Xử lý tình trạng tín dụng đen thế nào?

Sáng nay (21/8), phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam (ViEF) – chuyên đề thị trường vốn, tài chính “mở rộng thị trường vốn, tài chính Việt Nam – Giải pháp và thách thức”, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết, Chính phủ đang quan tâm đến 3 vấn đề liên quan đến việc phát triển doanh nghiệp và củng cố môi trường đầu tư.

Chính phủ coi việc phát triển kinh tế vĩ mô là nhiệm vụ quan trọng, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế thế giới đang biến động trong khi quy mô kinh tế Việt Nam còn nhỏ. Chính phủ Việt Nam luôn tạo điều kiện để các thành phần kinh tế phát triển. Từ nay đến cuối năm sẽ cắt giảm khoảng 50% - 60% điều kiện kiểm tra chuyên ngành cũng như tháo gỡ các vướng mắc khó khăn về thể chế để phát triển thị trường tài chính (hàng hóa dịch vụ, lao động, vốn, tài chính, công nghệ…), bởi muốn thị trường khỏe thì chủ thể tham gia thị trường phải khỏe.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ tại Diễn đàn. (Ảnh: Hà Giang)

Tại Diễn đàn, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ bày tỏ vấn đề khiến Phó Thủ tướng băn khoăn, đó là sức khỏe của các chủ thể này và vốn mỏng của các doanh nghiệp. Theo số liệu đến 31/12/2016, có đến 53% hoạt động tại Việt Nam không có lợi nhuận.

“Vì sao hoạt động kinh doanh lại thiếu khả quan? Ngoài những vấn đề khác thì phải chăng do tình trạng vốn mỏng? Nhiều doanh nghiệp hoạt động chủ yếu dựa vào vốn vay ngân hàng, do đó chi phí tài chính cao cộng thêm các chi phí khác khiến doanh nghiệp kinh doanh chưa tốt. Bên cạnh đó, vốn chủ sở hữu nhà nước còn hạn chế.

Phó Thủ tướng cũng cho biết, cần phải xem tình trạng cơ cấu của thị trường mất cân đối chỗ nào - giữa thị trường tín dụng với thị trường vốn. Trong hoạt động tín dụng mất cân đối giữa tỷ trọng với các dịch vụ gia tăng, như phi ngân hàng, nhiều tổ chức tín dụng chủ yếu là dựa trên nền tảng hoạt động tín dụng.

"Gánh nặng của huy động vốn phải chăng ngân hàng đang quá sức", Phó Thủ tướng nói.

Đề cập đến kỳ hạn trái phiếu, Phó Thủ tướng cho biết, trước đây chỉ kéo dài khoảng 3 năm, giờ chúng ta phát hành 10, 20 thậm chí 30 năm. “Chúng ta phải làm gì để tái cơ cấu thị trường này, để tham gia nhiều hơn vào thị trường trái phiếu Chính phủ?”, Phó Thủ tướng đặt câu hỏi.

Theo Phó Thủ tướng, cần phải phát triển thị trường theo hướng hiện đại và quốc tế, đặc biệt là giải pháp cung cấp vốn, các giải pháp cần đẩy mạnh trong công tác cổ phần hóa, thoái vốn, tái cấu trúc thị trường, tăng cường năng lực hấp thu của hệ thống các chủ thể tham gia thị trường và củng cố tài chính ngân hàng, nhất là trong tình hình kinh tế có nhiều biến động.

Đặc biệt, Phó Thủ tướng tiếp tục nhấn mạnh đến vấn đề thanh tra, kiểm tra, giám sát thị trường để đảm bảo thị trường hoạt động minh bạch, nhất là đấu tranh chống gian lận, ngăn chặn tình trạng tín dụng đen và các giải pháp hành chính cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, làm sao để hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa ngày càng phát triển.

Tại Diễn đàn, ông Hà Huy Tuấn - Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia cho rằng, cần phải xác định nguyên nhân tại sao nở rộ tín dụng đen.

