Vụ lấy đất công cấp cho tư nhân tại huyện Long Thành: Đề nghị hủy bản án sơ thẩm

Các bị cáo tại phiên tòa xét xử ngày 15-11. Ảnh: T.Tâm

Qua nghiên cứu hồ sơ vụ án và diễn biến tại phiên tòa, đại diện Viện KSND tỉnh đã đề nghị tòa phúc thẩm hủy toàn bộ bản án sơ thẩm để điều tra lại theo đúng quy định của pháp luật.

* Xác định lại đất công hay đất tư nhân?

Tại phiên tòa xét xử ngày 15-11, theo đại diện Viện KSND tỉnh, trong hồ sơ vụ án tồn tại thêm 2 sổ mục kê quan trọng là sổ mục kê đất đai xã Bình Sơn năm 2007 và 2011. Trong các sổ mục kê đất đai được lưu trữ tại UBND xã Bình Sơn thì sổ mục kê đất đai năm 2011 là hoàn chỉnh và có giá trị nhất để xác định chủ thể sử dụng đất. Tuy nhiên, tòa án cấp sơ thẩm chỉ sử dụng sổ mục kê năm 1999 làm tài liệu trưng cầu giám định để thực hiện việc giám định trong vụ án là chưa khách quan. Việc không đánh giá sổ mục kê năm 2007, 2011 là không toàn diện, dẫn đến kết luận thiếu chính xác về nguồn gốc đất.

Viện KSND tỉnh cho biết thêm, tại bản kết luận giám định của Phòng Kỹ thuật hình sự Công an tỉnh, chữ ký mang tên Nguyễn Thị Loan và Lê Thị Tho (người được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trong vụ án) trên một số tài liệu, giấy tờ khác liên quan trong vụ án đều không phải là chữ ký của bà Nguyễn Thị Loan và bà Lê Thị Tho. Tuy nhiên, cơ quan điều tra chưa làm rõ những chữ ký trên tài liệu đó là của ai.

Trong phần tranh luận, các bị cáo cho rằng, sổ mục kê năm 1999 xác định thửa đất này do UBND xã Bình Sơn quản lý và đưa vào đất Khu công nghiệp Bình Sơn. Năm 2004, khu công nghiệp hoàn thành và 2 thửa đất này không nằm trong khu công nghiệp mà là đất hành lang và người dân sử dụng. Riêng trong sổ mục kê 2011 thì xác định thửa đất này là đất hộ gia đình. Đến năm 2014, trên các dữ liệu của Sở TN-MT và cơ quan chức năng thì 2 thửa đất này thuộc loại đất nông nghiệp theo quy hoạch 2011-2015 đã điều chỉnh đất ở.

Ngoài ra, theo các bị cáo, năm 2006, Đoàn thanh tra tỉnh về kiểm tra đất công trên địa bàn không đưa thửa đất này vào đất công. Trong 34 thửa đất công do UBND xã Bình Sơn quản lý không có 2 thửa đất này. Tất cả các dữ liệu đều thể hiện 2 thửa đất này không phải là đất công.

* Đề nghị xem xét hành vi của các giám định viên

Bên cạnh việc xác định lại thửa đất số 11 (diện tích hơn 7,4 ngàn m2) và thửa đất số 513 (diện tích hơn 17,6 ngàn m2) tờ bản đồ số 20, xã Bình Sơn là đất công hay đất tư, Viện KSND tỉnh cũng cho rằng, các giám định viên Chu Tiến Dũng và Nguyễn Hồng Quế (Sở TN-MT) đã thừa nhận việc giám định chỉ dựa trên các tài liệu chứng cứ do cơ quan công an cung cấp. Trong đó, chỉ căn cứ vào sổ mục kê năm 1999 mà không dựa vào sổ mục kê năm 2007 và 2011 để đưa ra kết luận giám định là thiếu sót.

Hội đồng xét xử TAND tỉnh sẽ tuyên án các bị cáo vào lúc 9 giờ thứ năm ngày 23-11-2023.

Theo các luật sư bào chữa cho các bị cáo, bản giám định của giám định viên Chu Tiến Dũng và Nguyễn Hồng Quế đã ban hành không tuân thủ quy định pháp luật, tài liệu trưng cầu chưa đầy đủ nhưng giám định viên vẫn giám định và xác định thửa đất này là đất công. Điều này đã khiến cho tính chất của vụ án thay đổi, để lại hệ lụy rất lớn cho các bị cáo trong vụ án. Do đó, các luật sư đề nghị xem xét trách nhiệm của 2 giám định viên tư pháp trong vụ án.

Đồng thời, luật sư bào chữa cho các bị cáo đề nghị xem xét trách nhiệm của Hội đồng xét xử sơ thẩm đã vi phạm nguyên tắc suy đoán vô tội. Tòa cấp sơ thẩm đã mặc định các bị cáo có tội nên không xem xét chứng cứ được cung cấp tại phiên tòa xét xử sơ thẩm.

Tại phiên tòa xét xử phúc thẩm, giám định viên Chu Tiến Dũng khẳng định bản thân đã thực hiện việc giám định thông qua hồ sơ do cơ quan điều tra cung cấp. Sau khi giám định xong hồ sơ liên quan vụ án thì ông đã làm đơn xin miễn nhiệm giám định viên do không được đào tạo đúng chuyên môn, nghiệp vụ và công việc quá tải nên không thể làm công tác giám định liên quan đến đất đai. Tại phiên tòa xét xử, ông Dũng đề nghị tiến hành giám định bổ sung để vụ án được khách quan, toàn diện hơn.

Bản án sơ thẩm của TAND H.Long Thành ngày 16-6-2023 đã tuyên phạt các bị cáo cùng về tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng bao gồm: Nguyễn Văn Bế (nguyên công chức địa chính xã Bình Sơn, H.Long Thành) 4 năm tù; Trần Quốc Tuấn (nguyên Chủ tịch UBND xã Bình Sơn) 3 năm 6 tháng tù; Nguyễn Quang Thảo (nguyên viên chức Tổ đăng ký thống kê, Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh chi nhánh H.Long Thành) 3 năm tù; Lê Quốc Đạt (nguyên Phó giám đốc Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh chi nhánh H.Long Thành); Bùi Văn Hồng (nguyên viên chức Tổ đo đạc, Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh chi nhánh H.Long Thành); Dương Thị Duyên (nguyên chuyên viên Phòng TN-MT H.Long Thành); Nguyễn Hoàng Nghĩa (40 tuổi, nguyên Trưởng phòng TN-MT H.Long Thành) từ 2 năm cải tạo không giam giữ đến 30 tháng tù.

Theo cáo trạng của Viện KSND tỉnh, dù thửa đất số 11 và thửa đất số 513, tờ bản đồ số 20, xã Bình Sơn là đất công do UBND xã Bình Sơn quản lý nhưng các bị cáo: Tuấn, Bế, Thảo, Đạt, Hồng, Duyên và Nghĩa vẫn lập hồ sơ tham mưu cho UBND H.Long Thành ký cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu vào năm 2017 đối với 2 thửa đất trên cho 2 bà Nguyễn Thị Loan và Lê Thị Tho trái quy định pháp luật. Hậu quả của những sai phạm trên đã làm cho Nhà nước bị mất quyền quản lý, sử dụng đối với 2 thửa đất với tổng giá trị hơn 18,1 tỷ đồng.

Tố Tâm