Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung: Liên kết để tìm hướng đi

Cảng Chân Mây, thuộc KKT Chân Mây - Lăng Cô (TT - Huế) cần đầu tư để phát huy lợi thế trong liên kết Vùng.

Chưa có sự liên kết giữa các vùng

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Văn Cao - Chủ tịch UBND tỉnh TT - Huế nhấn mạnh, Vùng kinh tế trọng điểm (KTTĐ) miền Trung được thành lập từ năm 2008 gồm 5 tỉnh, TP gồm: TT - Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, với diện tích tự nhiên trên 27.881km2, chiếm 8,45% diện tích cả nước; dân số khoảng 6,5 triệu người, chiếm trên 7% dân số cả nước, có điều kiện thuận lợi hình thành một hành lang kinh tế, thương mại quan trọng kết nối Bắc - Nam và là cửa ngõ ra biển của tuyến hành lang kinh tế Đông - Tây, nối Myanmar, Lào, Campuchia với đường hàng hải quốc tế qua biển Đông và Thái Bình Dương.

Vùng KTTĐ miền Trung hiện có 4 KKT ven biển gồm Chân Mây - Lăng Cô (TT - Huế), Chu Lai (Quảng Nam), Dung Quất (Quảng Ngãi) và Nhơn Hội (Bình Định) và 19 KCN được Thủ tướng cho phép thành lập, chiếm 5,8% số KCN được cấp phép của cả nước và khoảng 45,2% số KCN của 14 tỉnh miền Trung.

Các KKT, KCN trong Vùng tính đến cuối năm 2016 đã thu hút được hơn 1.280 dự án, với tổng vốn đầu tư hơn 500 nghìn tỷ đồng, vốn đầu tư thực hiện hơn 210 nghìn tỷ đồng (chiếm 42% tổng vốn đầu tư đăng ký), thu ngân sách khoảng 36 - 40 nghìn tỷ đồng. Trong đó, đầu tư vào các KKT có 420 dự án (chiếm 32,8%), vốn đầu tư đăng ký hơn 380 nghìn tỷ đồng (chiếm 76%), thu ngân sách khoảng 30 nghìn tỷ đồng (chiếm 70 - 75%). Có thể nói, các KKT, KCN trong Vùng KTTĐ miền Trung đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc giải quyết công ăn việc làm, chuyển dịch cơ cấu và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương trong Vùng.

Hiện nay, tuy các KKT, KCN vùng KTTĐ miền Trung có tạo thêm năng lực sản xuất mới, nhưng chưa tạo ra bước đột phá trong phát triển công nghiệp, phần lớn thu hút vào các KKT, KCN trong Vùng là các ngành thâm dụng lao động, sử dụng nhiều nhiên liệu, năng lượng, ít công nghệ cao, như: Dệt may, da giày, sản xuất sản phẩm nhựa, vật liệu nung, chế biến nông - lâm - thủy sản... Cơ cấu ngành nghề này làm cho chất lượng, tốc độ phát triển các KKT, KCN của Vùng không cao.

Các KKT, KCN khu vực miền Trung có tiềm năng, lợi thế tương đối giống nhau, nhưng chưa có những phân tích sâu nhằm đưa ra cơ chế phân công thu hút, phát triển hợp lý, tạo nên lợi thế tổng thể của toàn vùng. Ngược lại, đang có sự thu hút đầu tư theo hướng cạnh tranh tràn lan trên tất cả các lĩnh vực, tại tất cả các địa phương, làm triệt tiêu lợi thế lẫn nhau và làm lệch lạc định hướng khai thác tiềm năng sẵn có vào phát triển kinh tế - xã hội tại các địa phương trong Vùng.

