Vì sao không thu hồi lập tức pate Minh Chay?

Hôm 1/9, Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm Nguyễn Thanh Phong giải thích với báo giới về việc không thể thu hồi ngay sản phẩm pate Minh Chay giữa lúc xuất hiện các ca ngộ độc tại cả Hà Nội và TP.HCM, theo tờ Thanh Niên.

PGS.TS. Nguyễn Thanh Phong - Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm

Cụ thể, PGS.TS. Nguyễn Thanh Phong cho biết, 15 giờ chiều 18/8, lãnh đạo Cục nhận được báo cáo qua điện thoại từ Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) về 2 ca nghi nhiễm độc do vi khuẩn Clostridium botulinum. Hai bệnh này là cặp vợ chồng sống ở Hà Nội, được chuyển từ Bệnh viện Lão khoa sang bệnh viện này vào ngày 18/8.

Tiếp nhận và cấp cứu cho bệnh nhân, Trung tâm Chống độc đã khẩn trương xét nghiệm và xác định, bệnh nhân ngộ độc vi khuẩn Clostridium botulinum. Khai thác bệnh sử, cả hai bệnh nhân đều sử dụng sản phẩm ăn chay của Minh Chay, mua trên mạng; ăn đến lọ thứ 2 được vài bữa thì đều có biểu hiện đau họng, khó nuốt, sụt mi, yếu chân, tay.

Ngay khi nhận được thông tin từ Trung tâm Chống độc, ngay trong ngày 18/8, Cục An toàn thực phẩm đã đề nghị Sở Y tế Hà Nội, Chi Cục An toàn vệ sinh thực phẩm TP. Hà Nội kiểm tra cơ sở sản xuất.

Ngày 19/8, Cục An toàn vệ sinh thực phẩm Hà Nội kiểm tra, xác minh thông tin.

Ngày 20/8, Chi Cục An toàn vệ sinh thực phẩm Hà Nội trực tiếp đi kiểm tra cơ sở sản xuất pate Minh Chay của Công ty TNHH Hai Thành viên Lối sống mới (Địa chỉ tại tổ 2, TT. Đông Anh, H.Đông Anh, TP. Hà Nội); lấy mẫu pate xét nghiệm.

Tại thời điểm kiểm tra, cơ quan chức năng phát hiện tại đây không đạt yêu cầu an toàn vệ sinh thực phẩm về điều kiện sản xuất như: trang thiết bị, vệ sinh, hệ thống cống rãnh thoát nước. Chi Cục An toàn vệ sinh thực phẩm Hà Nội đã giao Trung tâm y tế H.Đông Anh thực hiện tạm ngừng hoạt động đối với cơ sở này, yêu cầu khắc phục.

Được biết, Cơ sở sản xuất của Công ty TNHH Hai Thành viên Lối sống mới được Sở NN - PTNT (Chi Cục quan lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản Hà Nội) thẩm định, cấp phép đủ điều kiện vào ngày 3/1/2020.

Đến ngày 25/8, Viện Kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia có kết quả xét nghiệm mẫu sản phẩm pate Minh Chay có chứa vi khuẩn Clostridium botulinum.

Đặc biệt, do mẫu xét nghiệm này được lấy từ hộp đã mở nắp (do bệnh nhân cung cấp) nên không đủ điều kiện xác định pate đó nhiễm khuẩn do quá trình sản xuất, hay quá trình sử dụng. Do đó, Viện này đã đề nghị Cục An toàn thực phẩm chờ xét nghiệm thêm mẫu pate nguyên hộp.

Xét nghiệm lần 2 được Viện này thực hiện với mẫu pate Minh Chay do Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm Hà Nội cung cấp (lấy tại cơ sở sản xuất) và thêm mẫu nguyên hộp do người nhà bệnh nhân cung cấp thêm.

17 giờ chiều ngày 28/8, Viện Kiểm nghiệm An toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia thông báo phát hiện mẫu pate do người nhà bệnh nhân cung cấp có vi khuẩn Clostridium botulinum.

Ngay trong tối 28/8, Lãnh đạo Cục An toàn thực phẩm và Sở Y tế Hà Nội, Viện Kiểm nghiệm An toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia, Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm Hà Nội đã có cuộc họp gấp, bàn hướng xử lý tiếp theo. Cuộc họp kết thúc lúc 22 giờ ngày 28/8 xác định, đủ cơ sở khẳng định pate Minh Chay bị nhiễm vi khuẩn trong quá trình sản xuất, cần thu hồi khẩn cấp.

Ngày 29/8, Cục An toàn thực phẩm đã có cảnh báo khẩn thu hồi và không sử dụng pate Minh Chay.

Ngày 29/8, Cục này tiếp tục có công văn gửi sở y tế các tỉnh, thành phố yêu cầu thu hồi sản phẩm pate Minh Chay và 13 sản phẩm khác do Công ty TNHH Hai Thành viên Lối sống mới sản xuất.

Nếu vi phạm đến hình sự sẽ chuyển đến cơ quan Công an

Theo đánh giá của Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, vụ ngộ độc liên quan đến sản phẩm pate Minh Chay là "vụ ngộ độc chưa từng ghi nhận, chưa từng báo cáo tại Việt Nam trong hàng chục năm qua".

