Phát hiện mới về nguy cơ đột quỵ do hút thuốc lá

Hút thuốc từ lâu đã được chứng minh có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Một nghiên cứu gần đây cho thấy nhiều người không nhận ra họ có nguy cơ cao cho đến khi gặp phải các cơn đau tim hoặc đột quỵ.

20% nam giới hút thuốc tử vong vì bệnh tim

Nghiên cứu được công bố ngày 17/11 trên tạp chí của Hiệp hội Tim mạch Mỹ, do nhóm chuyên gia tại khoa Tim mạch, Trung tâm Y tế và Dự phòng, Trường Y Feinberg, thuộc Đại học Northwestern, Mỹ, thực hiện.

Nghiên cứu cho thấy ít nhất 1/5 nam giới và 1/10 phụ nữ hút thuốc sẽ tử vong vì các bệnh tim mạch như đau tim hoặc đột quỵ. Đặc biệt, nhiều người hút thuốc không nhận thấy họ có nguy cơ đau tim, đột quỵ cao, nhất là khi họ còn trẻ.

Trong số người ở độ tuổi 20-30, những trường hợp hút thuốc có nguy cơ chết vì đau tim, đôt quỵ cao gấp 2 lần nhóm không hút thuốc. Độ tuổi trung niên (40-50) có nguy cơ bị đột tử cao hơn khoảng 80% và nguy cơ này vẫn cao hơn ít nhất 30% với nhóm người cao tuổi.

Bệnh tim là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở những người hút thuốc. Ảnh: Yulia Reznikov.

Tác giả chính của nghiên cứu, GS Sadiya Khan, bác sĩ tim mạch tại Trường Feinberg thuộc Đại học Northwestern, cho biết: “Nguy cơ mắc bệnh tim đôi khi bị coi nhẹ và không ảnh hưởng đến người trẻ tuổi. Nghiên cứu của chúng tôi nhấn mạnh ngay cả khi hút thuốc trong thời gian ngắn, nó cũng gây ra những hậu quả đáng tiếc và khó lường”.

Nguy cơ tử vong do triệu chứng đầu tiên của bệnh tim mạch tương đối thấp. Ở phụ nữ hút thuốc, điều này xảy ra với 1,6% thanh niên, 4,5% người trong độ tuổi 40-50 và 4,9% người cao tuổi. Con số này ở nam giới hút thuốc theo từng độ tuổi là thanh niên (1,7%), trung niên (4,8%) người cao tuổi (6,7%).

Tại Mỹ, hơn 34 triệu người trưởng thành hút thuốc lá. Theo thống kê của Hiệp hội Tim mạch Mỹ, hậu quả là hơn 480.000 người trong số này tử vong mỗi năm.

Nhóm tác giả tại Trường Y Feinberg đã kiểm tra dữ liệu của hơn 106.000 người trưởng thành tại Mỹ. Những người này nằm trong 9 nghiên cứu đã được công bố trước đó, xem xét việc hút thuốc lá và các yếu tố lối sống khác tác động thế nào tới sức khỏe tim mạch. Không ai trong số này mắc bệnh tim mạch khi tham gia nghiên cứu. Họ được theo dõi 10-25 năm để xem có bao nhiêu người phát triển bệnh tim hoặc trải qua các biến cố như đau tim, đột quỵ.

Tuy nhiên, họ tự nhận hạn chế của nghiên cứu là thói quen hút thuốc chỉ được đánh giá tại một thời điểm. Một số người có thể đã bỏ hoặc tiếp tục hút thuốc sau đó. Nhược điểm khác là nghiên cứu thiếu dữ liệu về số năm mà tình nguyện viên đã nghiện thuốc lá hoặc liều lượng họ hút mỗi ngày. Cả hai yếu tố nói trên đều có thể ảnh hưởng nguy cơ xảy ra tình trạng đau tim, đột quỵ.

Phát hiện quan trọng

Theo TS Prochaska, những người hút thuốc còn dễ bị ung thư phổi hơn và mối liên hệ này rõ ràng hơn nhiều so với bệnh tim mạch. “Hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây ra ung thư phổi. Nếu chúng ta không hút thuốc, ung thư phổi sẽ là căn bệnh hiếm gặp. Trong khi đó, với bệnh tim, chỉ khoảng 20% trường hợp mắc bệnh do hút thuốc lá”, ông nói.

