DỰ BÁO SÁT TÌNH HÌNH, QUYẾT LIỆT CHỈ ĐẠO, ĐỀ RA CÁC NHIỆM VỤ CỤ THỂ, KHÔNG ĐỂ XẢY RA TÌNH TRẠNG KHIẾU NẠI, TỐ CÁO PHỨC TẠP

TỔNG THUẬT TRỰC TIẾP CHIỀU 11/10: XEM XÉT BÁO CÁO CỦA CHÍNH PHỦ VỀ CÔNG TÁC TIẾP CÔNG DÂN, GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI, TỐ CÁO NĂM 2023

Công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo tiếp tục có sự đổi mới, đạt kết quả tích cực.

Theo chương trình Phiên họp thứ 27, chiều 11/10, UBTVQH cho ý kiến về Báo cáo của Chính phủ về công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo về hành chính năm 2023. Thẩm tra sơ bộ báo cáo này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, Thường trực UBPL nhận thấy, Báo cáo của Chính phủ đã tích hợp, phản ánh toàn diện kết quả công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo (KNTC) về hành chính của các cơ quan hành chính nhà nước và của Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Kiểm toán nhà nước theo đúng yêu cầu của Quốc hội; đồng thời, tiếp tục có những đổi mới để nâng cao chất lượng Báo cáo. Báo cáo đã cơ bản bám sát Đề cương và các yêu cầu của UBTVQH, phản ánh rõ tình hình, với nhiều số liệu cụ thể; đánh giá những kết quả đạt được, tồn tại, hạn chế, nguyên nhân; trên cơ sở đó đề ra một số giải pháp tiếp tục nâng cao hiệu quả của công tác này trong thời gian tới.

Toàn cảnh Phiên họp thứ 27 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội

Qua Báo cáo của Chính phủ cho thấy, công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC năm 2023 tiếp tục có sự đổi mới, đạt kết quả tích cực, giải quyết kịp thời theo quy định của pháp luật đối với 81,8% các vụ việc khiếu nại, 86,2% các vụ việc tố cáo thuộc thẩm quyền. Thường trực UBPL đánh giá cao sự nỗ lực, quyết tâm và những kết quả đạt được trong công tác này của Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương, Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân các cấp và Kiểm toán nhà nước, qua đó góp phần giữ vững ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội, nhất là trong bối cảnh kinh tế - xã hội có nhiều khó khăn do tác động của đại dịch COVID-19 và diễn biến phức tạp của tình hình thế giới, khu vực.

Bên cạnh đó, Thường trực UBPL đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát các số liệu, bổ sung thông tin, đánh giá sâu sắc, làm rõ thêm một số nội dung cụ thể trong Báo cáo nhằm thể hiện đầy đủ hơn kết quả của công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC năm 2023 như đã được nêu trong Báo cáo thẩm tra sơ bộ đầy đủ.

Làm rõ lý do của việc Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ “tiếp ít, ủy quyền nhiều”.

Thẩm tra kết công tác tiếp công dân, Thường trực UBPL đánh giá cao kết quả đạt được trong công tác tiếp công dân năm 2023. So với năm 2022, năm nay số lượt, số người, số vụ việc và số đoàn đông người tăng mạnh (tăng 37,5% về số lượt, 41,8% về số người, 33,2% về số vụ việc), nhưng Thanh tra Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương vẫn bảo đảm thực hiện tốt công tác tiếp công dân. Tuy nhiên, việc công dân trực tiếp đến các Bộ, ngành để KNTC, kiến nghị, phản ánh tăng mạnh so với ở địa phương, nhất là về số lượng đoàn đông người (ở các Bộ, ngành tăng 268,6%) cho thấy tình hình công dân khiếu kiện lên các cơ quan ở Trung ương năm 2023 vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp, đề nghị Chính phủ chỉ đạo đánh giá làm rõ nguyên nhân, rút ra bài học kinh nghiệm để có giải pháp phù hợp xử lý, khắc phục.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo thẩm tra sơ bộ

Qua xem xét số liệu trong Báo cáo cho thấy, việc chấp hành quy định của pháp luật về trách nhiệm trực tiếp tiếp công dân của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có chuyển biến tích cực (đạt 79%), cao hơn 2% so với năm 2022 và cao hơn 23% so với bình quân 05 năm giai đoạn 2016-2021. Tuy nhiên, việc thực hiện quy định của pháp luật về trách nhiệm trực tiếp tiếp công dân của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ chưa đạt yêu cầu (chỉ đạt 45%) và cũng mới chỉ đạt 92% số ngày tiếp theo quy định. Đề nghị Chính phủ bổ sung làm rõ lý do của việc Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ “tiếp ít, ủy quyền nhiều”.