Bệnh nhân có biểu hiện ngộ độc, yếu liệt cơ sau khi ăn pate Minh Chay. Ảnh: BV Chợ Rẫy

"Ngộ độc vi khuẩn Clostridium botulinum khá hiếm gặp. Đây là vi khuẩn có ngoại độc tố cực độc, chỉ phát triển trong điều kiện phù hợp, dù tồn tại nhiều nơi trong thực phẩm môi trường" - Thanh Niên dẫn lời ông Phong nêu rõ.

Hiện Bộ Y tế đã có văn bản gửi đến các sở, ngành chức năng thông báo về sự việc và đề nghị các ngành trực tiếp quản lý cơ sở tiếp tục thái kiểm tra, xử lý theo quy định pháp luật nếu có vi phạm.

Cục trưởng Nguyễn Thanh Phong nhấn mạnh: "Nếu có vi phạm liên quan đến hình sự, chúng tôi sẽ chuyển cơ quan Công an làm rõ."

Về Công ty TNHH Hai thành viên Lối Sống Mới, kết quả kiểm tra đột xuất của Chi cục ATVSTP đã phối hợp với phòng Y tế, phòng Kinh tế huyện Đông Anh và Cục ATTP đã ra quyết định xử lý vi phạm hành chính công ty này ở mức 17,5 triệu đồng.

Đại diện Minh Chay cho biết hiện công ty đang chờ kết luận cuối cùng của cơ quan chức năng mới có phương án xử lý. Công ty này đã gửi tin nhắn thu hồi sản phẩm và xin lỗi khách hàng đã từng mua sản phẩm.

Tính đến hết ngày 31/8, cơ quan chức năng mới thu hồi được 72 trong số 1.559 hộp pate Minh Chay đã bán cho khách hàng tại TP.HCM.

Việc thu hồi sản phẩm pate Minh Chay gặp một số vướng mắc do khách hàng mua để biếu tặng, một số trường hợp không chịu giao nộp với lý do giữ lại để đợi nhà sản xuất bồi thường.

Bà Phạm Khánh Phong Lan- Trưởng ban Quản lý ATTP TP.HCM cho biết, người tiêu dùng chủ yếu mua sản phẩm pate Minh Chay trên mạng. Nhiều trường hợp sau khi mua sản phẩm, người mua không còn dùng sim điện thoại đó nên không thể liên lạc.

Pate Minh Chay đã nhiễm vi khuẩn cực độc gì?

botulinum là chất độc thần kinh cực mạnh, có thể xâm nhập vào các tế bào thần kinh, ngăn chặn sự giải phóng chất dẫn truyền acetylcholine từ các đầu dây thần kinh. Khi chất dẫn truyền thần kinh này bị chặn, xung thần kinh không thể truyền dẫn được nữa, giao tiếp các tế bào thần kinh không được thực hiện, làm cho các cơ bị tê liệt.

Pate Minh Chay được mua để biếu tặng, cúng dường

Độc tố botulinum có 7 loại, ký hiệu bằng các chữ cái theo thứ tự từ A đến G, riêng loại C gồm hai loại phụ, như vậy tổng cộng có 8 chất độc tất cả. Nhiễm độc ở người loại A và B là phổ biến nhất, sau đó đến loại E và F, 4 loại còn lại ít gặp hơn.

Biểu hiện ngộ độc xuất hiện sau bữa ăn từ 12 – 36 giờ, nhưng cũng có thể kéo dài tới vài ngày, thậm chí là 4 ngày. Thời gian ủ bệnh càng ngắn, độc tố càng nhiều, bệnh càng nặng và nguy cơ tử vong càng cao.

Các triệu chứng ban đầu khi khởi phát bao gồm mệt mỏi, chóng mặt, chán ăn, tiêu chảy, đau bụng, nôn mửa và các triệu chứng viêm dạ dày ruột khác, nhưng lượng độc tố ít thì triệu chứng sẽ biến mất trong vài giờ.

Nặng hơn nữa là các triệu chứng liên quan yếu và liệt các cơ từ thân trên xuống thân dưới. Đầu tiên là không nhấc đầu lên được. Sau đó không đứng hay ngồi dậy được. Nặng lên có biểu hiện liệt toàn thân, với trương lực cơ toàn thân giảm, tắc ruột cơ năng. Giai đoạn cuối là khó thở, rối loạn nhịp thở, tử vong ở giai đoạn này từ 30-60% do suy hô hấp.

Dù nguy hiểm như vậy nhưng clostrium botulinum lại có đặc tính rất sợ axit, nhiệt độ và điểm yếu lớn nhất của vi khuẩn này là kị khí. Vì vậy, clostrium botulinum sẽ không phát triển mạnh ở những nơi có thông gió tốt, đặc biệt là môi trường đủ oxy vi khuẩn sẽ không thể hoạt động. Ngược lại càng thiếu không khí và oxy nó cảng sinh sôi nảy nở mạnh.

Ngoài ra botulinum cũng không chịu được nhiệt, do đó, để phòng lây nhiễm clostrium botulinum, người dân nên thực hiện đúng ăn chín, uống sôi. Thực phẩm, nước uống nên đun trong nhiệt độ cao (trên 121 độ C) trong hơn 30 phút để loại bỏ các nha bào.

Bên cạnh đó, thức ăn thừa sau khi ăn không nên để bên ngoài, mà phải đậy kín, để vào tủ lạnh với nhiệt độ dưới 10 độ C. Bởi môi trường nhiệt độ này, clostrium botulinum không thể sinh sản hoặc tạo ra chất độc.

Cúc Phương