Tìm lại giấc ngủ thời hậu Covid-19

Theo thông tin từ Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (Hà Nội), thời gian gần đây, khoa Y học Cổ truyền mỗi ngày tiếp nhận tới hàng trăm trường hợp mất ngủ có liên quan hậu Covid-19.

Thạc sĩ, bác sĩ Vũ Văn Đại, khoa Y học Cổ truyền, cho biết các bệnh nhân thường đến khám với nhiều hình thái khác nhau. Tuy nhiên, hầu hết trường hợp gặp vấn đề liên quan sự suy giảm về thời lượng và chất lượng giấc ngủ.

Biểu hiện của mất ngủ

BS Đại thông tin thêm trong quá trình thăm khám, đa số người bệnh chia sẻ họ thường ngủ không đủ thời gian, khó đi vào giấc ngủ sâu và hay bị tỉnh giấc giữa đêm.

Một số trường hợp ngủ đủ thời gian nhưng giấc không sâu và cảm giác mộng mị. Tiêu biểu có bệnh nhân mất ngủ trắng đêm.

Do đó, vị chuyên gia khuyến cáo người bệnh khi có triệu chứng mất ngủ kéo dài nên đi khám và điều trị sớm.

Nguyên nhân là mất ngủ kéo dài, nếu không được điều trị kịp thời và triệt để, sẽ trở thành yếu tố nguy cơ, dẫn đến nhiều hệ lụy không đáng có như suy nhược thần kinh, loạn thần, trầm cảm, sa sút trí tuệ, thiểu năng tuần hoàn não kinh diễn, thiếu máu cơ tim, đột quỵ não, đột quỵ tim…

Tình trạng mất ngủ phổ biến hơn sau dịch Covid-19. Ảnh minh họa: lux_graves.

BS Đại nhấn mạnh các biến chứng này thậm chí nguy hiểm hơn ở người cao tuổi, trường hợp vốn mắc các bệnh lý nền như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, tiểu đường, xơ vữa động mạch…

Điều trị bằng y học cổ truyền

Theo BS Vũ Văn Đại, hiện nay, để trị liệu tình trạng mất ngủ, y học hiện đại thường kết hợp chặt chẽ giữa giải quyết nguyên nhân, điều trị cơ chế bệnh sinh và triệu chứng bằng nhiều biện pháp khác nhau.

Trong đó, các bác sĩ có thể chọn lựa và sử dụng các thuốc chống lo âu, trầm cảm, an thần trấn tĩnh, thuốc ngủ… kết hợp với liệu pháp tâm lý, tư vấn thay đổi lối sống, thói quen sinh hoạt, ăn uống, tập luyện thể dục thể thao…

“Tuy nhiên, trong không ít trường hợp, hiệu quả đạt được chưa cao. Mặt khác, việc sử dụng thuốc an thần, gây ngủ lâu dài hoặc lạm dụng trong một số tình huống còn dẫn đến những tác dụng không mong muốn và gây quen thuốc, thậm chí nghiện thuốc”, vị chuyên gia cho hay.

Từ những vấn đề trên, BS Đại cho biết việc điều trị các bệnh về mất ngủ của y học cổ truyền sẽ tuân thủ theo 2 nguyên tắc chính là “toàn diện” (chỉnh thể) và “biện chứng luận trị” với 2 nhóm biện pháp chủ yếu là dùng thuốc và không dùng thuốc.

“Biện pháp dùng thuốc cần tùy theo thể bệnh, bác sĩ sẽ lựa chọn các cổ phương (bài thuốc cổ) gia giảm hợp lý theo 'biện chứng luận trị' hoặc xây dựng các tân phương trên cơ sở 'biện chứng dụng dược' dưới nhiều dạng bào chế khác nhau như thuốc sắc, thuốc cao, thuốc hoàn mềm hoặc cứng, thuốc đan, thuốc tán hoặc bột thuốc”, BS Đại nói.

Người bệnh mất ngủ kết hợp tập luyện các bài tập dưỡng sinh tại khoa Y học cổ truyền. Ảnh: BVCC.

Ngoài ra, y học cổ truyền cũng có các dạng thuốc được sử dụng dưới dạng món ăn kết hợp bài thuốc (dược thiện) như trà thuốc, rượu thuốc, cháo thuốc, canh thuốc… mang đậm tính tự nhiên, dễ được cơ thể con người chấp nhận.

Bên cạnh đó, trên cơ sở “nội ẩm ngoại đồ”, ngoài việc dùng thuốc uống, các bác sĩ còn kết hợp các thuốc dùng ngoài dưới hình thức xông, xoa, bôi, đắp, tắm, ngâm…

“Nhiều phương thuốc được dùng để ngâm chân trước khi đi ngủ cũng đem lại hiệu quả khá tốt trong việc cải thiện giấc ngủ”, BS Đại nói.

Mặt khác, y học cổ truyền cũng có các phương pháp không dùng thuốc để dự phòng và trị liệu mất ngủ.

Các phương pháp này được chia thành 2 nhóm chính:

Thực hiện các thủ thuật như châm (châm thường, điện châm, từ châm, laser châm, nhĩ châm, đầu châm, điện châm, điện xung trên huyệt…), cứu, xoa bóp, day bấm huyệt, cấy chỉ Catgut vào huyệt…
Thực hành các môn tập cổ truyền như khí công, dưỡng sinh, thái cực quyền… nhằm mục đích nâng cao chính khí, lập lại cân bằng âm dương, hoạt huyết thông mạch và điều hòa công năng các tạng phủ, giúp bổ não ích trí, kiện tỳ hòa vị, bình can tư thận, dưỡng tâm an thần… Đồng thời, phương pháp này cũng giúp hỗ trợ trị liệu tích cực cho chứng “thất miên”, tùy theo cơ chế bệnh sinh.

Ngoài ra, khoa Y học cổ truyền còn chú trọng đến việc tư vấn cho người bệnh tạo dựng một đời sống tinh thần cân bằng, thư thái và hoan hỉ theo quan niệm của đạo Phật; điều chỉnh lối sống, thói quen sinh hoạt, ăn uống lành mạnh và thuận theo tự nhiên.

“Ví dụ, các bệnh nhân sẽ được khuyến cáo không thức quá khuya và nên dậy sớm; không ăn quá no và không để quá đói vào bữa tối; hạn chế các chất kích thích; trọng dụng những đồ ăn, thức uống có tính chất an thần mang đậm tính dân gian như chè hạt sen, long nhãn, canh lá vông, canh hoa thiên lý, trà tâm sen, trà lạc tiên, trà nụ hoa tam thất…”, BS Đại chia sẻ.

Vị chuyên gia cũng khẳng định mất ngủ là chứng bệnh thường gặp của thời hiện đại, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống và công tác của khoảng 1/3 dân số thế giới.

Đáng nói, tình trạng này có xu hướng ngày càng gia tăng và trẻ hóa, nhất là sau đại dịch Covid-19.

Ở Việt Nam, theo con số thống kê chưa đầy đủ từ đầu năm 2022, nước ta đã ghi nhận 40% bệnh nhân có triệu chứng như ngủ không đủ thời gian, khó vào giấc ngủ và hay bị tỉnh giấc giữa chừng, ngủ đủ thời gian nhưng giấc ngủ không sâu và đầy mộng mị, mất ngủ trắng đêm.

Quốc Toàn