Xăng sinh học vẫn 'chật vật'

Khó khăn kép

Chỉ trong vòng 6 tháng đầu năm 2018, lượng tiêu thụ xăng E5 RON 92 đã đạt 1,78 triệu m3, chiếm tỷ trọng 40,18% tổng lượng xăng tiêu thụ, tăng 31,18% so với năm 2017.

Mức tăng trưởng tiêu thụ xăng như trên cho thấy tín hiệu khả quan về sức tiêu thụ xăng E5 RON 92. Theo ông Lê Xuân Trình, Phó Tổng Giám đốc PV Oil, từ khi triển khai chính sách bán đại trà xăng E5 trên toàn quốc (ngày 1-1-2018), lượng xăng E5 RON 92 của công ty chiếm 46% - 50% tổng lượng xăng bán ra. Trong khi năm 2017 chỉ tiêu thụ 16% - 18% trong tổng số lượng xăng bán ra. Tương tự, lượng xăng E5 RON 92 của Tổng công ty Xăng dầu Quân đội cũng đạt 62,53%; Công ty TNHH Hải Linh đạt 42,62%.

Được kì vọng có thể đi vào cuộc sống, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, khuyến khích sử dụng năng lượng xanh tuy nhiên, đến nay việc triển khai xăng sinh học vẫn còn nhiều khó khăn. Điển hình là việc phát triển doanh nghiệp sản xuất ethanol. Hiện, ngoài doanh nghiệp tư nhân Tùng Lâm (Quảng Ngãi) đến nay là doanh nghiệp duy nhất trong nước có thể sản xuất được ethanol bán cho các cơ sở phối trộn, với tổng công suất 200.000 mét khối/năm, đủ để phối trộn ra hơn 5 triệu mét khối xăng sinh học E5 RON 92 và dự án Nhà máy nhiên liệu sinh học Dung Quất (Bio Ethanol Dung Quất) rục rịch tái khởi động thì các dự án khác của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước tại Bình Phước và Phú Thọ hiện vẫn “đắp chiếu” vì các lý do khác nhau. Báo cáo của Bộ Công Thương ra Quốc hội hồi tháng 5-2018 cho biết, các dự án đều có những vướng mắc nên chưa thể tái khởi động được và mục tiêu có nguồn ethanol bổ sung từ cuối năm 2017 cũng “phá sản” theo.

Bên cạnh đó, giá ethanol tăng đều đặn trong 9 tháng qua cũng là một điều khó với việc phát triển xăng sinh học. Điển hình như đợt điều chỉnh giá xăng dầu mới nhất hôm 5/10, giá ethanol nhiên liệu là 15.458 đồng/lít (chưa bao gồm thuế GTGT). Với con số tính toán được Bộ Công Thương công bố hồi tháng 7-2017, ước tính mỗi năm cần ít nhất 267.850 mét khối ethanol để pha chế xăng sinh học, việc chỉ cần tăng giảm vài trăm đồng/lít cũng đã tác động đến lợi nhuận của doanh nghiệp rất nhiều.

Một vấn đề nữa của nguồn nguyên liệu để sản xuất ethanol tại Việt Nam là hiện nay duy nhất chỉ có khoai mì lát (sắn lát), đây cũng là nguyên liệu của nhiều ngành công nghiệp khác cũng như là mặt hàng xuất khẩu ăn khách của Việt Nam.

Từ đầu năm đến nay, giá khoai mì lát liên tục tăng cao do các nhà máy sản xuất cồn và ethanol ở Trung Quốc tăng cường nhập khẩu để sản xuất. Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), tính chung sáu tháng đầu năm, lượng khoai mì và các sản phẩm từ khoai mì (90% xuất đi Trung Quốc) đã đạt 1,47 triệu tấn, trị giá 543 triệu đô la Mỹ, giảm 26,4% về lượng nhưng tăng 8,9% về giá trị so với cùng kỳ năm 2017. Giá xuất khẩu bình quân tăng gần 80% so với cùng kỳ năm 2017.

Với mức giá nguyên liệu cao như vậy, việc chế biến ra ethanol cũng không thể rẻ, nên bài toán hỗ trợ cho các doanh nghiệp sản xuất ethanol về thuế, hàng rào kỹ thuật nhập khẩu để giá ethanol hạ nhiệt... có thể phát huy tác dụng trong một thời gian ngắn song không thể kéo dài và Việt Nam không tìm được nguồn nguyên liệu nào khác có sản lượng lớn và giá rẻ thay cho khoai mì lát để sản xuất ethanol.

Sẽ được tiếp tục hỗ trợ

Theo đánh giá của Vụ Thị trường Bộ Công thương, từ thời điểm khuyến khích sử dụng xăng E5 RON 92, nhìn chung các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, người tiêu dùng đã tích cực đón nhận việc sử dụng xăng E5 RON 92 bởi hàng loạt các chính sách giảm thuế, hoàn thuế, dựng hàng rào kỹ thuật nhập khẩu... đối với xăng E5 đã và đang có hiệu lực.

Có thể kể đến dự thảo nghị định sửa đổi một số điều của Nghị định 177 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Giá, Bộ Công thương sẽ phối hợp với Bộ Tài chính trình Quốc hội đợt này cho các doanh nghiệp được hoàn thuế.

Bên cạnh đó, việc Bộ Tài chính sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế Tiêu thụ đặc biệt (TTĐB), trong đó quy định chính sách thu thuế TTĐB đối với xăng E5 là 8% kể từ ngày 1-1-2016 (so với mức 10% của xăng khoáng) đồng nghĩa với việc phải hoàn thuế TTĐB (khấu trừ lại 2% đã thu) đối với lượng xăng E5 bán ra từ thời điểm đó đến nay. Theo tờ trình, năm 2016 số thuế này không đáng kể, song từ năm 2017 và 2018 dự kiến khoảng 750 tỉ đồng. Bộ đề nghị nguồn ngân sách trung ương xuất cấp để khấu trừ cho doanh nghiệp (một phần ba số khấu trừ này cho Petrolimex). Như vậy có thể nói, giá xăng cơ sở tính trong mỗi kỳ điều hành giá được công bố liên tiếp chưa tính đúng tính đủ. Đối với xăng E5 nói riêng, ngoài việc trích quỹ bình ổn giá luôn cao hơn xăng khoáng RON 95 (có kỳ trích cao gấp đôi) và các chi phí, lợi nhuận định mức khác còn chưa tính mức khấu trừ thuế cho doanh nghiệp. Nếu tính đủ, phải có cả phần ngân sách dự kiến cấp bù này vào giá cơ sở của E5.

Cũng kể từ đầu năm 2019, thuế Bảo vệ môi trường (BVMT) với xăng E5 cũng chỉ ở mức 3.000 đồng/lít (như hiện hành), trong khi thuế BVMT đối với xăng khoáng tăng thêm 1.000 đồng/lít. Như vậy xăng E5 chỉ còn phải nộp 75% mức thuế BVMT so với xăng khoáng, nhằm tạo thêm khoảng cách đối với xăng RON 95 để định hướng tiêu dùng.

Nha Trang