Tình thế bấp bênh của TikTok tại Mỹ

Giám đốc Điều hành của TikTok Shou Zi Chew. Ảnh: US Daily Post

Vào ngày 13/3, Hạ viện Hoa Kỳ đã thông qua một dự luật cấm các nền tảng ứng dụng và nhà cung cấp internet phân phối "các ứng dụng do nước ngoài kiểm soát". Mục tiêu rất rõ ràng là TikTok, một ứng dụng video ngắn nổi tiếng mà 170 triệu người Mỹ đang sử dụng.

Vị thế của TikTok ở Mỹ từ lâu đã khá bấp bênh. Mặc dù công ty có trụ sở chính tại Los Angeles và Singapore, nhưng lại là công ty con của ByteDance, một công ty công nghệ Trung Quốc.

Điều đó đã tạo ra sự lo ngại rằng Chính phủ Trung Quốc có thể sử dụng nền tảng này để do thám công dân Mỹ hoặc định hướng dư luận. TikTok đã phủ nhận việc Bắc Kinh có bất kỳ ảnh hưởng nào đến hoạt động của công ty và đã tìm cách xoa dịu những lo ngại bằng cách hợp tác với Oracle, một gã khổng lồ phần mềm của Mỹ, để bảo vệ dữ liệu của người dùng Mỹ trên các máy chủ địa phương.

TikTok cũng chỉ ra rằng các nhà đầu tư Mỹ, có thể kể đến Carlyle và General Atlantic, nằm trong số những cổ đông lớn nhất của ByteDance.

Nếu được thông qua thành luật, ByteDance sẽ buộc phải thoái vốn khỏi TikTok tại Mỹ trong vòng sáu tháng hoặc dừng hoạt động. Áp lực cho động thái như vậy đã gia tăng kể từ khi ông chủ của TikTok, Shou Zi Chew, phải điều trần trước Quốc hội Mỹ vào tháng 3 năm ngoái. Tuy nhiên, công ty này vẫn bất ngờ trước tốc độ phản ứng nhanh của các nhà lập pháp Mỹ.

Vào ngày 6/3, TikTok đã gửi thông báo khuyến khích người dùng vận động hành lang Quốc hội chống lại đạo luật. Điều đó dường như phản tác dụng: một số nhà lập pháp chưa đưa ra quyết định đã bị thuyết phục rằng TikTok thực sự có ảnh hưởng đến cử tri. Do đó, 352 người trong số họ đã ủng hộ dự luật; chỉ có 65 người phản đối.

Cựu Tổng thống Donald Trump đã từng buộc ByteDance phải thoái vốn khỏi TikTok vào năm 2020. Ngày 8/3, ông phàn nàn rằng việc cấm TikTok sẽ mang lại lợi ích cho Meta, gã khổng lồ truyền thông xã hội sở hữu Facebook và Instagram, vốn trước đó đã xóa tài khoản của ông Trump sau vụ những người ủng hộ cựu Tổng thống xông vào tòa nhà Quốc hội tháng 1/2021.

Điều này cho thấy động cơ của ông Trump có thể không hoàn toàn vì lợi ích công. Một tuần trước đó, ông Trump đã gặp Jeff Yass, một tỷ phú và là nhà tài trợ tiềm năng, có công ty đầu tư Susquehanna tình cờ sở hữu một cổ phần trong ByteDance.

Nhưng kể cả khi dự luật được thông qua, nó có khả năng sẽ phải đối mặt với thách thức tại các tòa án liên quan đến vấn đề tự do ngôn luận. Tuy nhiên, vẫn có khả năng là TikTok sẽ phải đóng cửa tại Mỹ.

Vài giờ trước cuộc bỏ phiếu của Hạ viện, Chính phủ Trung Quốc đã chỉ trích Mỹ vì "áp dụng các động thái áp chế khi không thể thành công trong cạnh tranh công bằng". ByteDance, được báo cáo là đã tạo ra 110 tỷ USD doanh thu vào năm ngoái, được cho là kiếm được khoảng bốn phần năm trong số đó ở Trung Quốc, nơi họ điều hành ứng dụng giống với TikTok, Douyin và Toutiao, một trình tổng hợp tin tức.

