Vì sao bức tường biên giới lại khiến chính phủ Mỹ đóng cửa lâu nhất lịch sử?

Ý chí bảo thủ của ông Donald Trump

Trong khi Tổng thống Trump kiên quyết yêu cầu kế hoạch ngân sách phải bao gồm khoản 5,7 tỷ USD chi cho việc xây dựng bức tường biên giới Mỹ-Mexico thì phe Dân chủ một mực phản đối, cho rằng hầu hết những người nhập cư trái phép không gây ra những tội nghiêm trọng và thực chất là Tổng thống đang cố chấp bảo vệ tư tưởng cánh tả của mình.

Mâu thuẫn giữa chính quyền Trump và quốc hội về ngân sách cho việc xây bức tường này đã khiến chính phủ Mỹ phải đóng cửa trong nhiều tuần qua. Các nghị sĩ đảng Dân chủ cho rằng, bức tường biên giới chỉ nhằm đánh lạc hướng dư luận khỏi các vấn đề nhập cư phức tạp hơn, đồng thời là công cụ để ông lôi kéo sự ủng hộ của những người bảo thủ.

Ông Donald Trump theo đuổi việc xây dựng bức tường an ninh giữa Mỹ và Mexico

Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố với các nhà lãnh đạo Quốc hội Mỹ rằng, ông sẽ để chính phủ đóng cửa "trong một thời gian rất dài, nhiều tháng thậm chí là nhiều năm". Ông không ngần ngại nêu thẳng vấn đề mà ông gọi là “tình trạng khủng hoảng nhân đạo và an ninh đang gia tăng tại biên giới phía Nam nước Mỹ”.

Tổng thống Mỹ cũng không ngần ngại chỉ rõ rằng, chính phủ Mỹ bị đóng cửa chỉ vì một lý do duy nhất: Đó là vì đảng Dân chủ nhất quyết không chi ngân sách cho vấn đề an ninh biên giới. Ngày 10/1, trong chuyến thăm tới biên giới Mỹ-Mexico, Tổng thống Mỹ khẳng định, việc xây dựng các bức tường dọc biên giới Mexico sẽ giúp ngăn chặn tình trạng tội phạm bạo lực.

Cuộc chiến bản sắc Mỹ

Nhìn bề ngoài, cuộc chiến khiến chính phủ Mỹ bị đóng cửa nhiều tuần qua đều liên quan đến những tranh cãi quanh dự án xây dựng bức tường biên giới. Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, đây là cuộc đối đầu giữa hai ý niệm: Trump muốn một nước Mỹ "kín cổng cao tường" bằng bức tường 5,7 tỷ USD, còn các đối thủ muốn đất nước rộng mở và hướng tới tương lai. Bức tường này giờ trở thành vách ngăn trong chính nội bộ nước Mỹ. Do những cản trở từ phe Dân chủ nên ông Trump cân nhắc tuyên bố tình trạng khẩn cấp và “xây dựng bức tường nhanh chóng” mà không cần sự cho phép của Quốc hội do phe Dân chủ kiểm soát. Nếu điều đó xảy ra, động thái này sẽ là sự leo thang trầm trọng.

Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi ngăn chặn ý định của ông Trump về bức tường biên giới

Ý tưởng xây bức tường biên giới với Mexico của Trump là minh chứng cho khẩu hiệu "Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại". Ông Trump không chỉ muốn dựng lên bức tường bê tông hay rào thép để ngăn cản dòng người di cư bất hợp pháp từ Nam Mỹ, mà còn tạo ra các rào cản pháp lý để ngăn những người nhập cư hợp pháp, phần lớn đến từ châu Á. Trong 2 năm cầm quyền đầu tiên của Trump, nước Mỹ trong mắt cộng đồng quốc tế trở thành một quốc gia không khoan nhượng với người nhập cư, khi ngăn cấm công dân một số nước Hồi giáo nhập cảnh và tìm mọi cách cắt giảm số người đến Mỹ, cả hợp pháp lẫn bất hợp pháp.

