Vụ thổi giá thiết bị y tế tại Bệnh viện Bạch Mai: Núp bóng xã hội hóa để chặt chém người bệnh

Liệu vụ án chỉ xảy ra ở riêng Bệnh viện Bạch Mai hay còn những cơ sở y tế khác nữa? Trong khi đó, người phải chịu hậu quả trực tiếp là bệnh nhân khi họ phải trả giá dịch vụ cao gấp nhiều lần.

Cơ quan chức năng đang làm rõ những dấu hiệu sai phạm “thổi giá” thiết bị y tế, nâng khống mỗi máy vài chục tỉ đồng tại một số đơn vị khác.

Hình ảnh buổi lễ ra mắt robot Rosa.

Thủ đoạn “thổi giá”

Ngày 31-8, Cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT) Bộ Công an đã khởi tố vụ án Lừa đảo chiếm đoạt tài sản xảy ra tại Bệnh viện Bạch Mai, Công ty BMS và các đơn vị có liên quan. Theo đó, Cơ quan CSĐT Bộ Công an đang tiến hành điều tra vụ việc liên quan đến một số hành vi có dấu hiệu tội phạm trong việc thực hiện các đề án lắp đặt máy, thiết bị y tế phục vụ khám chữa bệnh tại Bệnh viện Bạch Mai theo hình thức xã hội hóa.

Kết quả điều tra ban đầu, Cơ quan CSĐT Bộ Công an xác định một số cá nhân tại Công ty Cp Công nghệ y tế BMS (Công ty BMS) và Công ty Cp Thẩm định giá và dịch vụ tài chính Hà Nội (Công ty VFS) có thủ đoạn gian dối, câu kết hợp thức các thủ tục để nâng khống lên nhiều lần giá trị hệ thống thiết bị y tế đưa vào hợp đồng liên doanh, liên kết với Bệnh viện Bạch Mai, nhằm chiếm đoạt số tiền lớn của người bệnh.

Theo thống kê chưa đầy đủ, có đến 90-95% thiết bị y tế tại Bệnh viện Bạch Mai hiện nay có nguồn vốn từ xã hội hóa, trong đó có các máy cộng hưởng từ, thiết bị xét nghiệm sinh hóa, thiết bị hỗ trợ phẫu thuật... Là bệnh viện đa khoa hạng đặc biệt lớn nhất nước với khoảng 6.000 bệnh nhân khám/ngày và 4000 bệnh nhân nội trú/ngày trở lên, nguồn thu từ dịch vụ chẩn đoán, chụp chiếu không hề nhỏ và có rất nhiều nhà đầu tư quan tâm lĩnh vực này.

Từ kết quả điều tra ban đầu, Cơ quan CSĐT Bộ Công an ra quyết định khởi tố bị can, lệnh khám xét, lệnh bắt bị can để tạm giam đối với Phạm Đức Tuấn (sinh năm 1979, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Giám đốc Công ty BMS) và Ngô Thị Thu Huyền (sinh năm 1983, Phó Giám đốc Công ty BMS); Quyết định khởi tố bị can, lệnh khám xét, lệnh cấm đi khỏi nơi cư trú đối với Trần Lê Hoàng (sinh năm 1978, Thẩm định viên Công ty VFS). Các bị can nêu trên đều bị khởi tố về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Theo kết quả điều tra ban đầu, giai đoạn 2016-2017, Công ty BMS và Bệnh viện Bạch Mai thực hiện liên doanh liên kết đưa nhiều thiết bị máy móc vào sử dụng điều trị cho bệnh nhân theo chủ trương xã hội hóa. Tuy nhiên, lãnh đạo của công ty đã câu kết với những người khác nâng khống giá trị một số thiết bị để trục lợi.

Thời điểm tháng 3-2017, Bệnh viện Bạch Mai tổ chức lễ khai trương sử dụng hệ thống robot trong phẫu thuật khớp và phẫu thuật thần kinh, trong đó có robot Rosa. Tuy nhiên, kết quả điều tra ban đầu xác định, robot Rosa là một trong những thiết bị được Công ty BMS “thổi giá” lên gấp nhiều lần giá trị thực. Đây là thiết bị ứng dụng trong phẫu thuật sọ não, có xuất xứ Pháp.

Từ đầu năm 2017, Bệnh viện Bạch Mai ký hợp đồng liên doanh liên kết với Công ty BMS về việc đặt máy robot Rosa tại Khoa Phẫu thuật thần kinh, sọ não. Các bên thống nhất, robot Rosa có tổng giá trị 39 tỉ đồng, do Công ty BMS đầu tư 100% vốn khai thác theo dạng liên doanh liên kết tại Bệnh viên Bạch Mai trong thời hạn 7 năm (2017-2024). Hai bên thống nhất ăn chia 50-50 sau khi trừ đi các chi phí như thuế thu nhập doanh nghiệp, lãi vay ngân hàng, bảo hiểm...

