Vùng dứa Bản Lầu hồi phục sau sự cố môi trường

Chị Vương Thị Thư, ở thôn Na Mạ 1, xã Bản Lầu hy vọng vụ dứa cuối năm nay thắng lợi.

Dứa hết lo khí thải

Giữa trưa nắng oi ả, dừng tay làm cỏ nương dứa hơn 10 nghìn gốc đang lên xanh tốt, lá dứa xanh ngắt, gốc dứa mập mạp, hứa hẹn cho quả to, chất lượng ngon, chị Vương Thị Thư, ở thôn Na Mạ 1, phấn khởi: “Nương dứa này nhà mình trồng được hơn ba tháng mà lên xanh tốt quá, do được chăm bón đúng kỹ thuật, không lo bị khí thải gây nhiễm độc, làm chết thối cây và quả dứa như năm ngoái nữa. Giờ dốc sức vào chăm bón nương dứa, hy vọng được mùa quả thắng lợi, bù vào thiệt hại trước đây”.

Vụ dứa đầu năm nay, gia đình chị Thư trồng khoảng 70 nghìn gốc dứa, bất ngờ bị nhiễm khí độc do Nhà máy luyện kim màu Lào Cai ở gần đó thải ra, phát tán trong không khí làm dứa đang sinh trưởng bị nhũn ngọn, dứa đang vào mùa thu hoạch bị thối quả, chỉ “vớt vát” được một phần rất nhỏ. Chị Thư cho biết, khách hàng bên Trung Quốc đã đến mua trọn gói cả nương trị giá hàng trăm triệu đồng, “cầm tiền trong tay rồi mà để tiền rơi tuột mất”, lý do là khách hàng Trung Quốc thấy quả dứa bên ngoài thì chín vàng, quả to nhưng bổ ra thì ruột thối ủng từ trong ra ngoài, dọc theo lõi dứa; thế là họ đòi lại tiền, thậm chí còn đòi phạt vì không đúng cam kết. Gia đình chị Thư lao đao, dự kiến thu ba trăm triệu đồng vụ dứa xuân, rút cục chỉ “vớt vát” được mấy chục triệu đồng tiền phân bón, tiền thuê nhân công chăm sóc, chưa tính công sức cả năm trời của hai vợ chồng đổ xuống nương dứa.

Không chỉ gia đình chị Thư, hàng chục gia đình ở thôn Na Mạ 1 cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự, dứa bị nhiễm khí thải thối hỏng ruột, chết cây khiến nông dân thất thu, rơi vào cảnh nợ nần, bức xúc vì không biết xoay xở ra sao. Ngay gia đình chị Lục Kim Phương - Trưởng thôn Na Mạ 1 (xã Bản Lầu - Mường Khương) cũng bị thối hỏng hàng chục tấn dứa, thất thu hàng trăm triệu đồng. “Cả thôn có 134 hộ, hầu như nhà nào cũng trồng dứa, nguồn thu để sinh sống trông chờ cả vào đó. Khí thải nhà máy đã làm hư hỏng mùa màng của bà con, khiến người dân rất bức xúc” - chị Phương cho biết.

Nhà máy luyện kim màu Lào Cai đã bị ngừng hoạt động và di chuyển đến địa điểm khác.

Nhờ sự vào cuộc quyết liệt của các ngành chức năng và xử lý kiên quyết, nghiêm minh của UBND tỉnh Lào Cai chỉ đạo cắt điện, ngừng hoạt động Nhà máy luyện kim màu Lào Cai do vi phạm các quy định về đầu tư và bảo vệ môi trường, được nhân dân địa phương đồng tình, ủng hộ nên từ tháng 3-2018 đã chấm dứt khí thải độc hại phát tán gây ô nhiễm môi trường sống và sản xuất nông nghiệp ở địa phương.

Tái đầu tư vụ dứa cuối năm

Theo thống kê của Phòng NN và PTNT huyện Mường Khương, có 185 ha dứa của 317 hộ dân, ở 12 thôn của xã Bản Lầu bị thiệt hại do khí thải từ nhà máy luyện kim màu. Ngoài ra còn hàng chục ha chè, cây cao-su… bị hư hỏng, giảm năng suất hoặc không cho thu hoạch.