Tuy nhiên, bệnh tim là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở những người hút thuốc.

Trong khi đó, PGS.TS James Davis, Đại học Y khoa Duke ở Durham, North Carolina, nhận định có hai yếu tố dẫn tới bệnh tim mạch ở người hút thuốc lá. Đầu tiên là hút thuốc làm tăng sự phát triển của các mảng bám, cặn lắng từ chất béo và mảnh vụn khác bên trong động mạch. Thứ hai là khói thuốc khiến những mảng bám này dễ hình thành nên các cục máu đông, tắc nghẽn động mạch và gây ra cơn đau tim, đột quỵ.

Nguy cơ bị đau tim giảm 50% khi chúng ta ngừng hút thuốc. Ảnh: iStock.

Các chất độc hại trong thuốc lá có thể làm hỏng và thu hẹp các mạch máu. Điều này tiếp tục gây ra hệ lụy là xơ vữa động mạch, bệnh mạch vành và bệnh động mạch ngoại biên. Triệu chứng của các tình trạng này là đau tức ngực, khó thở, ngất xỉu, buồn nôn, tê chân, thay đổi màu da và rối loạn cương dương. Song, không phải ai cũng nhận thức nguy cơ tử vong, đột quỵ, đau tim của họ khi những dấu hiệu này xuất hiện.

Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy các mảng bám không mất nhiều năm để hình thành và gây tổn thương cho người hút thuốc. Điều này có thể xảy ra ở những người trẻ tuổi với dấu hiệu đầu tiên là các cơn đau tim, đột quỵ.

TS James đánh giá: “Ở cấp độ dân số, chúng ta thấy hút thuốc có liên quan sự gia tăng cơn đau tim - triệu chứng ban đầu của bệnh mạch vành. Điều này phù hợp với kết luận các mảng bám không cố định mà nó có thể cải thiện”.

Theo vị chuyên gia, tính không cố định của các mảng bám có nghĩa sau khoảng 10-15 năm không hút thuốc, nguy cơ mắc các bệnh tim ở một người sẽ giảm xuống, bằng những người không hút. Đặc biệt, nguy cơ bị đau tim giảm 50% chỉ sau một năm ngừng hút thuốc. Do đó, chúng ta cần bỏ thuốc lá ngay và duy trì nếp sống khoa học, lành mạnh.

Phần lớn các nghiên cứu trước đây về hút thuốc và nguy cơ mắc bệnh tim mạch thường tập trung vào người lớn tuổi.

Điển hình là nghiên cứu được công bố cách đây 15 năm trên tạp chí Circulation đã theo dõi những người 50 tuổi không có tiền sử mắc bệnh tim mạch. Họ phát hiện người hút thuốc có nguy cơ bị đột quỵ, đau tim gấp đôi, tuổi thọ cũng ngắn hơn.

Một nghiên cứu khác được công bố trên tạp chí y học New England năm 2012 tập trung vào nguy cơ gặp các biến cố tim mạch ở người >45 tuổi trong suốt cuộc đời của họ. Họ dựa trên tình trạng hút thuốc và yếu tố nguy cơ khác như tiểu đường, huyết áp và cholesterol cao.

Chỉ với những yếu tố nguy cơ này, nguy cơ bị nhồi máu cơ tim suốt đời là 37,5% với nam giới và 18,3% với phụ nữ. Ngoài ra, 8,3% nam giới và 10,7% nữ giới có nguy cơ đột quỵ trong suốt cuộc đời. Tất cả nguy cơ này đều cao hơn rất nhiều người không hút thuốc và không có nguy cơ khác về bệnh tim mạch.

Theo nhận định của TS Judith Prochaska, Đại học Stanford, những người hút thuốc có thể không hiểu nguy cơ gia tăng mắc bệnh tim mạch của họ là do những yếu tố khác như tiểu đường, béo phì, huyết áp cao, thừa cholesterol. Những yếu tố này góp phần khiến khả năng họ bị đau tim, đột quỵ cao hơn.

Thiên Nhan