Tuy nhiên, theo trích xuất thông tin từ hải quan, robot Rosa được Công ty BMS nhập khẩu vào chỉ với giá gần 7,6 tỉ đồng. Cộng với chi phí đào tạo, chuyển giao công nghệ, ước tính chi phí chỉ khoảng 10 tỉ đồng.

Các bị can bị khởi tố trong vụ án “thổi giá” thiết bị y tế.

Cùng thời điểm robot Rosa được đưa vào Bệnh viện Bạch Mai (tháng 3-2017), Công ty BMS cũng cung cấp cho bệnh viện này robot Mako. Đây là thiết bị được sử dụng trong phẫu thuật khớp gối, khớp háng, có xuất xứ từ Mỹ. Hợp đồng liên danh liên kết số 01 ngày 27-2-2017 do ông Nguyễn Quốc Anh đại diện bệnh viện ký với Công ty BMS. Theo hợp đồng, tổng giá trị đầu tư thiết bị robot Mako là 44 tỉ đồng, do Công ty BMS đầu tư 100% vốn. Thời hạn liên kết là 7 năm (đến 27-2-2024), sau khi trừ thuế thu nhập và các chi phí chung thì công ty được chia lợi nhuận 50% và bệnh viện hưởng 50%.

Tuy nhiên, cũng với những thủ đoạn tinh vi như nâng giá robot Rosa, thiết bị robot Mako đã bị “thổi giá” trước khi đưa vào Bệnh viện Bạch Mai. Trên thực tế, thiết bị này khi nhập về Việt Nam được khai báo hải quan có giá 23,94 tỉ đồng. Như vậy, số tiền được nâng lên khi đưa robot Mako vào bệnh viện là 20 tỉ đồng. Từ đó, số tiền mà người bệnh phải trả khi sử dụng dịch vụ này cũng bị nâng lên nhiều lần.

Cấu kết với nhau để hợp thức hóa

Theo kết quả điều tra ban đầu, các bị can sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi để đưa thiết bị y tế bị “thổi giá” vào Bệnh viện Bạch Mai. Trước khi ký hợp đồng liên doanh, liên kết, Bệnh viện Bạch Mai đã thuê Công ty VFS thẩm định giá máy robot Rosa. Hồ sơ, giấy tờ của thiết bị này đều đã bị BMS “phù phép” với một mức giá mới để bên thứ ba là VFS thẩm định. Cơ quan CSĐT Bộ Công an xác định một số cá nhân tại Công ty BMS và Công ty VFS có thủ đoạn gian dối, câu kết hợp thức các thủ tục để nâng khống lên nhiều lần giá trị hệ thống thiết bị y tế đưa vào hợp đồng liên doanh, liên kết với Bệnh viện Bạch Mai.

Về thông tin robot Rosa khi nhập về qua cửa hải quan cộng với chi phí đào tạo, chuyển giao công nghệ chỉ có giá khoảng hơn 10 tỉ đồng, ông Nguyễn Quốc Anh (nguyên Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai) giải thích đây là thiết bị xã hội hóa, Công ty BMS đầu tư 100% và đưa vào bệnh viện, sau đó căn cứ vào chứng từ thẩm định giá tạo nên giá thành. Từ giá thành 44 tỉ đồng, công ty và bệnh viện xác lập nên giá điều trị bệnh.

Gánh nặng đổ lên người bệnh

Với việc thổi khống giá trị máy lên gấp 4 lần giá trị thực, Công ty BMS và Bệnh viện Bạch Mai đã thu của bệnh nhân số tiền cao gấp nhiều lần số tiền họ phải trả. Trong đó, một ca phẫu thuật theo thiết bị này chỉ khoảng 4 triệu đồng nhưng đã bị đội lên thành 23 triệu đồng. Tính từ năm 2017 đến nay, ước tính mỗi tháng có khoảng 20 trường hợp bệnh nhân sử dụng thiết bị này, tính từ khi lắp đặt robot Rosa tại Bệnh viện Bạch Mai đến nay đã có hàng trăm bệnh nhân bị móc túi với số tiền không nhỏ.

