Vì sao nguyên Chủ tịch HĐQT tổng công ty Thép Việt Nam và 4 thuộc cấp bị khởi tố?

Cơ quan Cảnh sát điều tra bộ Công an (C03) đã ra các Quyết định khởi tố, bắt tạm giam đối với 5 trường hợp gồm: ông Mai Văn Tinh, nguyên Chủ tịch HĐQT và ông Đậu Văn Hùng, nguyên Tổng Giám đốc tổng công ty Thép Việt Nam cùng về tội “Vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng”, quy định tại Điều 224 Bộ luật Hình sự năm 2015; ông Trần Trọng Mừng, nguyên Tổng Giám đốc công ty Gang thép Thái Nguyên (TISCO);

3 bị can Trần Trọng Mừng, nguyên Tổng Giám đốc công ty TISCO; bị can Trần Văn Khâm, nguyên Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc công ty TISCO và bị can Ngô Sỹ Hán, nguyên Phó Tổng Giám đốc, Trưởng ban Quản lý Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 công ty TISCO cùng về tội “Vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng” và tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí”.

Trước khi bộ Công an khởi tố vụ án và khởi tố 5 bị can nêu trên thì Thanh tra Chính phủ đã có kết luận thanh tra dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 của Tisco. Dự án này được phê duyệt vào năm 2005, do TISCO làm chủ đầu tư với tổng vốn hơn 3.800 tỷ đồng (tương đương hơn 242 triệu USD).

Đến năm 2012, tổng công ty Thép Việt Nam và TISCO có văn bản gửi bộ Công Thương và Chính phủ xin điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư lên thành 8.104 tỷ đồng, tăng 4.261 tỷ đồng so với mức ban đầu.

Điều đáng nói, tại thời điểm TISCO, tổng công ty Thép Việt Nam và bộ Công Thương xin điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư dự án thì đa số các bộ, ngành được lấy ý kiến đều phản đối, cho rằng thiếu cơ sở để được điều chỉnh giá.

Chẳng hạn như theo Ngân hàng Nhà nước, tổng mức đầu tư của dự án tăng lớn nên hiệu quả dự án đã thay đổi, phải được thẩm định lại về hiệu quả kinh tế-xã hội và tính khả thi; bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng nhà thầu MCC chậm tiến độ so với hợp đồng đã ký, chưa có giải pháp khắc phục, vì vậy không có lý do gì để được điều chỉnh giá…

Tuy nhiên, bỏ qua những khuyến cáo, đến năm 2013, Chủ tịch HĐQT TISCO đã ký quyết định phê duyệt điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án là hơn 8.100 tỷ đồng, thời gian thực hiện hết năm 2014 sẽ đi vào hoạt động.

Nhiều thiết bị thuộc dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 công ty Gang thép Thái Nguyên đã bị han gỉ (ảnh internet).

Vậy nhưng trên thực tế, dù tổng mức đầu tư được điều chỉnh tăng, song toàn bộ các hạng mục chính chưa hoàn thành; MCC chưa chuyển đủ thiết bị theo danh mục, tình trạng máy móc hư hỏng, tạm dừng thi công, “đắp chiếu” từ năm 2013.

Kết luận thanh tra đã chỉ ra, MCC cung cấp nhiều máy móc thiết bị sai khác về xuất xứ, thông số kỹ thuật với giá trị hơn 38 triệu USD. Hiện một số thiết bị đã bị gỉ sét, hư hỏng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng, tiến độ của dự án, thiệt hại vốn đầu tư. Dù vậy, TISCO đã không yêu cầu tái xuất, phạt vi phạm mà còn làm các thủ tục để tiếp nhận…

Thanh tra Chính phủ cũng khẳng định, chủ trương đầu tư dự án là phù hợp với yêu cầu thực tế nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động khai thác quặng, sản xuất thép, ổn định việc làm, tăng thu nhập cho gần 5.000 cán bộ, công nhân viên. Tuy nhiên, quá trình thực hiện dự án, TISCO, MCC, Tổng công ty Thép Việt Nam (VNS), bộ Công Thương và các đơn vị, cá nhân liên quan đã có nhiều khuyết điểm, sai phạm.

Trong đó, được biết, quá trình vào cuộc điều tra, xác minh, bước đầu xác định, các cá nhân vừa bị bộ Công an khởi tố có sai phạm liên quan đến việc ký văn bản trái pháp luật trong việc điều chỉnh chi phí phần lắp đặt nhà máy; chọn nhà thầu không đủ năng lực; tiếp nhận nhiều loại máy móc, thiết bị không đúng chủng loại, thông số kỹ thuật; trình, phê duyệt và thanh toán nhiều khoản tiền cho nhà thầu vi phạm quy định, gây thiệt hại nghiêm trọng cho Nhà nước…

Nguyễn Hường