Vì sao trại cá giống lớn nhất ĐBSCL 'chết yểu'?

Sau một thời gian thực hiện, dự án rơi vào cảnh bế tắc, rồi “chết yểu” đến nay.

Dự án “Trại cá giống chất lượng cao” hiện đang được nông dân thuê trồng lúa hoặc bỏ hoang.

Một dự án đi vay 2 ngân hàng

Dự án “Trại giống thủy sản chất lượng cao” được đầu tư theo quyết định phê duyệt quy hoạch chi tiết số 379/QĐ-UBND ngày 10-3-2008 của UBND tỉnh Vĩnh Long. Dự án có tổng mức đầu tư trên 171 tỷ đồng, được thực hiện bằng 2 nguồn vốn: vay tín dụng đầu tư của nhà nước từ Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) chi nhánh Vĩnh Long (nay là chi nhánh khu vực Cần Thơ) và vốn tự có của Công ty TNHH Biofeed (trụ sở TP.Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long). Trong đó, hạn mức tín dụng được VDB chi nhánh Vĩnh Long chấp thuận là 100 tỷ đồng gồm chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng và chi phí xây lắp.

VDB chi nhánh Vĩnh Long đã giải ngân 30,5 tỷ đồng cho Công ty Biofeed và được chủ đầu tư thế chấp 19 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) với diện tích 77.558m2 đã đền bù, thu hồi được. Tuy nhiên, từ tháng 11-2009 đến tháng 3-2010, VDB chi nhánh Vĩnh Long đã tạm dừng giải ngân vì chính sách thay đổi…

Ông Trương Thanh Phương (Giám đốc Công ty Biofeed) cho biết, sau khi dự án bị tạm dừng, ông đã tìm đến Ngân hàng TMCP Quốc Dân (NCB) để xin vay vốn tiếp tục thực hiện.

“Việc tôi tìm Ngân hàng Quốc Dân vay vốn tiếp tục thực hiện dự án đã được bàn bạc và thống nhất với VDB chi nhánh Vĩnh Long. Tổng số tiền tôi vay của NCB cho dự án này là 130 tỷ đồng, nhằm để tiếp tục hoàn thành đền bù, giải phóng mặt bằng và thế chấp bằng 7 GCNQSDĐ, với tổng diện tích hơn 2ha của dự án” - ông Phương nói.

Bất ngờ, tháng 5-2019, VDB chi nhánh khu vưc Cần Thơ có công văn số 133/NHPT.CT-PGDVL gửi UBND tỉnh Vĩnh Long đề nghị hỗ trợ quản lý tài sản đảm bảo được hình thành từ vốn vay tín dụng đầu tư của Nhà nước.

Theo công văn này, tổng dư nợ của Công ty Biofeed tính đến ngày 30-4-2019 là 56,7 tỷ đồng, trong đó dư nợ gốc quá hạn 25,6 tỷ đồng và dư nợ lãi hơn 31 tỷ đồng. VDB chi nhánh khu vực Cần Thơ cho rằng, ngày 21-11-2011 và 20-2-2012 Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) tỉnh Vĩnh Long đã trình UBND tỉnh hợp thửa, cấp GCNQSDĐ cho Công ty TNHH Biofeed theo các quyết định 196/QĐ-UBND diện tích 217.661m2 và quyết định 233/QĐ-UBND diện tích 42.804m2 (bao gồm cả diện tích 19 GCNQSDĐ VDB đang giữ do Công ty Biofeed nộp khi bồi hoàn thu hồi đất của dân) mà không thông báo và tổ chức thu hồi GCNQSDĐ cũ. Từ đó, dẫn đến việc VDB không biết ông Phương đã dùng các GCNQSDĐ này thế chấp cho NCB.

Công văn của VDB chi nhánh khu vực Cần Thơ nêu rõ: “Việc cơ quan quản lý đất đai tham mưu cấp quyền sử dụng đất mới cho doanh nghiệp trùng lên phần đất doanh nghiệp đã thu hồi của dân, đồng thời đang thế chấp tại VDB, mà không thông báo cho VDB biết là vi phạm pháp luật nghiêm trọng. Từ đó, Công ty Biofeed sử dụng GCNQSDĐ mới cấp thế chấp tiếp ở một ngân hàng thương mại để vay vốn, dẫn đến hậu quả có khả năng thất thoát vốn ngân sách Nhà nước. Việc ký hợp đồng thế chấp giữa Công ty Biofeed và NCB là vô hiệu, vì việc cấp GCNQSDĐ mới có dấu hiệu vi phạm pháp luật”.

Trụ sở chế biến thức ăn của Công ty Biofeed tại khu công nghiệp Hòa Phú (huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long).

Cơ quan chức năng nói gì?

Liên quan đến những cáo buộc của VDB chi nhánh khu vực Cần Thơ, ông Trần Minh Khởi (Phó giám đốc Sở TN&MT tỉnh Vĩnh Long) khẳng định, việc cấp 7 GCNQSDĐ cho Công ty Biofeed là đúng quy định pháp luật. Theo đó, năm 2009, UBND tỉnh ban hành quyết định số 2405 thu hồi diện tích 313.291m2 tại ấp Phú An, xã Phú Thịnh thực hiện dự án “Trại cá giống thủy sản chất lượng cao Vĩnh Long”.