Theo thông tin mà Bệnh viện Bạch Mai công bố, đến thời điểm tháng 6-2018 đã có hơn 500 bệnh nhân được phẫu thuật bằng robot thành công. Trong đó, Khoa Chấn thương chỉnh hình và Cột sống đã tiến hành thay khớp cho 62 người bệnh có robot Mako hỗ trợ. Trong lĩnh vực phẫu thuật thần kinh, 68 người bệnh u não đã được phẫu thuật ứng dụng hệ thống robot Rosa.

Hình ảnh bác sĩ bệnh viện Bạch Mai sử dụng robot Rosa trong điều trị cho bệnh nhân.

Còn theo đề án liên kết sử dụng robot Rosa, từ năm 2017-2018, tổng doanh thu sau khi trừ chi phí là hơn 860 triệu đồng, trong đó bệnh viện hưởng hơn 430 triệu đồng, doanh nghiệp hưởng hơn 430 triệu đồng. Đến thời điểm tháng 10-2019, bệnh viện đã thực hiện được hơn 410 ca sử dụng thiết bị này hỗ trợ trong điều trị bệnh, trung bình 14 ca/tháng. Còn theo đề án, dự kiến số lượng đạt được là 20 ca/tháng. Như vậy, tính từ khi 2 thiết bị này được đưa vào sử dụng, có hàng trăm người bệnh đã phải chi trả số tiền lớn gấp nhiều lần thực tế.

Trách nhiệm của bệnh viện?

Trao đổi với báo chí, ông Nguyễn Quốc Anh (nguyên Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, 2 thiết bị robot Rosa và robot Mako được Công ty BMS đưa vào bệnh viện Bạch Mai có giá 39 tỉ đồng và 44 tỉ đồng. Theo Thông tư 15 của Bộ Y tế, giá thiết bị đưa vào kinh doanh liên kết phải căn cứ vào giá mà các đơn vị khác trúng thầu trong vòng 6 tháng. Tuy nhiên, thời điểm robot Rosa được đưa vào bệnh, về lĩnh vực sọ não không có đơn vị nào 6 tháng trước đó trúng thầu nên phải căn cứ vào chứng từ thẩm định giá.

Hiện, với những bệnh viện thuộc nhóm tự chủ tài chính hoàn toàn như Bạch Mai, Bệnh viện K, sau này sẽ có thêm Bệnh viện Chợ Rẫy và Việt Đức, bệnh viện được tự chủ hoàn toàn trong mua sắm trang thiết bị, không phải báo cáo và đợi Bộ Y tế thẩm định. Việc được giao quyền tự chủ sẽ giúp bệnh viện được chủ động hơn nhưng lại thiếu một tầng kiểm soát và nếu không có những quy chế rõ ràng để quản lý, sẽ có tình trạng đẩy giá, nâng giá thiết bị như vừa qua.

Trong hợp đồng bệnh viện ký, sau 7 năm các thiết bị này sẽ thuộc về bệnh viện để phục vụ nhân dân, còn tiền khấu hao máy Công ty BMS sẽ thu về, không có chuyện giá máy sau khi nâng khống chia cho 2 bên là bệnh viện và Công ty BMS. Trong hợp tác này, sau 7 năm máy này thuộc về bệnh viện, khi máy thuộc về bệnh viện thì người dân không phải trả thêm tiền khấu hao máy nữa. Như vậy vẫn có lợi ích cho người bệnh.

Ông Dương Đức Hùng, Phó Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai cho biết, hiện thiết bị này đang bị tạm dừng hoạt động. Bệnh viện Bạch Mai là đơn vị tiếp nhận các thiết bị y tế. Dựa trên giấy tờ, hồ sơ về thiết bị và giá thiết bị mà các bên đưa ra để có căn cứ lựa chọn. Khi hồ sơ đầy đủ, có lợi nhất theo nguyên tắc lấy từ thấp đến cao, đảm bảo chất lượng thì sẽ được lựa chọn. Phía bệnh viện không thể biết được hồ sơ, giấy tờ đó có giả mạo hay không, đó không phải là chuyên môn của bệnh viện.

Liên quan đến vụ án thổi giá thiết bị y tế tại Bệnh viện Bạch Mai, Cơ quan CSĐT Bộ Công an xác định có tính chất đặc biệt nghiêm trọng và đang khẩn trương điều tra hành vi vi phạm của những người liên quan. Đồng thời, cơ quan chức năng đang làm rõ những dấu hiệu sai phạm “thổi giá” thiết bị y tế, nâng khống mỗi máy vài chục tỉ đồng tại một số đơn vị khác. Hiện có nhiều bệnh viện đang được thanh kiểm tra vì mua sắm hoặc đầu tư theo diện xã hội hóa thiết bị y tế với giá “trên trời”.

Trần Tâm