Bên cạnh đó, trong Báo cáo gộp số ngày Thủ trưởng cơ quan hành chính nhà nước các cấp trực tiếp tiếp công dân với số ngày ủy quyền cho cấp phó tiếp để đánh giá về việc chấp hành quy định của pháp luật về số ngày tiếp công dân của Thủ trưởng cơ quan hành chính nhà nước là chưa bảo đảm theo đúng theo quy định của Luật Tiếp công dân, chưa phản ánh chính xác trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan trong việc trực tiếp tiếp công dân.

Về kết quả tiếp nhận và xử lý đơn khiếu nại, tố cáo, theo Báo cáo của Chính phủ, so với năm 2022, tổng số đơn các loại do các cơ quan hành chính nhà nước tiếp nhận tăng 29,6% nhưng các cơ quan đã xử lý chiếm tỷ lệ 99,1%. Trong đó, số đơn do các Bộ, ngành trung ương tiếp nhận (tăng 79,3%) tăng hơn rất nhiều so với địa phương (tăng 22,6%). Trong số đơn đã được xử lý, số đơn có đủ điều kiện xử lý chiếm tỷ lệ 81% (năm 2022 là 86,8%) và càng lên cấp cao hơn thì tỷ lệ này càng giảm (ở địa phương là 83,3%; ở Bộ, ngành là 50,4%; ở Thanh tra Chính phủ là 39,3%). Thường trực UBPL đề nghị Chính phủ làm rõ lý do dẫn đến số lượng đơn thuộc trách nhiệm xử lý của Bộ, ngành tăng cao, số đơn đủ điều kiện xử lý càng lên cấp cao càng giảm để có giải pháp khắc phục phù hợp, bảo đảm hiệu quả, chất lượng của công tác tiếp nhận, xử lý đơn KNTC, giảm tải khối lượng công việc cho cán bộ, công chức làm công tác này.

Đối với kết quả giải quyết khiếu nại, theo Báo cáo của Chính phủ, số vụ việc khiếu nại thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan hành chính nhà nước các cấp tăng 15,5% và các cơ quan đã giải quyết được 81,8% tổng số vụ việc. Thường trực UBPL cho rằng, tỷ lệ này tuy có thấp hơn so với năm 2022 (83,8%) và chưa đạt mục tiêu phấn đấu 85% được Chính phủ đề ra, nhưng trong bối cảnh số vụ việc khiếu nại thuộc thẩm quyền giải quyết tăng mạnh thì đây là sự cố gắng, nỗ lực lớn của các cơ quan.

Về kết quả giải quyết tố cáo, Thường trực UBPL ghi nhận sự cố gắng, nỗ lực của cơ quan hành chính nhà nước các cấp trong công tác giải quyết tố cáo. Việc giảm số vụ việc tố cáo, nhất là trong bối cảnh khiếu nại tăng nhiều cho thấy giải pháp khắc phục tồn tại, hạn chế trong giải quyết tố cáo đang đi đúng hướng.

Qua phân tích số liệu kết quả giải quyết tố cáo trong Báo cáo của Chính phủ, số tố cáo có nội dung đúng chiếm tỷ lệ 23,5%, so sánh với tỷ lệ năm 2022 là 18,7% cho thấy tình hình sai phạm trong thực thi công vụ của cán bộ, công chức cao hơn năm trước. Bên cạnh đó, số tố cáo tiếp có nội dung đúng chiếm tỷ lệ 33,5%, so sánh với năm 2022 là 36,1% cho thấy tỷ lệ sai sót trong giải quyết tố cáo lần đầu của các cơ quan nhà nước tuy có giảm, nhưng vẫn còn cao. Đề nghị Chính phủ cần xác định rõ nguyên nhân và có giải pháp phù hợp, quyết liệt hơn nữa để nâng cao chất lượng của công tác giải quyết tố cáo.

Về kết quả kiểm tra, rà soát và việc giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo tồn đọng, phức tạp, kéo dài, Thường trực UBPL đề nghị Chính phủ bổ sung, làm rõ thêm các nội dung theo yêu cầu của Nghị quyết số 623/NQ-UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và bổ sung làm rõ kết quả rà soát, giải quyết các vụ việc KNTC tồn đọng, phức tạp, kéo dài theo chỉ đạo, yêu cầu của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, UBTVQH, Thủ tướng Chính phủ, theo kế hoạch của Thanh tra Chính phủ và đề xuất, kiến nghị của cơ quan khác có liên quan; tổng số vụ việc phải giải quyết; lĩnh vực, địa phương có nhiều vụ việc, có số vụ việc tăng/giảm đột biến so với kỳ trước; số vụ việc đã giải quyết, kết quả giải quyết theo lĩnh vực, Bộ, ngành, địa phương; số vụ việc đang giải quyết và kèm theo Danh mục vụ việc KNTC tồn đọng, phức tạp, kéo dài.

Chưa khắc phục triệt để tình trạng chậm xem xét, giải quyết đơn thư của công dân do các cơ quan Quốc hội chuyển đến.