Nếu các nhà quảng cáo buộc phải chuyển chi tiêu của họ từ TikTok, các công ty truyền thông xã hội của Mỹ sẽ hưởng một khoản lợi nhuận bất ngờ. Không phải tất cả đều được hưởng lợi như nhau.

Theo Kepios, một công ty nghiên cứu, 82% người dùng TikTok trên toàn cầu sử dụng Facebook, 80% dùng Instagram và 78% xem YouTube, thuộc sở hữu của công ty mẹ của Google. Chỉ có 53% sử dụng X, diễn đàn tranh luận trước đây được gọi là Twitter, và chỉ 35% sử dụng Snapchat, một ứng dụng nhắn tin. Nếu người Mỹ chuyển hướng khoảng 3 nghìn tỷ phút chú ý mà họ đã dành cho TikTok vào năm ngoái sang các ứng dụng khác đã có trên điện thoại của họ, Meta và Alphabet, bộ đôi thống trị trong quảng cáo trực tuyến, sẽ là những người hưởng lợi.

Bất chấp sự không hài lòng của mình đối với Meta, ông Trump có cơ sở khi phàn nàn rằng Meta là người hưởng lợi lớn nhất. Reels, một dịch vụ giống TikTok được thêm vào Instagram, đã thu hút được nhiều sự chú ý hơn so với các dịch vụ tương tự từ YouTube và Snapchat. Nhiều người ảnh hưởng của TikTok đã đăng lại nội dung của họ trên ứng dụng của Meta. Sau khi Ấn Độ cấm TikTok vào năm 2020 sau một cuộc giao tranh trên biên giới với Trung Quốc, sự phổ biến của Instagram đã tăng vọt ở nước này. Năm 2019, đây là ứng dụng được tải xuống nhiều thứ sáu ở Ấn Độ. Đến năm 2021, nó đã vươn lên đứng đầu bảng xếp hạng.

Meta sẽ không may mắn như vậy nếu các nhà đầu tư của ByteDance thuyết phục được Chính phủ Trung Quốc cho phép thoái vốn. Chắc chắn, công ty Mỹ sẽ bị cấm mua lại TikTok vì lý do chống độc quyền, giống như Alphabet. Danh sách các đối thủ tiềm năng khác bị hạn chế bởi mức giá của TikTok, có thể lên tới 12 con số nếu ByteDance, lo ngại các cuộc đàn áp tiếp theo ở các nơi khác, bán hoạt động của TikTok ở các quốc gia khác.

Microsoft một “gã khổng lồ” công nghệ của Mỹ, có thể cân nhắc tham gia. Lời đề nghị bốn năm trước của họ nhằm mua lại hoạt động kinh doanh của TikTok ở Mỹ, Australia, Canada và New Zealand đã kết thúc sau khi ByteDance từ chối trao cho họ toàn quyền kiểm soát dữ liệu và mã nguồn của ứng dụng.

Nhưng công ty từ lâu đã thèm muốn có một vị trí lớn hơn trong mảng thị trường video ngắn, điều này có thể đưa họ trở lại TikTok nếu ByteDance nới lỏng các điều khoản của mình. Một số vụ hợp nhất khác cũng đã được đề xuất. Bobby Kotick, cựu giám đốc điều hành của Activision Blizzard, một hãng phát triển trò chơi điện tử mà Microsoft đã mua lại vào năm ngoái, được cho là đã đưa ra ý tưởng đấu giá TikTok cho các đối tác khác nhau, bao gồm cả Sam Altman của OpenAI, nhà sản xuất Chatgpt.

Khi cuộc đua trí tuệ nhân tạo nóng lên, Trung Quốc sẽ không muốn đưa dữ liệu hoặc thuật toán thông minh của TikTok cho các đối thủ cạnh tranh tại Mỹ. Một lựa chọn thay thế là bán TikTok như một doanh nghiệp độc lập thay vì hợp nhất nó với một doanh nghiệp hiện có. Điều này sẽ né tránh các mối lo ngại về chống độc quyền.

Hoàng Nam