Để giúp người dân ổn định sản xuất, UBND tỉnh Lào Cai đã cho UBND huyện Mường Khương “vay” 14,2 tỷ đồng từ nguồn Quỹ bảo vệ môi trường để chi trả kịp thời cho các hộ dân bị thiệt hại; trong khi Công ty cổ phần Tứ Đỉnh là chủ sở hữu Nhà máy luyện kim màu Lào Cai gặp khó khăn, chưa bố trí được nguồn tiền để bồi thường cho người dân. Đây là việc làm cần thiết để ổn định cuộc sống và đầu tư tái sản xuất cho người dân, đồng thời tháo gỡ khó khăn trước mắt cho doanh nghiệp.

Nhận được tiền bồi thường, người dân Bản Lầu tập trung tái đầu tư trồng mới vụ dứa cuối năm, trả nợ tiền phân bón ứng trước trả chậm cho doanh nghiệp cung ứng phân bón do xã đứng ra bảo lãnh. Chị Vương Thị Thư, ở thôn Na Mạ 1 cho biết: Gia đình chị được bồi thường 102 triệu đồng, chị dành 33 triệu trả nợ tiền mua sáu tấn NPK và một tấn phân đạm trả chậm vụ trước bị thất bát, còn lại 69 triệu đồng đầu tư giống, phân bón, nhân công trồng 75 nghìn gốc dứa mới; hiện dứa đang sinh trưởng tốt, dự kiến thu hoạch khoảng 70 tấn dứa quả vụ cuối năm nay, với giá hiện tại 4.000 đồng/kg, thu về khoảng 280 triệu đồng, trừ chi phí còn lãi khoảng hơn 100 triệu đồng.

Phó Chủ tịch xã Bản Lầu (Mường Khương - Lào Cai) kiểm tra nương dứa trồng mới của nông dân trong xã.

Ở thôn Km15, hàng trăm hộ nông dân tại đây được nhận tiền bồi thường thiệt hại cũng đang nỗ lực khôi phục lại diện tích dứa bị chết, hỏng. Trưởng thôn km 15 Vàng Seo Sì, 40 tuổi, dân tộc Mông cho biết, các hộ như Tráng Thị Thúy, Vương Thị Tư, Pờ Sín Phà.... đã tập trung tái đầu tư và tích cực chăm sóc diện tích dứa tại đây, hy vọng vụ dứa cuối năm giành thắng lợi.

Theo ông Phạm Đăng Năm - Bí thư Đảng ủy xã Bản Lầu, bên cạnh nguồn tiền bồi thường mà bà con đã nhận, xã chủ động đứng ra bảo lãnh mua phân bón trả chậm, Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh xã đứng ra tín chấp vay vốn ngân hàng thuận tiện, lãi suất ưu đãi giúp bà con khôi phục vùng sản xuất dứa xuất khẩu và cung ứng cho các nhà máy chế biến dứa hộp và nước dứa ép trong nước. Hiện tại, “thủ phủ” dứa Bản Lầu của tỉnh Lào Cai đã hồi sinh, với hơn 700 ha, dự tính sản lượng khoảng 15 nghìn tấn quả, đem về cho nông dân địa phương khoảng 60 tỷ đồng trong năm nay.

* Buộc doanh nghiệp chi 14 tỷ đồng đền bù cho người trồng dứa ở Bản Lầu

* Xử lý việc Nhà máy luyện kim màu Bản Lầu gây ô nhiễm môi trường

* Hỗ trợ các hộ dân bị thiệt hại do khí thải Nhà máy luyện kim Tứ Đỉnh

* Chi trả 2,6 tỷ đồng tiền đền bù thiệt hại dứa và hoa màu cho nông dân Bản Lầu

* UBND tỉnh Lào Cai công bố nguyên nhân dứa chết thối hàng loạt tại xã Bản Lầu

* Kiểm tra nhà máy luyện kim liên quan đến hàng trăm ha dứa bị thối quả ở Lào Cai

Bài và ảnh: QUỐC HỒNG