Xi măng Xuân Thành khai thác khoáng sản trái phép: Có sự tiếp tay?

Như trước đó, Công lý & Xã hội có bài “Hà Nam: Nghi án Xi măng Xuân Thành “ăn cơm trước kẻng”?” , phản ánh về việc Xi măng Xuân Thành cố tình khai thác đất, đá sét trái phép từ nhiều năm nay, tiềm ẩn nguy cơ rủi ro dẫn đến nhiều hệ lụy cho đời sống nhân dân.

Công ty Cổ phần Xi măng Xuân Thành

Mặc sức khai thác

Theo đó, tháng 9/2014, Xi măng Xuân Thành mới chỉ được cấp Giấy phép số 1878/GP-BTNMT về việc thăm dò đá sét làm nguyên liệu xi măng khu vực thuộc các xã Thanh Hương, Thanh Lưu, Liên Sơn, huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam.

Nội dung giấy phép nêu rõ, Công ty Xuân Thành phải có trách nhiệm bảo vệ tài nguyên khoáng sản; nghiêm cấm mọi hoạt động khai thác trong quá trình thăm dò. Trường hợp Công ty Xuân Thành vi phạm các quy định của Luật Khoáng sản và các văn bản pháp luật có liên quan hoặc không thực hiện đầy đủ trách nhiệm quy định tại giấy phép sẽ bị thu hồi giấy phép.

Khu vực khai thác đá sét nằm trải dải gần con sông Đáy thuộc thị trấn Tân Thanh, Thanh Liêm, Hà Nam

Ngày 29/3/2019, Bộ Tài nguyên và Môi trường có Giấy phép số 780/GP-BTNMT cho phép Công ty Cổ phần Xi măng Xuân Thành khai thác bằng phương pháp lộ thiên đá sét xi măng Khe Non 2 thuộc các xã Thanh Hương, Liêm Sơn, Thanh Lưu, nay là thị trấn Tân Thanh (Thanh Liêm, Hà Nam).

Theo Giấy phép 780/GP-BTNMT, diện tích xi măng Xuân Thành khai thác là 74,5ha, được chia làm 3 khu vực, với trữ lượng khai thác là 30.847.646 tấn đá sét, trong thời gian khai thác 27 năm (trong đó có 1 năm để xây dựng cơ bản).

Nội dung giấy phép cũng nêu rõ, Xi măng Xuân Thành phải tiến hành khai thác theo đúng tọa độ, diện tích, mức sâu ở các khu vực như: Khu I và khu III là -15m; khu II là -5m, trữ lượng được phép khai thác là 30.847.646 tấn đá sét (khu I là 22.479.390 tấn đá sét; Khu II là 385.480 tấn đá sét; Khu III là 7.983.192 tấn đá sét), công suất khai thác năm đầu 250.346 tấn đá sét, năm thứ 2 đến năm 25 là 1.202.102 tấn đá sét/năm và năm cuối là 544.760 tấn đá sét.

Trong giấy phép cũng quy định trước khi tiến hành khai thác, Công ty Cổ phần Xi măng Xuân Thành phải nộp thiết kế mỏ được lập, thẩm định; Báo cáo Sở TN&MT tỉnh Hà Nam để kiểm tra thực địa, xác định tọa độ, mặt bằng khai thác, cắm mốc giới khu vực được phép khai thác và phải thực hiện đầy đủ nội dung báo cáo đánh giá tác động môi trường, phục hồi môi trường của dự án khi khai thác xong… Ngoài ra, Công ty Cổ phần Xi măng Xuân Thành phải đăng ký ngày bắt đầu xây dựng cơ bản mỏ, ngày bắt đầu khai thác, thông báo về giám đốc điều hành mỏ, kế hoạch khai thác…

Mỗi ngày, hàng trăm lượt xe tải ra chở đá sét ra vào khu vực khai thác

Giấy phép có hiệu lực kể từ ngày ký, tức ngày 29/3/2019, trong đó có 1 năm xây dựng cơ bản. Nếu như Công ty Cổ phần Xi măng Xuân Thành đăng ký ngay ngày bắt đầu xây dựng vào cùng ngày có giấy phép, tức là ngày 29/3/2019, thì cũng phải đến ngày 29/3/2020, mới có thể bắt đầu tiến hành khai thác tại khu vực Khe Non 2 theo Giấy phép số 780/GP-BTNMT ngày 29/3/2019, của Bộ TN&MT.

Tuy nhiên, theo thông tin phán ánh của người dân gần khu vực mỏ Khe Non 2 và các cơ quan chức năng của huyện Thanh Liêm, Công ty Cổ phần Xi măng Xuân Thành đã khai thác đá sét tại mỏ Khe Non 2 từ nhiều năm trước.