Theo ông Tuấn, quỹ tín dụng đen tồn tại theo nhu cầu của người dân. Vay theo hình thức này khá nhanh gọn, không vướng điều kiện chặt chẽ như của ngân hàng.

Ngoài ra, có tình trạng dùng nguồn vay từ tín dụng đen trả nợ ngân hàng. Một nguyên nhân nữa dẫn đến tình trạng tín dụng đen “nở rộ” là trong thời gian vừa qua, sự phát triển công nghệ thông tin khiến cho cách tiếp cận trực tiếp giữa bên có nhu cầu vay và cho vay càng trở nên thuận tiện. Thứ tư là vấn đề khơi thông nguồn vốn. Người ta không muốn gửi ngân hàng vì cho vay bên ngoài lãi suất cao hơn.

Ông Tuấn cho rằng quỹ tín dụng đen không phải xấu, vấn đề là phải suy nghĩ về giải pháp. Đối với thế giới, tín dụng đen đã tồn tại từ rất lâu dưới dạng cũng hoạt động như ngân hàng nhưng không được công nhận.

Ảnh: Hà Giang

Về giải pháp, ông Tuấn cho rằng, phía cơ quan Nhà nước cần phải làm thế nào để giúp và cung ứng nguồn vốn. Cụ thể, phải làm sao để người dân hiểu ngân hàng cũng muốn cho vay. Theo đó, hai bên phải có những rà soát lại để đơn giản hóa thủ tục cho vay, đơn giản hóa thủ tục thanh toán.

Bên cạnh đó, Nhà nước cần có những chương trình ưu đãi để có cách tiệm cận tốt hơn. Vấn đề nữa là kiểm soát những sản phẩm mới, chúng ta không nên gò bó nhưng cũng phải kiểm soát và khuyến khích.

Chia sẻ về vấn đề này, ông Nguyễn Kim Hùng - Giám đốc Công ty CP tái cấu trúc doanh nghiệp Việt cho rằng, chỉ cần tìm kiếm cụm từ 'cho vay vốn' trên Internet sẽ ra 20 triệu kết quả. Thị trường có nhiều loại hình cho vay, nhưng chi phí sử dụng tương đối cao. Có những doanh nghiệp vừa và nhỏ, thậm chí có tới 60% tổng vốn sản xuất kinh doanh là vốn từ tín dụng đen.

Ông Hùng mong Chính phủ có thể tạo ra khung pháp lý để giúp doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể tiếp cận nguồn vốn này một cách hợp lệ bởi chi phí sử dụng vốn lên đến trên 10% nhưng chưa được hoạch định vào chi phí hợp lệ.

Cũng đề cập đến quỹ tín dụng đen, ông Warrick Cleine - Chủ tịch kiêm CEO KPMG tại Việt Nam và Campuchia nhấn mạnh, tín dụng đen không hoàn toàn xấu. “Đen ở đây không hoàn toàn là xấu, vì nó có những mặt để tạo điều kiện cho người vay tiền. Tuy nhiên, chúng ta cần có chính sách để kiểm soát thị trường này một cách hiệu quả. Câu hỏi đặt ra ở đây là chúng ta phải thể chế hóa, chính thức hóa những tín dụng đen như thế nào, cần đưa vào khuôn khổ ra sao để điều tiết thị trường này. Chúng ta có thể học hỏi kinh nghiệm của một số ngân hàng lớn ở Hà Lan".

Ông cũng nhấn mạnh sự cần thiết của công tác truyền thông, giáo dục người dân trong việc tiếp cận các quỹ tín dụng đen, trong khi đó, nhà nước, cần có biện pháp quản lý thị trường này hiệu quả. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận khoản vay của ngân hàng qua nhiều kênh, chính thống hoặc không. Các ngân hàng cần có thủ tục gọn nhẹ để người dân tiếp cận khoản vay một cách hiệu quả./.

Hà Giang