Cần tìm hướng đi... bền vững

Phát triển các KKT và KCN ở vùng KTTĐ miền Trung, hiện trạng và một số đề xuất, kiến nghị của ông Dương Đình Giám - Hội Khoa học kinh tế Việt Nam, "Với thế mạnh của một trung tâm đào tạo và nghiên cứu khoa học chất lượng cao của Vùng, TT - Huế có thể tập trung để phát triển một số lĩnh vực công nghệ cao, như ngành điện, điện tử và công nghệ thông tin, hỗ trợ cho trung tâm ngành này của Vùng tại Đà Nẵng; phát triển các sản phẩm cơ khí chính xác (CNHT), tham gia vào cụm liên kết ngành chế tạo ôtô tại Quảng Nam… Ngoài ra, với lợi thế là nơi có nguồn nước tốt, nguồn nguyên liệu dồi dào với nhiều loại cây đặc sản, TT - Huế có nhiều tiềm năng để trở thành trung tâm chế biến nông sản, thực phẩm, nước giải khát, thủy sản cung cấp cho Vùng KTTĐ miền Trung. Nhằm tăng cường liên kết phát triển các KKT và KCN tại Vùng KTTĐ miền Trung cần tăng cường liên kết, nâng cao hiệu quả của hệ thống các KKT, KCN trong vùng; thúc đẩy, nâng cao khả năng cạnh tranh và thu hút đầu tư của các KKT, KCN; tổ chức, quản lý và thực thi các chính sách hỗ trợ cho các KKT, KCN (như hoàn thiện các quy định về quản lý, xây dựng bộ máy quản lý năng động và hiệu quả, kiểm soát chặt chẽ vấn đề môi trường)...

Ông Trần Đình Thiên - Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, đã đến lúc cần đặt vấn đề một cách thẳng thắn và gay gắt về liên kết của Vùng KTTĐ miền Trung. “Các KKT và KCN nằm trong Vùng KTTĐ miền Trung cơ bản giống nhau về địa hình và lợi thế, vì vậy mỗi địa phương nên chọn một lợi thế để tạo thành điểm chung cho vùng. Muốn phát triển vùng phải đảo ngược tư duy, mỗi địa phương phải chọn cho mình một chiến lược phát triển, phải để nhà đầu tư chọn mình chứ mình đừng chọn nhà đầu tư. Để làm được điều đó, các địa phương phải chọn cho mình một thế mạnh riêng chứ không cạnh tranh theo kiểu bên được bên mất, phải tuân thủ 2 nguyên tắc chung đó là phân bổ nguồn lực dựa trên nguyên tắc thị trường và tận dụng lợi thế để tạo ra lợi thế”- TS Thiên nói.

Ông Đàm Minh Lễ - Phó trưởng Ban quản lý KKT Dung Quất và các KCN Quảng Ngãi cho rằng: Phải xây dựng chiến lược liên kết kinh tế vùng phù hợp với Vùng KTTĐ miền Trung, tập trung phát huy tối đa lợi thế, cho các địa phương thấy được lợi ích khi tham gia liên kết để xóa bỏ tình trạng phát triển kinh tế khép kín. Phát huy tiềm năng và liên kết phát triển vùng, phải có cơ chế điều phối, quản trị vùng; xây dựng cơ chế chính sách thích hợp, thúc đẩy liên kết để tạo điều kiện phát triển nhanh hơn cho các địa phương. Mặt khác, phải tập trung các nguồn lực để đầu tư, phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội, đặc biệt là kết cấu hạ tầng giao thông trong vùng như xây dựng các con đường ven biển, mở rộng các sân bay và các tuyến đường cao tốc trong vùng.

Những ý kiến tham gia tại hội nghị, Hội đồng Vùng KTTĐ miền Trung sẽ hoàn chỉnh báo cáo đề xuất cơ chế, chính sách phát triển cho các KKT và KCN để trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt.

Ban Chỉ đạo, Hội đồng Vùng KTTĐ miền Trung giai đoạn 2015 - 2020 được Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định 2059/QĐ-TTG về thành lập vào ngày 24/11/2015. Những thành viên Hội đồng Vùng KTTĐ miền Trung bao gồm Chủ tịch UBND các tỉnh, TP Đà Nẵng, TT - Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định. Theo quy chế hoạt động thì Chủ tịch Hội đồng vùng được luân chuyển nhiệm kỳ 2 năm. Ở nhiệm kỳ 2017 - 2018, Chủ tịch là ông Nguyễn Văn Cao - Chủ tịch UBND tỉnh TT - Huế.

Trí Đức