Xem xét trách nhiệm dự án nhà máy xơ sợi 'đắp chiếu'

Sau khi thua lỗ, dự án nhà máy sợi PVTex đã dừng hoạt động. (Ảnh: VietNamnet).

Theo Kết luận của TTCP, thực hiện Quyết định 386/2006 về Chiến lược phát triển ngành dầu khí giai đoạn 2006-2015 và định hướng đến năm 2025, ngày 15/7/2007, PVN ký thỏa thuận hợp tác với Vinatex và thành lập Công ty CP Hóa dầu và Xơ sợi dầu khí (PVTEX) để quản lý, đầu tư xây dựng Dự án Sản xuất xơ sợi Polyester Đình Vũ.

Ngày 14/3/2008, PVTEX chính thức hoạt động theo đăng ký kinh doanh với vốn điều lệ 160 tỷ đồng. Qua ba lần tăng vốn điều lệ và thoái vốn cổ đông của một số cổ đông, đến cuối năm 2014 vốn điều lệ của PVTEX là 1.996 tỷ đồng.

Trong quá trình này, PVN đã bỏ tiền ra mua lại cổ phần từ các cổ đông khác để tăng tỉ lệ góp vốn từ 39% lên 57%, thậm chí còn bỏ “tiền túi” ra hơn 311 tỷ đồng cho các cổ đông khác vay để tăng vốn điều lệ cho PVTEX.

Sau đó, theo Nghị quyết của PVTEX, Dự án Xơ sợi Đình Vũ có tổng mức đầu tư 324,8 triệu USD, tương đương hơn 5.400 tỷ đồng, trong đó chỉ có 30% số vốn của chủ đầu tư, số tiền còn lại đi vay.

Kết luận của TTCP chỉ rõ PVN và Vinatex đã thỏa thuận hợp tác đầu tư với giá trị nghiệm thu tại thời điểm thanh tra là 363,5 triệu USD.

Sau một thời gian đi vào vận hành, sản xuất và kinh doanh, Dự án chưa có hiệu quả, lỗ 1.472 tỷ đồng, nên nhà máy hoạt động gián đoạn đến cuối năm 2015 thì dừng hẳn.

TTCP chỉ rõ quá trình thực hiện đầu tư, xây dựng Dự án PVTEX, PVN, Vinatex, các đơn vị, tổ chức, cá nhân liên quan đã để xảy ra nhiều vi phạm.

Theo đó, các đơn vị đã không thực hiện hết trách nhiệm được giao, để Dự án hoạt động yếu kém. Nguyên nhân chính khiến Dự án Xơ sợi Đình Vũ thua lỗ là do khách quan, thị trường tiêu thụ khó khăn, biến động giá nhiên liệu, lãi suất ngân hàng cao.

TTCP nhận định, nguyên nhân chủ quan là do PVN và Vinatex chưa thực hiện hết trách nhiệm, trong quá trình triển khai không tổ chức thẩm định, tính toán kỹ, tăng tổng mức đầu tư không đúng với chi phí, tính sai chi phí, trùng lắp khối lượng, nghiệm thu, thanh toán sai trị giá khoảng 38,7 triệu USD từ đó dẫn đến Dự án bị đội vốn lên hơn 363 triệu USD.

TTCP cũng cho rằng, do chủ đầu tư thiếu kinh nghiệm, buông lỏng quản lý dẫn đến việc lập hồ sơ, mời thầu, thẩm định chưa rõ ràng, những điều khoản còn mâu thuẫn và không được thực hiện trong thực tế.

Với những sai phạm được TTCP chỉ rõ, đến thời điểm kết luận, PVN đang phải gánh chịu toàn bộ khoản công nợ đã vay để thực hiện Dự án cũng như khoản lỗ gần 1.500 tỷ đồng của nhà máy.

TTCP cũng cho biết, trong quá trình ký kết và thực hiện hợp đồng mua thiết bị, chủ đầu tư và nhà thầu không tuân thủ quy định của hợp đồng, thay đổi nguồn gốc xuất xứ của một số thiết bị như thay đổi dây chuyền thiết bị kéo sợi dún của Đức (DTY) sang của Trung Quốc; hệ thống thiết bị về công nghệ thông tin và thiết bị đóng bao từ Đức sang châu Âu.

TTCP đã yêu cầu chủ đầu tư báo cáo và tính toán việc thay đổi chi phí khi thay đổi nguồn gốc xuất xứ thiết bị nhưng chưa được chủ đầu tư thực hiện.

Trước những sai phạm tại Dự án Nhà máy Xơ sợi Đình Vũ, TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành hữu quan xử lý về kinh tế 54 tỷ đồng và hơn 22.000 USD do nghiệm thu thanh toán sai, trùng lắp.

Đồng thời, TTCP yêu cầu PVTEX xử lý dứt điểm các tranh chấp do thay đổi nguồn gốc xuất xứ thiết bị, vật tư. TTCP kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công thương thực hiện kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm đối với tổ chức, cá nhân tại Bộ Công thương, PVN, Vinatex thuộc thẩm quyền có liên quan đến các khuyết điểm sai phạm được TTCP nêu trong Kết luận.

TTCP cũng đề nghị xem xét xử lý trách nhiệm hình sự vì có dấu hiệu cố ý làm trái hoặc thiếu trách nhiệm trong việc phê duyệt dự án, lựa chọn nhà thầu, ký kết hợp đồng với nhà thầu gây thất thoát, lãng phí lớn vốn đầu tư.

Hoàng Anh - Hạ Long