Xây dựng kịch bản tiết kiệm năng lượng hiệu quả cho ngành thủy sản và gỗ Việt

Hai tiểu ngành tôm đông lạnh và cá da trơn đông lạnh đều có tiềm năng tiết kiệm điện cao, 41% đối với cá và 49% đối với tôm

Sáng (2/11), Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Hội đồng DN về sự Phát triển Bền vững Việt Nam đã tổ chức Hội thảo Chia sẻ các giải pháp năng lượng bền vững ngành chế biến gỗ và thủy sản ở Việt Nam.

Chia sẻ về các chính sách và những quy định về tiết kiệm năng lượng trong công nghiệp, ông Trịnh Quốc Vũ – Phó Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và phát triển bền vững (Bộ Công Thương) cho hay: Cùng với sự phát triển của nền kinh tế, nhu cầu sử dụng năng lượng của Việt Nam đã tăng trưởng rất cao trong thời gian qua. Trong giai đoạn 2001 – 2020, nhu cầu năng lượng tăng khoảng 10%, trong đó, nhu cầu về điện tăng 13%/năm giai đoạn 2001- 2010, và giai đoạn 2011- 2015, do tác động của các chính sách về tiết kiệm năng lượng tốc độ tiêu thụ điện đã giảm 2%, xuống còn 10-10,5%.

Về phát thải khí nhà kính từ ngành năng lượng chiếm khoảng 63% tổng phát thải khí nhà kính của Việt Nam năm 2010 và sẽ chiếm khoảng 83% và 86% vào năm 2020 và 2030. Về cân bằng và an ninh năng lượng, trong tương lai, các nguồn năng lượng sơ cấp sẽ không đáp ứng được nhu cầu tiêu thụ năng lượng của nền kinh tế. Việt Nam chuyển từ nước xuất khẩu năng lượng sang nước nhập siêu năng lượng. Cụ thể, hiện chúng ta đã phải nhập khẩu than cho các nhà máy phát điện ở miền Trung và miền Nam.

Dự kiến, từ năm 2023 trở đi, Việt Nam sẽ nhập khẩu khí hóa lỏng LPG từ năm 2023 cho phát điện. Trong tương lai chúng ta ngày càng phụ thuộc vào nguồn năng lượng nhập khẩu.

Trong thời gian qua, Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách liên quan đến sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Cụ thể, trong lĩnh vực công nghiệp quy trách nhiệm của các cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm; ban hành các thông tư quy định mức tiêu thụ năng lượng cho các ngành công nghiệp trọng điểm; hỗ trợ tiết kiểm năng lượng và xây dựng hệ thống quản lý năng lượng…

Đối với ngành thủy sản, hiện Bộ Công thương đang xây dựng Thông tư quy định định mức tiêu hao năng lượng trong ngành chế biến thủy sản với 2 sản phẩm chủ đạo là tôm đông lạnh và cá da trơn đông lạnh. Dự kiến sẽ trình Bộ trưởng Bộ Công thương ban hành trong năm 2018. Theo đó, dự thảo thông tư quy định mức tiêu hao năng lượng giai đoạn 2019-2025 sản phẩm cá da trơn là 1.050 kWh/tấn sản cá tương đương, tôm 2.050 kWh/tấn sản phẩm tôm tương đương; giai đoạn 2026 – 2030, sản phẩm cá da trơn là 900 kWh/tấn sản cá tương đương và tôm là 1.625 kWh/tấn sản phẩm tôm tương đương.

Cũng theo ông Trịnh Quốc Vũ, việc lựa chọn tôm và cá da trơn vì 2 sản phẩm này dễ quy định về định mức tiêu hao năng lượng

Lý do chọn tôm và cá da trơn trong việc xây dựng chương trình giải pháp năng lượng ngành chế biến thủy sản ở Việt Nam, ông Đỗ Kim Cương, đại diện Công ty Tư vấn EPRO cho biết: Đây là 2 tiểu ngành mang lại giá trị xuất khẩu lớn nhất cho ngành thủy sản. Tiềm năng phát triển đối với 2 tiểu ngành này rất cao. Các xí nghiệp của 2 tiểu ngành này có mức độ chuyên môn hóa cao, quy mô thường tương đối lớn. Các xí nghiệp thuộc 2 tiểu ngành này được quản lý sản xuất tốt và thiết bị lạnh thường được trang bị tốt hơn so với các xí nghiệp khác. Kết quả từ 2 tiểu ngành này sẽ làm căn cứ để nhân rộng ra các tiểu ngành khác.

