Việt Nam - 'đêm trước' mùa thu năm 1945 (Bài 2)

Tháng 9/1939 khi thế chiến II nổ ra, dân nhân Việt Nam “một cổ nhiều tròng” - càng bị bóc lột nặng nề hơn, nền kinh tế hoang tàn, dân trí thấp, tư tưởng xã hội ngột ngạt. Bầu không khí nặng nề như báo hiệu có điều gì đó sắp xảy ra!

Có một cuộc đấu tranh âm ỉ dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương, ghi nhận đầu tiên trên mặt trận tư tưởng, sách báo vẫn bí mật xuất bản đều đặn, các tờ “Việt Nam độc lập”, “Cờ giải phóng”, “Cứu quốc” có tác dụng hướng dẫn “Đoàn kết dân tộc, đánh Pháp, đuổi Nhật”.

Đầu năm 1941 Nguyễn Ái Quốc về nước đánh dấu bước ngoặt về tư duy lãnh đạo đường lối cách mạng. Quan trọng nhất là xác định “phe đồng minh sẽ thắng trong thế chiến II”. Điều này có ý nghĩa vô cùng quan trọng giúp xác định lại tính chất cuộc cách mạng ở Đông Dương.

Dẫn đến chuyển hướng chỉ đạo chiến lược trong hàng loạt vấn đề: giải quyết vấn đề dân tộc trong khuôn khổ từng nước, xác định kẻ thù chủ yếu, bố trí lực lượng chính trị và quân sự, từ khởi nghĩa từng phần lên tổng khởi nghĩa…

Người yêu sử và linh hoạt vận dụng sẽ thấy được quá trình chuyển biến này là bài học rất bổ ích. Đó là khả năng thích nghi nhanh chóng với tình hình mới, kể cả giai đoạn hiện nay vẫn rất cần những cú rẽ đột ngột như thế!

Cách mạng tháng Tám hội đủ các yếu tố thiên thời, địa lợi, nhân hòa (Ảnh tư liệu)

Có một sự chuẩn bị âm thầm lặng lẽ về lực lượng, Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân - tiền thân Quân đội nhân dân Việt Nam được thành lập, xây dựng nhiều căn cứ ở Cao - Bắc - Lạng, Thái - Tuyên - Hà và ra Chỉ thị “sửa soạn khởi nghĩa”.

Đúng như dự báo, từ cuối tháng 7/1945 trục phát xít bắt đầu suy yếu, 1 triệu quân Hitler chết dần chết mòn trên đất Nga rộng lớn và khắc nghiệt. Hồng quân Liên Xô bắt đầu nhận thấy thời cơ phản công và truy kích đến tận Berlin, Đức quốc xã sụp đổ.

Ở châu Á, phát xít Nhật âm mưu lật ngược thế cờ bằng cách phủ đầu phe đồng minh, tấn công Trân Châu Cảng! Nhưng họ không ngờ được rằng người Mỹ đã dự tính đến đòn hạt nhân chiến lược, thảm kịch tại Hiroshima và Nagasaki chính thức khép lại thế chiến II.

Thời cơ tích tắc đến với cách mạng Việt Nam - cũng là vấn đề phát sinh, ở chỗ, trong thời khắc trục phát xít thua trận và hiện diện tại Việt Nam, quân đội đồng minh có cớ giải giáp bên thua cuộc để nhảy vào thay chân, bán đảo Triều Tiên là một ví dụ, đó là lý do Nam Bắc Triều còn chia cắt đến tận ngày nay.

Nếu không nhanh chóng giành chính quyền vào lúc này thì Việt Nam sẽ buộc phải “đón tiếp” quân đội đồng minh, đến bao giờ mới ra khỏi nước ta? Phải giành chính quyền từ tay Nhật, trước khi quân đồng minh tiến vào mới danh chính ngôn thuận để tuyên bố với thế giới nước Việt Nam hoàn toàn độc lập!

Quân lệnh số 1! “Giờ tổng khởi nghĩa đã đến…” được ban bố, trong vòng 12 ngày từ Hà Nội - Huế - Sài Gòn chính quyền về tay nhân dân mà không để xảy ra cảnh máu chảy đầu rơi như bao cuộc cách mạng khốc liệt khác.

Ngày 30/8/1945 tại Huế còn chứng kiến thời khắc đặc biệt! Bảo Đại, vị vua cuối cùng của triều Nguyễn - của chế độ phong kiến Việt Nam tồn tại suốt 1.006 năm chính thức hết vai trò lịch sử, trong buổi lễ trao ấn, kiếm cho chính quyền cách mạng, Bảo Đại nói ngắn gọn: “Ta thà làm dân một nước độc lập còn hơn làm vua một nước nô lệ”.

Sở dĩ nói đặc biệt là bởi, chưa từng chứng kiến một cuộc cách mạng làm thay đổi phương thức sản xuất nào trên thế giới diễn ra một cách êm đẹp như vậy - đó là khi đại diện của chế độ cũ (phong kiến) không chịu hình phạt nghiệt ngã như các cuộc cách mạng tư sản ở Âu châu.

Dưới góc nhìn của học thuyết hình thái kinh - tế xã hội, cách mạng tháng Tám là sự vận động tất yếu của lịch sử, một khi lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất mâu thuẫn cực đại thì nảy sinh đấu tranh giai cấp, thay thế phương thức sản xuất cũ bằng phương thức sản xuất mới.

Còn tiếp…

Trương Khắc Trà