'Vũ đài' mới cho cuộc so găng Nga - Ukraine?

Nếu thời gian qua, miền Đông Ukraine là điểm nóng của xung đột giữa Nga và Ukraine, thì giờ đây dường như biển Azov đang trở thành vũ đài mới cho cuộc so găng này sau khi Nga bắt giữ 3 tàu chiến Ukraine ở khu vực eo biển Kerch, nối giữa biển Đen và biển Azov hôm 25/11.

Thông tin trái chiều

Liên quan đến vụ bắt giữ, Nga và Ukraine đã đưa ra những thông báo trái chiều. Phía Hải quân Ukraine cho rằng Nga đã cho tàu chặn đường qua eo biển Kerch, không để 2 tàu chiến loại nhỏ cùng một tàu kéo Ukraine đang từ biển Đen đi qua đây vào biển Azov. Với sự yểm trợ của máy bay quân sự quần đảo phía trên, tàu cảnh sát biển của Nga đã đâm vào tàu kéo Ukraine, nổ súng vào thủy thủ đoàn và bắt giữ cả 3 con tàu. Đụng độ khiến ít nhất 3 thủy thủ Ukraine bị thương. Ukraine gọi đây là “hành động có chủ định” của phía Nga.

Trong khi đó, Cơ quan An ninh Liên bang Nga (FSB) nêu rõ 3 con tàu của Ukraine đã không phản hồi những yêu cầu hợp pháp của giới chức Nga, xâm phạm biên giới Nga để tiến hành các hoạt động bất hợp pháp trong vùng lãnh hải Nga, buộc cảnh sát biển của Nga phải can thiệp.

Tàu chiến của Nga tại vịnh Crimea

Nấc thang căng thẳng mới

Vụ việc đang khiến tình hình trong khu vực nóng lên từng giờ. Tại Ukraine, tối 26/11, với 276 phiếu ủng hộ, Nghị viện nước này đã thông qua luật tình trạng khẩn cấp trên toàn quốc trong 30 ngày. Đây là quyết định chưa từng có kể từ khi Ukraine tuyên bố tách ra khỏi Liên bang Xô viết năm 1991. Phát biểu trước cuộc bỏ phiếu, Tổng thống Poroshenko tuyên bố: “Những thông tin tình báo chỉ ra rằng đang tồn tại mối đe dọa nghiêm trọng trên bộ nhằm vào Ukraine. Ngay khi binh sĩ Nga vượt qua biên giới của chúng ta, chúng ta sẽ không mất một giây để đáp trả và bảo vệ Tổ quốc”. Quyết định thiết quân luật là phản ứng mạnh nhất của nước này sau cuộc đối đầu trên biển Đen.

Về phần mình, Moscow đã triệu đại biện lâm thời Ukraine tại Nga để khiếu nại. Phó Chủ tịch Duma Quốc gia (Hạ viện) Nga Pyotr Tolstoy cảnh báo giới chức Ukraine đang khơi mào cho một cuộc xung đột quân sự quy mô lớn, đồng thời tuyên bố Moscow sẽ không cho phép để xảy ra hành động khiêu khích quân sự trong lãnh hải của mình.

Vụ việc có nguy cơ dẫn tới xung đột quân sự quy mô lớn này được nhìn nhận không đơn thuần là căng thẳng giữa Nga và Ukraine ở Biển Đen, mà sâu xa hơn là cuộc đối đầu âm ỉ giữa Nga với phương Tây liên quan tới cuộc xung đột ở miền Đông Ukraine và việc Nga sáp nhập bán đảo Crimea năm 2014.

Trên thực tế, Nga và Ukraine từng ký hiệp định về hợp tác sử dụng biển Azov và eo biển Kerch năm 2003, xác định đây là vùng nội thủy của hai nước, do đó tàu thương mại, tàu chiến, cùng các loại tàu thuyền khác của Liên bang Nga hoặc Ukraine đều được hưởng quyền tự do hàng hải tại đây. Hiệp định cũng khẳng định mọi tranh cãi liên quan phải được giải quyết bằng đàm phán và thương lượng, cũng như các giải pháp hòa bình khác giữa hai nước.

