ảnh hưởng lâu dài đến cây lúa, khiến các hạt trắng đục tăng sinh và không tích lũy đủ tinh bột.

“Khối lượng thu hoạch giảm từ 10%-20% ở những vùng nông dân không thực hiện các biện pháp chống nóng. Ngoài ra, tỷ lệ gạo chất lượng cao (trong số các loại gạo không chịu nhiệt) đã giảm từ 54,3% xuống 43,5%. Cây đậu tương cũng chịu ảnh hưởng tiêu cực”, Takayuki Tsukamoto từ Phòng Xúc tiến Nông nghiệp Mirai của tỉnh cho biết.

Trước tình cảnh này, tỉnh Shiga đang quảng bá mạnh mẽ giống gạo trắng kiramizuki mới của họ, là giống gạo hữu cơ, chịu nhiệt, ít bị ảnh hưởng bởi gió bão và mưa, mang lại gần 90% giống lúa thượng hạng.

Mai Vũ