Chia sẻ về kết quả kiểm toán năng lượng đối với sản phẩm tôm và cá da trơn, ông Đỗ Kim Cương cho hay: Hai tiểu ngành này đều có tiềm năng tiết kiệm điện cao, 41% đối với cá và 49% đối với tôm. Nguyên nhân dẫn đến lãng phí điện bao gồm cả điều hành sản xuất vận hành bảo dưỡng thiết bị cũng như hệ thống lạnh, chất lượng thiết bị. Trong đó, phần lãng phí do điều hành sản xuất, vận hành thiết bị vẫn là lớn nhất.

Đối với cá tra, 65% điện lãng phí là do điều hành sản xuất, vận hành bảo dưỡng thiết bị và do chạy non tải, chỉ có 35% là do bản thân thiết bị. Con số tương ứng đối với tôm lần lượt là 59% và 41%. Tổng tiêu thụ 2 tiểu ngành 953 triệu kWh, tiềm năng tiết kiệm 296 triệu kWh (45% so với định mức).

Ông Cương cho hay, với các giải pháp không tốn chi phí đầu tư hoặc tốn rất ít chi phí đầu tư có thể giảm đáng kể lượng điện tiêu thụ trong ngành thủy sản đông lạnh. Tổng tiêu thụ ngành thủy sản đông lạnh ước tính khoảng 2 tỷ kWh/năm, có thể giảm điện tiêu thụ ít nhất 15% bằng các giải pháp tốn ít hoặc không mất chi phí đầu tư (tiết kiệm 300 triệu kWh/năm). Những thiết bị lạnh khác, chẳng hạn như điều hòa nhiệt độ, hàng năm tiêu thụ khoảng 36 tỷ kWh và có tiềm năng tiết kiệm tối thiểu 25%. Nếu có chương trình dài hạn áp dụng triệt để các giải pháp tiết kiệm điện hàng năm có thể tiết kiệm một lương điện rất lớn.

Nhu cầu năng lượng ngành chế biến gỗ dự báo tăng với tốc độ trung bình 8%/năm giai đoạn 2015-2030.

Liên quan đến ngành gỗ, ông Nguyễn Quốc Khánh – Chuyên gia tư vấn năng lượng – cho hay: Tiêu thụ năng lượng ngành gỗ năm 2015 chiếm 2,32% lĩnh vực công nghiệp và 1% của quốc gia. Tổng phát thải nhà kinh 1,26 triệu tấn CO2 và gần như hoàn toàn là phát thải gián tiếp. Nhu cầu năng lượng ngành chế biến gỗ dự báo tăng với tốc độ trung bình 8%/năm giai đoạn 2015-2030. Củi vụn vẫn là năng lượng được sử dụng nhiều nhất. Phát thải khí nhà kinh tăng 10%, cao hơn tốc độ tăng nhu cầu năng lượng và khu vực sản xuất đồ gỗ vẫn là khu vực có phát thải lớn nhất.

Theo ông Khánh, xây dựng kịch bản năng lượng bền vững cho ngành này với 20 giải pháp được nhận diện.Thực hiện theo kịch bản này giúp nhu cầu năng lượng tăng với tốc độ thấp hơn, 7,2%. Phát thải khí nhà kinh giảm 5,6% năm 2020 và 14,9% năm 2030, giảm 787 nghìn tấn CO2, tương đương 1,26% mức cam kết thỏa thuận Paris. Giải pháp được đưa ra đối với các DN trong ngành chế biến gỗ như lựa chọn các công nghệ thiết bị hiện đại, thực hiện các giải pháp quản lý phía cầu để giảm chi phí tiền điện, giám sát sử dụng năng lượng…

Thực tế đã chứng minh, năng lượng đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường. Đây là đầu vào quan trọng của rất nhiều ngành sản xuất. Khuyến khích sử dụng năng lượng hiệu quả với các nỗ lực bước đầu đã đem lại kết quả khi các tác nhân kinh tế ngày càng nhận thức tốt hơn về các vấn đề của sử dụng hiệu quả và tiết kiệm năng lượng.

Làm thế nào để khuyến khích năng lượng xanh, sạch, tái tạo, đặc biệt trong ngành kinh tế, ông Nguyễn Quang Vinh – Tổng Thư ký VCCI – nhấn mạnh: Tìm ra mô hình hợp tác công tư để phối hợp triển khai các chương trình hỗ trợ cộng đồng DN thực hiện mục tiêu phát triển bền vững về năng lượng Việt Nam là hướng đi quan trọng.

LÊ HẬU