Trên cơ sở quyết định tổng thể này, UBND huyện Tam Bình ban hành quyết định thu hồi đất từng hộ dân, trong đó có 81 hộ ảnh hưởng bởi dự án. Theo quy định của Luật đất đai, thu hồi đất là thu hồi quyền sử dụng đất đã cấp cho chủ sử dụng trước đây. Khi tỉnh và huyện ban hành các quyết định thu hồi đất đương nhiên các quyền sử dụng đất này đã bị thu hồi trong tổng dự án này. Sau khi thu hồi đất, UBND tỉnh mới giao quyền sử dụng đất đã thu hồi này trên tổng diện tích trên cho Công ty Biofeed để thực hiện dự án.

Theo ông Khởi, trong quá trình thực hiện dự án không phải lúc nào thực hiện hết toàn bộ diện tích, cho nên mới cấp 2 lần: lần đầu (5 GCNQSDĐ) và lần sau (2 GCNQSDĐ). Riêng người dân có quyền sử dụng đất được cấp giấy chứng nhận thì họ được quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, thế chấp vay vốn ngân hàng.

Theo quy định nếu thế chấp thì phải đăng ký thế chấp tại Văn phòng Quản lý đất đai của nơi có đất. “Thời điểm đó, UBND huyện Tam Bình cũng đã ban hành văn bản yêu cầu Công ty Biofeed nộp lại GCNQSDĐ cũ. Việc Công ty Biofeed đem sổ đỏ thế chấp cho VDB là giao dịch dân sự, nhưng qua rà soát thì VDB không có đăng ký với cơ quan quản lý tại địa phương, nên về mặt quản lý nhà nước Sở không biết về vấn đề này. Khi quyền sử dụng đất đăng ký vay vốn ngân hàng phải đăng ký giao dịch đảm bảo với cơ quản quản lý địa phương. Nếu VDB đứng tên trên GCNQSDĐ nhưng Nhà nước cấp mới mà không thông báo cho ngân hàng thì mới sai” - Ông Khởi thông tin.

Đại diện VDB chi nhánh khu vực Cần Thơ nói rằng, không hề hay biết việc Công ty Biofeed được cấp GCNQSDĐ mới để đi thế chấp cho đơn vi khác. Đây là lỗi của Công ty Biofeed, làm cho việc thu hồi nợ khó khăn. Sau khoảng một năm, đến giai đoạn kiểm tra nhắc nhở, ngân hàng mới biết việc này.

“Nếu kiện ra thì ông Phương có tội, chính quyền cũng liên quan rất nhiều, chúng tôi không đạt mục đích. Ngân hàng chỉ muốn thu tiền về. Nhiều năm qua ngân hàng tích cực xử lý nợ, thu hồi vốn cho Nhà nước liên quan dự án này rất vất vả” - đại diện VDB chi nhánh khu vực Cần Thơ giải thích.

Nói về việc VDB chi nhánh khu vực Cần Thơ có văn bản gửi UBND tỉnh Vĩnh Long, "buộc tội" Sở TN&MT vi phạm pháp luật khi cấp GCNQSDĐ cho Công ty Biofeed bao trùm lên 19 sổ đỏ do VDB đang giữ, ông Phương cho rằng không biết gì chuyện này.

“Khi thu hồi đất được bao nhiêu thì chuyển qua tên cá nhân tôi, rồi nộp cho VDB giữ. Việc của tôi là giao GCNQSDĐ đã thu hồi, còn việc đăng ký thế chấp giao dịch đảm bảo hay không là của VDB. Họ phải có trách nhiệm đi đăng ký giao dịch bảo đảm, họ không đăng ký tôi cũng không quan tâm. Lỗi của tôi là tới thời điểm này, VDB không có tài sản thế chấp, mà chỉ giữ những GCNQSDĐ cũ, không có giá trị pháp lý” - ông Phương nói.

Quỹ Đầu tư phát triển Vĩnh Long cũng "ôm sô"

Chỉ một dự án “Trại giống thủy sản chất lượng cao” nhưng sau khi đã vay của 2 ngân hàng là VDB 30 tỷ đồng và NCB 130 tỷ đồng vẫn không triển khai được, ông Phương đã tìm đến Quỹ Đầu tư Phát triển tỉnh Vĩnh Long vay thêm 10,5 tỷ đồng nữa mà cũng không có bất kỳ tài sản thế chấp nào. “Số tiền này tôi dùng đầu tư cơ sở hạ tầng, đào ao nuôi cá giống nhưng do cá chết dẫn đến thua lỗ sạch. Quỹ Đầu tư phát triển tỉnh Vĩnh Long cho vay tín chấp cho những doanh nghiệp khó khăn. Suốt thời gian từ đó đến nay, tôi không có đóng cho quỹ này một đồng lãi nào” – ông Phương thừa nhận với phóng viên.

Nguyễn Nhân