Thẩm tra kết quả thực hiện nghị quyết của Quốc hội, nghị quyết, kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội liên quan đến công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo; kết quả giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo do các cơ quan của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội, đại biểu Quốc hội chuyển đến, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết: Theo Báo cáo của Chính phủ, cơ quan hành chính nhà nước các cấp đã xem xét, xử lý, giải quyết đạt 71,6% vụ việc được chuyển đến thuộc thẩm quyền. Kết quả này cao hơn so với năm 2021, nhưng thấp hơn so với năm 2022. Đối với Tòa án nhân dân, đã xem xét, xử lý, giải quyết đạt tỷ lệ 100%; Viện kiểm sát nhân dân và Kiểm toán nhà nước không có đơn thư chuyển đến.

Thường trực UBPL nhận thấy, tình trạng các cơ quan hành chính nhà nước chậm xem xét, giải quyết hoặc trả lời không đầy đủ, đúng hạn đối với đơn thư của công dân do các cơ quan Quốc hội chuyển đến là vấn đề tồn tại đã được UBPL và các cơ quan khác của Quốc hội chỉ ra trong nhiều năm qua, mặc dù đã rất cố gắng nhưng vẫn chưa khắc phục được triệt để.

Do đó, đề nghị Chính phủ tiếp tục quan tâm chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương thực hiện nghiêm trách nhiệm giải quyết KNTC và thông báo kịp thời kết quả giải quyết theo đúng quy định của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân. Đồng thời, đề nghị Chính phủ báo cáo cụ thể hơn về việc thực hiện những kiến nghị đã được nêu trong Thông báo kết luận của UBTVQH tại các phiên họp cho ý kiến về Báo cáo công tác dân nguyện của Quốc hội hằng tháng.

Dự báo sát tình hình, quyết liệt chỉ đạo, đề ra các nhiệm vụ cụ thể, không để xảy ra tình trạng khiếu nại, tố cáo phức tạp.

Thường trực UBPL cơ bản tán thành với nhận định của Chính phủ về dự báo tình hình KNTC trong năm tới và các nhóm giải pháp được nêu trong Báo cáo nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế, xác định rõ nhiệm vụ trọng tâm của Thủ trưởng các cơ quan hành chính nhà nước, Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Kiểm toán nhà nước trong việc thực hiện các quy định của pháp luật về tiếp công dân, giải quyết KNTC để tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC trong thời gian tới. Thường trực UBPL đề nghị lưu ý phân tích, đánh giá thêm một số vấn đề để dự báo sát hơn tình hình năm 2024, cụ thể:

(1) Các dự án đầu tư lớn đã và đang được khẩn trương triển khai, các dự án phát triển kinh tế - xã hội tại các địa phương có tốc độ đô thị hóa cao dự báo vẫn tiếp tục là điểm nóng phát sinh KNTC hành chính liên quan đến đất đai, môi trường;

(2) Tình hình kinh tế - xã hội trong nước còn nhiều khó khăn do hậu quả của đại dịch COVID-19, diễn biến phức tạp, khó lường của tình hình thế giới và khu vực... tác động đến người lao động, doanh nghiệp về vấn đề việc làm, thu nhập... có thể phát sinh KNTC liên quan đến quyền, lợi ích của người lao động, của chủ doanh nghiệp...;

(3) Năm 2024 là năm chuẩn bị Đại hội Đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2025 - 2030 có thể phát sinh đơn thư kiến nghị, KNTC liên quan đến công tác nhân sự; đồng thời, đây cũng là năm tập trung thực hiện sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2023 - 2025 theo quy định của Nghị quyết số 35/2023/UBTVQH15 có thể dẫn đến phát sinh nhiều KNTC về việc thực hiện chế độ, chính sách theo quy định của pháp luật;

(4) Tại kỳ họp thứ 6, Quốc hội dự kiến xem xét, thông qua Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Nhà ở (sửa đổi), Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi)... một mặt sẽ góp phần tháo gỡ những vướng mắc, bất cập trong lĩnh vực đất đai, khắc phục nguyên nhân dẫn đến phát sinh KNTC, mặt khác do quyền lợi của người dân theo quy định mới của các văn bản luật này được bảo đảm tốt hơn nên cũng có thể phát sinh tâm lý “so bì” dẫn đến gia tăng KNTC.

Vì vậy, Thường trực UBPL đề nghị Chính phủ cần quan tâm, bám sát tình hình, quyết liệt chỉ đạo, đề ra các nhiệm vụ cụ thể tăng cường trách nhiệm của các cơ quan có liên quan để kịp thời xử lý các vấn đề phát sinh, không để xảy ra tình trạng KNTC phức tạp.

Về phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp, kiến nghị, ngoài các nội dung đề xuất trong Báo cáo của Chính phủ, Thường trực UBPL đề nghị Chính phủ, Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Kiểm toán nhà nước, các Bộ, ngành, địa phương xác định rõ nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, then chốt cần thực hiện trong năm 2024, phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh và yêu cầu thực tế của công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC của cơ quan, địa phương.

Lan Hương