Kiểm tra “đột xuất”

Trao đổi với PV, ông Nguyễn Văn Khánh, Chánh Văn phòng Huyện ủy, UBND huyện Thanh Liêm cho biết Nhà máy Xi măng Xuân Thành đầu tư dự án trên bịa bàn xã Thanh Nghị từ năm 2008, đến năm 2010 thì bắt đầu tiến hành khai thác, sản phẩm phục vụ nhu cầu của các tỉnh thành trong cả nước và xuất khẩu ra thị trường quốc tế.

Trước câu hỏi của PV về việc Xi măng Xuân Thành khai thác đá sét trước khi có giấy phép tại mỏ Khe Non 2 theo giấy phép của Bộ Tài nguyên và Môi trường, vai trò giám sát của cơ quan chức năng như thế nào, ông Khánh thừa nhận việc khai thác đá sét của Công ty Cổ phần Xi măng Xuân Thành đã diễn ra từ lâu chứ không phải gần đây.

“Đối với doanh nghiệp lớn, khi dự án đã có chủ trương và quyết định đầu tư, cấp ủy chính quyền các cấp từ huyện đến cơ sở luôn quan tâm và đạo điều kiện để doanh nghiệp khai thác phát triển”, ông Khánh khẳng định.

Như vậy, thông tin của Chánh Văn phòng Huyện ủy, UBND huyện Thanh Liêm cho thấy khi chỉ có giấy phép thăm dò khoáng sản, xi măng Xuân Thành đã tiến hành khai thác đá sét tại khu vực Khe Non 2, có dấu hiệu vi phạm điều khoản trong giấy phép thăm dò khoáng sản.

Trao đổi với một cán bộ Phòng Tài nguyên & Môi trường huyện Thanh Liêm về nội dung trên, PV không khỏi bất ngờ vì thay về cung cấp thông tin theo quy định, vị cán bộ này lại đẩy trách nhiệm sang Công ty Xuân Thành: “Lãnh đạo huyện cũng đã trao đổi, liên hệ hết rồi. Huyện đã làm việc với Công ty Xuân Thành rồi. Các anh liên hệ trực tiếp làm việc với công ty, anh Bắc sẽ đón tiếp các anh dưới đấy”.

Sau khi các cơ quan báo chí vào cuộc phản ánh, trước bức xúc dữ dội của nhân dân, ngày 12/3, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Hà Nam đã có Quyết định số 67/QĐ-TNMT Kiểm tra đột xuất về việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường, khoáng sản đối với Công ty Cổ phần Xi măng Xuân Thành tại dự án khai thác mỏ đá sét xi măng Khe Non 2 thuộc các xã Thanh Hương, Thanh Lưu và Liêm Sơn, huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam.

Quyết định số 67/QĐ-TNMT về việc kiểm tra đột xuất về việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường, khoáng sản đối với Công ty Cổ phần Xi măng Xuân Thành tại dự án khai thác mỏ đá sét xi măng Khe Non 2

Đoàn kiểm tra có nhiệm vụ xây dựng chương trình, nội dung kiểm tra và tổ chức thực hiện cuộc kiểm tra theo quy định. Trong quá trình kiểm tra nếu phát hiện các vi phạm pháp luật về môi trường, khoáng sản, đoàn kiểm tra lập biên bản vi phạm hành chính và kiến nghị cấp thẩm quyền xử lý. Đối tượng được kiểm tra có các quyền hạn và nghĩa vụ theo các quy định của pháp luật hiện hành.

Dư luận bức xúc đặt câu hỏi: Huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam có hàng loạt các cơ quan chức năng và lực lượng liên ngành có nhiệm vụ kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm trong lĩnh vực khoáng sản. Tuy nhiên không hiểu vì sao Xi măng Xuân Thành vẫn ngang nhiên “băm nát” Khe Non 2 trước khi được phép khai thác?

Phải chăng đang có một thế lực nào đó chống lưng cho Xi măng Xuân Thành hoành hành? Hy vọng đoàn Thanh tra sẽ làm việc công tâm, nghiêm túc, khách quan, phát hiện, xử lý vi phạm của xi măng Xuân Thành, UBND tỉnh Hà Nam, Bộ TN&MT sẽ vào cuộc xử lý vi phạm theo quy định tránh dư luận bức xúc trong nhân dân.

Công lý & Xã hội sẽ tiếp tục thông tin.

Thái Tôn - Đỗ Việt