Xử lý chất thải y tế

Phân loại rác thải y tế.

Xử lý triệt để chất thải y tế nguy hại

Thực tế cho thấy, hầu hết các cơ sở y tế hiện nay chưa quan tâm đúng mức đến việc xử lý chất thải y tế. Trong số 1.263 bệnh viện (BV), có công trình xử lý nước thải chiếm 53,4%, còn 46,6% hầu như không có. Đối với chất thải rắn, 90% BV thu gom hằng ngày, 67% BV xử lý bằng lò đốt, than bùn hoặc công nghệ đốt khác, 32,2% xử lý bằng lò đốt thủ công hoặc chôn lấp trong BV.

Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội vừa ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Đề án xử lý chất thải y tế nguy hại thành phố Hà Nội đến năm 2020, định hướng đến năm 2025, trong đó nhấn mạnh đến việc phối hợp với Sở Y tế xây dựng kế hoạch thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải y tế nguy hại theo quy định tại Thông tư 58/2015/TTLT-BYT-BTNMT của liên Bộ Y tế, Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Sở Tài nguyên và Môi trường sẽ rà soát tổng thể công tác xử lý nước thải y tế của các cơ sở y tế tại tất cả các tuyến do thành phố quản lý; lập danh mục các cơ sở y tế có hệ thống xử lý chất thải lỏng y tế nhưng đã xuống cấp hoặc quá tải, các cơ sở y tế có nhu cầu cải tạo, nâng cấp hệ thống xử lý nước thải, các cơ sở y tế đã xây dựng cơ sở vật chất nhưng chưa được đầu tư xây dựng hệ thống xử lý chất thải lỏng y tế, để đề xuất kế hoạch đầu tư xây dựng mới, nâng cấp, cải tạo hệ thống xử lý chất thải lỏng y tế tại các cơ sở y tế trên địa bàn thành phố đảm bảo đạt quy chuẩn môi trường; rà soát toàn bộ công tác xử lý nước thải các cơ sở y tế tư nhân trên địa bàn thành phố; đề xuất phương án, tổ chức hướng dẫn các cơ sở y tế thực hiện việc thu gom, phân loại nước thải phát sinh để tổ chức xử lý cho phù hợp với điều kiện thực tế của cơ sở.

Sở Tài Nguyên và Môi trường yêu cầu các đơn vị cần tăng cường năng lực quản lý, quan trắc, giám sát các hoạt động bảo vệ môi trường và đánh giá mức độ ô nhiễm môi trường tại các cơ sở y tế nhằm kiểm soát ô nhiễm, từng bước khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường tại các cơ sở y tế. Từ đó, triển khai việc điều tra, đánh giá toàn diện và phân loại mức độ quản lý chất thải y tế nguy hại trên địa bàn toàn thành phố; xây dựng kế hoạch thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải y tế nguy hại phù hợp; giám sát và xử lý kịp thời các hành vi quản lý chất thải y tế nguy hại không đúng quy định; cập nhật danh sách và tiến hành xử phạt nghiêm các cơ sở y tế có hành vi vi phạm pháp luật về quản lý chất thải y tế nguy hại.

Sở Tài Nguyên và Môi trường sẽ phối hợp với Sở Y tế kiến nghị Bộ Y tế và các Bộ, ngành rà soát toàn bộ công tác xử lý nước thải tại các BV, các cơ sở y tế do Bộ, ngành quản lý; đề nghị bố trí kinh phí đầu tư xây dựng mới, nâng cấp, cải tạo hệ thống xử lý nước thải cho các BV, các cơ sở y tế do bộ, ngành quản lý; kiến nghị Chính phủ, Bộ Y tế, Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành mới, sửa đổi, bổ sung các cơ chế chính sách có liên quan đến quản lý chất thải y tế (thông thường, tái chế); các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất thải y tế cho phù hợp với điều kiện thực tế trong thu gom, xử lý.

Sở Tài Nguyên và Môi trường phối hợp với Sở Y tế, lực lượng cảnh sát môi trường và UBND các cấp tiến hành thanh tra, kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường đối với các cơ sở y tế trên địa bàn thành phố theo phân cấp; đồng thời phối hợp chặt chẽ với Bộ Y tế và các bộ, ngành trong kiểm tra, giám sát các hoạt động bảo vệ môi trường tại các cơ sở y tế thuộc bộ, ngành quản lý trên địa bàn thành phố.

Thống kê cho thấy, hiện Hà Nội có 42 BV, 30 Trung tâm Y tế quận, huyện, thị xã với 10.750 giường bệnh; khối y tế ngoài công lập có 3.681 cơ sở và 1.445 giường bệnh; trung ương và bộ, ngành có 46 BV với 17.853 giường bệnh. Mỗi ngày, các cơ sở y tế trên địa bàn thành phố phát sinh khoảng gần 27.000kg chất thải rắn y tế. Trong đó, chất thải nguy hại gần 7.500kg/ngày, chất thải thông thường hơn 19.000kg/ngày, chất thải lỏng y tế gần 10.500m3/ngày.