Tuy nhiên, sau cuộc trưng cầu ý dân năm 2014 với việc Crimea được sáp nhập vào Nga, các nghị sĩ Quốc hội Ukraine đã nhiều lần đề xuất hủy bỏ hiệp định này. Ukraine cũng từng bước tăng cường hiện diện quân sự trên biển Azov, gia tăng số tàu hải quân và lực lượng tuần tra trên biển, triển khai thêm các lực lượng trên không, trên bộ, trên biển và pháo binh tới khu vực nhằm hiện thực hóa kế hoạch thiết lập căn cứ hải quân tại đây trong năm 2018, kế hoạch vốn được đẩy mạnh sau khi Nga khánh thành một cây cầu bắc qua eo biển Kerch giữa biển Đen và biển Azov, kết nối miền Nam nước Nga với bán đảo Crimea.

Căng thẳng giữa Nga và Ukraine liên quan tới biển Azov leo thang từ đầu năm nay sau một loạt vụ hai bên bắt giữ tàu của nhau, đỉnh điểm là vụ Hải quân Ukraine bắt giữ tàu đánh cá Nord cùng 10 công dân Nga cuối tháng 3, hay tàu chở dầu Mechanic Pogodin hồi tháng 8. Đáp lại, Nga siết chặt kiểm tra tàu nước ngoài qua eo biển Kerch, trong đó nhiều tàu thương mại của Ukraine cũng bị giữ.

Màn kịch trên eo Kerch?

Nhiều ngày trước, báo giới đã lưu ý rằng Ukraine sẽ có động thái mang tính “gây hấn” trên biển Azov. Tháng 9 vừa qua, Ukraine đã bổ sung 2 tàu chiến cho đội tàu trên biển Azov, điều 2 tàu tuần tra lớp Island trang bị vũ khí hiện đại do Mỹ cung cấp tới đây và đóng cửa một số khu vực của biển Azov để bắn pháo.

Cùng với việc tiến hành các cuộc tập trận và lên kế hoạch tập trận với NATO tại biển Azov, Tổng thống Ukraine tuyên bố nước này sẽ chế tạo, sản xuất cũng như mua tên lửa có độ chính xác cao cùng nhiều vũ khí hiện đại để trang bị cho lực lượng hải quân được triển khai tại biển Azov.

Những động thái này được Ukraine tuyên bố là nhằm tăng cường an ninh quốc gia. Còn phía Nga cho rằng, Ukraine đang cố tình tạo ra một màn kịch ở eo biển Kerch để đẩy căng thẳng lên cao phục vụ mục đích chính trị nội bộ. Ngày 26/11, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Grigory Karasin tuyên bố, “sự khiêu khích” của Kiev tại biển Azov, nơi Nga và Ukraine đều có quyền tự do hàng hải, được tạo ra với mục đích kéo theo “các kết quả cần thiết nhằm khuấy động một cuộc tranh cãi quốc tế”. Mục tiêu sau cùng là tạo cho Ukraine cơ hội thông qua tình trạng thiết quân luật, khuấy động phong trào chống Nga tại phương Đông và thắt chặt các biện pháp trừng phạt Moscow.

Còn trong phiên họp khẩn cấp của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc hôm 26/11, Đại sứ Nga tại Liên Hợp Quốc Dmitry Polyansky đã cáo buộc lãnh đạo Ukraine “nuôi dưỡng sự thù ghét nước Nga” bằng các hoạt động tẩy não; đồng thời cho rằng việc kích động tâm lý chống Nga nhằm mang lại lợi thế cho Tổng thống Porochenko, người đang có tỷ lệ ủng hộ thấp trước thềm chiến dịch tranh cử sẽ bắt đầu vào tháng 12 tới. Ukraine sẽ tổ chức bầu cử Tổng thống vào tháng 3 năm sau, và căng thẳng tại eo biển Kerch sẽ cho phép Tổng thống Petro Poroshenko củng cố quyền lực cũng như giành được sự tín nhiệm cao.

Vụ đụng độ hàng hải trên eo biển Kerch diễn ra trước thềm Hội nghị thượng đỉnh G20 tổ chức tại Argentina trong tuần này. Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Mỹ Donald Trump dự kiến sẽ cuộc gặp gỡ đầy mong đợi.

Theo Đạt Quốc/Báo Đại biểu Nhân dân

Nguồn Mặt Trận: http://tapchimattran.vn/the-gioi/vu-dai-moi-cho-cuoc-so-gang-nga-ukraine-18323.html