Vĩnh Phúc: Ẩn họa từ “bom nước”

Hồ Xạ Hương báo động “đỏ”

Ông Nguyễn Văn Độ - Phó Giám đốc Sở NNPTNT Vĩnh Phúc cho biết, hiện tỉnh có 4 hồ đập đang ở mức nguy hiểm, gồm hồ Xạ Hương, Thanh Lanh, Làng Hà và Bản Long, đặc biệt hồ Xạ Hương đang nằm trong diện báo động “đỏ”. Các công trình này đang được giao cho 4 công ty quản lý, khai thác.

Toàn cảnh hồ Xạ Hương (Minh Quang, Tam Đảo).

Ông Văn Đăng Khánh – Giám đốc Công ty TNHH MTV Thủy lợi Tam Đảo cho biết, hồ Xạ Hương được xây dựng năm 1977, năm 1994 cánh cống tràn bị vỡ và đã được sửa chữa. “Sự cố thấm nước bắt đầu xuất hiện vào cuối mùa mưa bão năm 2011, chúng tôi đã làm báo cáo lên tỉnh xin kinh phí khắc phục, khoảng 15 tỷ đồng, nhưng đến nay vẫn chưa được cấp vốn” – ông Khánh cho biết.

Sáng 13.8, ông Nguyễn Văn Chính – Cụm trưởng Cụm đầu mối hồ Xạ Hương dẫn chúng tôi đi xem những nơi thân hồ bị lún, có chỗ mái võng tới 50 – 60cm, chi chít chỗ bị thấm đang rỉ nước tong tỏng, được đánh dấu bằng những chiếc cờ nhỏ. Ông Chính lo lắng nói: “Ở những vị trí này, chúng tôi phải khoanh vùng đào rãnh, kê đá để nước chảy về mương tiêu, tránh loang ra thân hồ, nhưng vẫn không ngăn được”. Ông Chính cho biết thêm: “Do thân, mái hồ yếu nên 2 năm nay chúng tôi chỉ tích nước ở cốt 87,5m, thấp hơn mức thiết kế 4m. Nếu để ở mức thiết kế thì nước thấm chảy ướt toàn bộ thân hồ ngay. Cách hồ khoảng 500m có 2 mỏ đá, họ nổ mìn liên tục, ngồi trên thân hồ tôi có cảm giác rung rung”.

Tại các hồ Thanh Lanh, xã Trung Mỹ (Bình Xuyên), hồ Vĩnh Thành, xã Đạo Trù; hồ Đại Điền, xã Đại Đình (Tam Đảo); hồ Hốc Nến (thị trấn Gia Khánh, Bình Xuyên) thân, mái, hai bên cánh đập cũng đều xuất hiện tình trạng nước thấm ở mức độ nặng, nếu không kịp thời khắc phục sẽ rất nguy hiểm.

Dân hoang mang, tỉnh đợi vốn

Nhớ lại trận lụt lịch sử năm 2008, cụ Trần Thị Lệ, 80 tuổi ở thôn Sơn Long, xã Hợp Châu (Tam Đảo) rùng mình nói: “Năm đó nước từ cống tràn hồ Xạ Hương xả xuống ầm ầm, lát sau cả làng đã ngập trắng”.

Ông Nguyễn Văn Độ cho biết, kế hoạch sửa chữa, khắc phục sự cố hồ Xạ Hương đã được UBND tỉnh phê duyệt, trình Bộ NNPTNT từ năm 2011 nhưng đến nay vẫn chưa được cấp vốn.

Chị Nguyễn Thị Lan, thôn Xạ Hương, xã Minh Quang cho biết, từ cơn bão số 5 đến nay, hễ cứ nghe đài, ti vi báo bão là gia đình chị lo nơm nớp, sợ nhất là ngày 3.8 khi đập Phân Lân 1 bị vỡ. Mới có 200.000m3 nước tràn ra mà bên dưới đã ngập lụt nhiều ngày, nói gì đến hồ Xạ Hương lớn gấp trăm lần.

Về thông tin Công ty mỏ đá Bảo Quân nổ mìn làm ảnh hưởng đến hồ, ông Nguyễn Văn Hùng – Phó Chủ tịch UBND huyện Tam Đảo xác nhận, huyện đã cùng ông Khánh kiến nghị tỉnh cấm khai thác mỏ đá này, nhưng vẫn chưa được giải quyết, còn Công ty Bảo Quân thì nói nổ mìn chưa đủ ảnh hưởng đến thân hồ Xạ Hương.

Ông Nguyễn Văn Độ cho biết, kế hoạch sửa chữa, khắc phục sự cố hồ Xạ Hương đã được UBND tỉnh phê duyệt, trình Bộ NNPTNT từ năm 2011 nhằm sửa chữa 5 hạng mục, gồm gia cố hạ lưu, mái, cống thoát nước, mái tràn và xử lý thấm, nhưng đến nay vẫn chưa được cấp vốn. “Đúng ra, theo kế hoạch trước mùa mưa bão 2013, tỉnh sẽ nhận được 5 tỷ đồng, 10 tỷ đồng còn lại sẽ nhận vào năm 2014 để cải tạo hồ Xạ Hương, nhưng đến nay vẫn chưa thấy giải ngân nên chúng tôi vẫn chưa thể sửa chữa. Sở cũng dự kiến, nếu hết mùa mưa bão năm nay, Chính phủ, Bộ vẫn không cấp vốn thì chúng tôi sẽ làm tờ trình xin vốn của tỉnh để khắc phục”.

Việt Tùng