Về xử lý chất thải rắn y tế, hiện trên địa bàn thành phố còn 2 BV sử dụng lò đốt là BV tâm thần Mỹ Đức và BV đa khoa Mỹ Đức, còn lại tất cả các đơn vị y tế trên địa bàn thực hiện xử lý chất thải rắn y tế nguy hại theo mô hình tập trung, ký hợp đồng với các đơn vị chuyên trách.
Đến thời điểm hiện tại, các BV, phòng khám đa khoa khu vực đều được đầu tư hệ thống xử lý chất thải lỏng. Đến nay chỉ còn BV Y học cổ truyền Hà Đông, BV Phục hồi chức năng chưa có hệ thống xử lý, chỉ xử lý ban đầu bằng cloramin B trước khi xả thải ra môi trường. Sở Y tế đang xin chủ trương của thành phố đầu tư hệ thống xử lý chất thải lỏng cho BV đa khoa Hà Đông, BV Bắc Thăng Long, BV đa khoa Sơn Tây do hệ thống xử lý ở những nơi này đã xuống cấp.

Thay đổi nhận thức

Theo Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến, hiện nay, ngành Y tế có hơn 13.000 cơ sở y tế, mỗi năm điều trị cho khoảng hơn 150 triệu lượt người với hơn 300 triệu lượt khám, điều trị ngoại trú. Khi vào BV, mỗi bệnh nhân thường đi kèm từ 1-2 người nhà, lượng rác thải liên quan đến y tế là rất lớn, đa số chất thải nhựa là các túi nilon khó phân hủy, sản phẩm nhựa dùng một lần để bao gói, sử dụng cho mục đích ăn uống, sinh hoạt của bệnh nhân. Theo báo cáo nhanh từ một số BV, có khoảng 5% trong số chất thải y tế phát sinh là chất thải nhựa, khoảng 22 tấn/ngày.

Nhựa là vật liệu đa năng, nhẹ, bền và giá thành hợp lý, được sử dụng rộng rãi ở rất nhiều lĩnh vực, ngành nghề khác nhau, trong đó có ngành Y tế. Tuy nhiên, chất thải nhựa đang trở thành vấn đề ô nhiễm môi trường toàn cầu bởi những đặc tính bền và khó phân hủy. Đặc biệt, ô nhiễm chất thải nhựa ảnh hưởng trầm trọng đến môi trường, sinh thái và sức khỏe con người, hơn 700 loài sinh vật trên thế giới bị ảnh hưởng tiêu cực do ô nhiễm chất thải nhựa.

Thống kê của Ủy ban châu Âu (EC) cho thấy, có khoảng 8,3 tỷ tấn sản phẩm nhựa đã sản xuất đến năm 2018; khoảng 6,3 tỷ tấn nhựa trở thành rác thải và khoảng 5 tỷ tấn tích lũy ngoài môi trường hoặc được chôn lấp. Hằng năm, khoảng 4,8-12,7 triệu tấn chất thải nhựa xả vào đại dương.

Bộ trưởng Bộ Y tế đề nghị lãnh đạo các cơ quan, đơn vị ngành Y tế ở Trung ương và tại 63 tỉnh, thành phố trên cả nước tập trung chỉ đạo tăng cường tập huấn, hướng dẫn nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi thói quen sử dụng túi nilon khó phân hủy, sản phẩm nhựa dùng một lần cho nhân viên y tế, bệnh nhân, người nhà bệnh nhân. Đồng thời, phát động thi đua, khen thưởng, phát hiện và biểu dương kịp thời các đơn vị, cá nhân có thành tích xuất sắc trong giảm thiểu chất thải nhựa; rà soát, đánh giá nguồn phát sinh, số lượng, chủng loại chất thải nhựa, xây dựng kế hoạch kèm theo lộ trình cụ thể thực hiện giảm thiểu chất thải nhựa tại đơn vị đảm bảo hiệu quả, khả thi và đạt chất lượng dịch vụ y tế.

Việc thay đổi nhận thức, hình thành thói quen cho nhân viên y tế, bệnh nhân và người nhà bệnh nhân về thay thế sản phẩm nhựa dùng một lần, hạn chế phát sinh chất thải nhựa là một quá trình, tuy nhiên việc này hoàn toàn có thể thực hiện được. Do đó, Bộ trưởng Bộ Y tế kêu gọi các tổ chức, cá nhân có liên quan cần phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị thuộc ngành y tế dừng sử dụng túi nilon khó phân hủy, sản phẩm nhựa một lần ngay từ hôm nay.

Ngày 25/4/2019, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã kêu gọi toàn xã hội chung tay hành động chống rác thải nhựa. Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Y tế đã yêu cầu các đơn vị trong ngành hạn chế sử dụng túi, chai, cốc, bát, đĩa, ống hút và các vật dụng khác làm từ nhựa dùng một lần hoặc nilon khó phân hủy cho mục đích ăn uống của người bệnh, người nhà bệnh nhân, nhân viên y tế tại các cuộc họp, hội nghị. Thay thế bằng các vật dụng làm từ vật liệu thân thiện với môi trường hoặc có thể tái sử dụng. Đồng thời, Bộ Y tế đã ban hành Hướng dẫn giảm thiểu chất thải nhựa trong y tế và yêu cầu các cơ sở y tế, cán bộ công chức, viên chức, người lao động ngành y tế chú trọng trong việc giảm thiểu chất thải nhựa.

Đức Trân