Những người tị nạn trèo tường biên giới vào Mỹ

Trong khi đó, các đối thủ của Trump, chủ yếu là những nghị sĩ đảng Dân chủ tại Hạ viện và Thượng viện, lại có quan điểm hoàn toàn trái ngược. Họ muốn giữ cánh cửa tới nước Mỹ luôn rộng mở và hướng tới tương lai. Họ cho rằng bức tường biên giới của Trump vừa là trở ngại về vật lý, vừa là hành động phi đạo đức không thể chấp nhận được. Họ yêu cầu chính quyền không hủy bỏ chương trình bảo vệ khoảng 800.000 trẻ em được bố mẹ đưa tới Mỹ bất hợp pháp khi còn nhỏ.

Sự thật sau “bức tường an ninh”

Biên giới Mỹ - Mexico dài hơn 3.000km và đi qua 4 bang của Mỹ là California, Arizona, New Mexico, Texas với nhiều loại địa hình, từ đồi núi cho đến sông, biển. Sông là biên giới tự nhiên và cũng là nơi giao thương giữa hai nước phát triển mạnh mẽ.

Bức tường chia hai nước sẽ là đòn giáng mạnh vào kinh tế của cả Mỹ và Mexico

Không biết phe nào của nước Mỹ sẽ giành chiến thắng, bức tường dọc biên giới có được dựng lên hay không nhưng có một thực tế, biên giới phía Nam không hề bị tàn phá bởi người nhập cư bất hợp pháp. Đối lập với những điều ông Trump nói, phần lớn những người bị giữ lại biên giới Tây Nam không phải những kẻ khủng bố, buôn bán thuốc phiện, cướp giật mà là những người nhập cư trái phép, trộm vặt, hay lái xe say xỉn, những người mà ông Trump không cần thiết phải ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia tốn kém hàng tỷ USD để đối phó.

Một số chuyên gia còn cho rằng, bức tường cao 4m như ông Trump đề xuất sẽ không hữu dụng trong việc chống buôn lậu vì các "ông trùm" vẫn có nhiều cách để thực hiện mục tiêu. Những kẻ buôn bán ma túy có các tuyến đường và phương pháp đặc thù riêng, đặc biệt ở những điểm như Tijuana, Mexicali, Nogales... Với bệ phóng, pháo ném, máy quăng xa, đường hầm tinh vi và máy bay không người lái..., những kẻ buôn ma túy và các sản phẩm bất hợp pháp khác vẫn có thể vô hiệu hóa bức tường biên giới.

Không chỉ vậy, bức tường phân chia hai nước sẽ là đòn giáng mạnh vào kinh tế của cả Mỹ và Mexico. Mỗi ngày có khoảng 300.000 xe qua biên giới với 1 triệu người đi làm việc, kinh doanh, học tập, trao đổi du lịch và 15.000 xe tải vận chuyển hàng hóa. Theo Trung tâm Nghiên cứu Mỹ Wilson, trao đổi thương mại qua biên giới Mỹ - Mexico là 1 tỷ USD/ngày. Ngoài ra, việc xây dựng bức tường biên giới có thể sẽ làm thay đổi sự chung sống hòa bình giữa người dân hai nước khi là hành động đơn phương của Mỹ.

Môi trường sinh thái vùng biên giới sẽ bị ảnh hưởng khu bức tường được dựng lên

Hàng nghìn nhà khoa học cảnh báo, Bức tường biên giới Mỹ-Mexico có thể đe dọa hệ sinh thái. Sự sống của hơn 1.000 loài động vật sẽ bị đe dọa nghiêm trọng nếu bức tường biên giới giữa Mỹ và Mexico được xây dựng theo đề xuất của Tổng thống Trump. Một số phần của bức tường đã được xây dựng đang thu hẹp không gian sinh tồn và làm giảm tính gắn kết của các quần thể thực vật và động vật, đồng thời gây tổn hại tới những thành quả hai nước đạt được trong hơn một thế kỷ đầu tư vào lĩnh vực bảo tồn. Khi các quần thể động vật bị chia tách, các loài vật sẽ gặp khó khăn hơn trong việc tìm kiếm đối tác để duy trì nòi giống, kiếm mồi, nước uống và một quần xã sinh vật an toàn, từ đó đối diện với nguy cơ tuyệt chủng lớn hơn. Theo Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), 346 loài sẽ mất 1/2 nơi cư trú khi bức tường được xây lên.

Nguyên Bách - CTV National Review, Dallas News, Business Insider